Czy nauka języków obcych może pomóc w zapobieganiu demencji?

– Mam w grupach seniorów, którzy przyszli z polecenia lekarzy, ponieważ pojawiło się u nich zagrożenie demencją lub depresją. Są i tacy, którzy przyszli za znajomym, żeby nie siedzieć samotnie w domu – relacjonuje Karolina Mysiorska, założycielka Kreatywnej Szkoły Językowej Amaltea. Czy nauka języków obcych w dojrzałym wieku jest wskazana i jak wpływa na powstrzymanie procesu demencji? W tej kwestii wypowiadają się eksperci: dr Anna Pol, językoznawca, filolog, ekspert Uniwersytetu WSB Merito, Karolina Mysiorska oraz Mariusz Mirecki, nauczyciel angielskiego i trener publicznego przemawiania.

Różny wiek, różne potrzeby

Pracujący na co dzień w szkołach językowych lektorzy zauważają, że motywacja do nauki języków różni się w zależności od wieku i etapu edukacji, na którym znajduje się dany kursant – Najmłodsi uczniowie w wieku przedszkolnym zgłaszani są przez rodziców po to, aby wykorzystać plastyczność ich młodych umysłów oraz ich rozwojowej fazy wrażliwej neurolingwistycznie na naukę dźwięków obcego języka, która kończy się około siódmego roku życia – wyjaśnia Karolina Mysiorska – Część uczniów w wieku szkolnym przyprowadzana jest przez rodziców ze względu na funkcjonowanie języka angielskiego w szkołach jako przedmiotu szkolnego. Również sami uczniowie widzą potrzebę nabywania kompetencji językowych, aby móc samodzielnie eksplorować otaczający ich świat. Młodzież z kolei traktuje język angielski jako niezbędne narzędzie umożliwiające korzystanie z nowoczesnych technologii, uczestnictwo w dyskusjach na forach w mediach społecznościowych i swobodne wyrażanie swoich myśli i idei na poziomie zdecydowanie przewyższającym ramy podstawy programowej. Uczniowie dorośli przychodzą na zajęcia w zdecydowanej większości po to, aby rozwijać umiejętności komunikacyjne – wymienia właścicielka Kreatywnej Szkoły Językowej Amaltea.

Warto jednak podkreślić, że posiadanie dyplomów czy certyfikatów językowych przestało być już dla wielu osób priorytetem w kwestii znajomości języka obcego. Wiodącą potrzebą staje się umiejętność swobodnej komunikacji, wymiany myśli i uczestnictwa w dyskusjach, również na poziomie biznesowym – Dorośli uczniowie stawiają na przełamanie bariery, zmianę nastawienia z perfekcyjności gramatycznej zdań na ciekawe formułowanie myśli, a także na umiejętność poprowadzenia ciekawej dyskusji podczas przerwy kawowej z kolegą w pracy – potwierdza Karolina Mysiorska.

Motywacja godna podziwu

Nie tylko chęć rozwoju, ale też możliwość wyjścia z domu i spędzenia czasu w towarzystwie innych osób to powszechnie spotykane powody, dla których starsze osoby rozpoczynają lub kontynuują przygodę z nauką języków obcych – W mojej ponad 20-letniej karierze nauczyciela angielskiego miałem wielu uczniów, którzy lata szkolne mieli już dawno za sobą – zauważa Mariusz Mirecki – Wspaniałe było widzieć ile radości daje im nauka języka obcego. Niektórzy z nich specjalnie wybierali nowy język, by zmusić swój umysł do większego wysiłku. Inni stawiali sobie za cel doskonalenie języka, którym się od lat posługiwali w pracy i życiu osobistym. To, co ich łączyło, to otwartość na wyzwania i gotowość do nauki – podsumowuje.

Podobną obserwacją dzieli się Karolina Mysiorska, podkreślając, że zaangażowanie dojrzałych kursantów jest godne podziwu, a do nauki podchodzą z prawdziwą radością – Seniorzy tworzą bardzo ciekawą grupę naszych uczniów. Są to osoby, które w większości zakończyły już aktywność zawodową, ale pozostają aktywne intelektualnie – zauważa – Wielu naszych uczniów na tym poziomie wiekowym dopiero rozpoczyna swoją przygodę z językiem angielskim, gdyż w trakcie edukacji szkolnej poznawali inne języki obce. Uczniowie ci kierowani są chęcią poznawania świata, gotowością do wyjazdów, pokazania wnukom, jak ważna jest edukacja i że można podchodzić do niej z radością. Zależy im też na pozostaniu w dobrej kondycji intelektualnej w jesieni swojego życia oraz na pełniejszym zwiedzaniu innych krajów na wycieczkach zagranicznych. Niezwykle cenimy sobie zajęcia z tą grupą uczniów, ponieważ są oni najbardziej zaangażowani, a dzięki temu swoją chłonnością dorównują zdecydowanie młodszym uczniom – dodaje właścicielka Kreatywnej Szkoły Językowej Amaltea, która jednocześnie podkreśla, że jej zdaniem jest to grupa, która swoją motywacją do nauki bije wszystkie młodsze na głowę – Nie tylko widać postępy w ich nauce, ale też radość z przebywania na zajęciach, jak również zdecydowanie szybszą gotowość do korzystania z języka w praktyce. To oni przychodzą na zajęcia z własnymi materiałami językowymi (artykuły, teksty piosenek, książki, albumy książkowe, teksty na odzieży, cytaty z Internetu) i pozwalają sobie na rzeczywiste zanurzenie się w języku – wymienia Karolina Mysiorska.

Przedłużenie młodości

Poza oczywistymi korzyściami, takimi jak nabywanie nowych umiejętności komunikacyjnych, poznawanie słownictwa, urozmaicenie codziennej rutyny i powrót wspomnieniami do czasów szkolnych, nauka języków obcych ma niezwykły wpływ na rozwój mózgu – Nauka języka obcego to doskonały sposób na jak najdłuższe zachowanie młodości, w tym młodości mózgu – potwierdza dr Anna Pol, językoznawca, filolog, ekspert Uniwersytetu WSB Merito – Tak rozumianą naukę języka można zatem przyrównać do treningu, dzięki któremu mózg człowieka, co ważne niezależnie od wieku, nieustannie rozwija się i doskonali. Konieczność zapamiętywania nowych słów, wyrażeń, zwrotów, jak również zasad gramatycznych, stymuluje w mózgu obszary, które odpowiadają za mowę, koncentrację i pamięć. Ta ostatnia zachowuje się bowiem jak mięsień, który w miarę ćwiczenia staje się coraz sprawniejszy – podkreśla dr Pol.

Ekspertka zwraca uwagę na kolejne niezaprzeczalne benefity wynikające z nauki języków obcych: eliminacja lęków i obaw językowych oraz korzystny wpływ na rozwijanie autonomii u osoby uczącej się, zwiększenie umiejętności komunikacyjnych oraz interpersonalnych, co bezpośrednio przekłada się na poziom inteligencji, wspieranie w rozwijaniu kompetencji socjokulturowej, a tym samym pogłębieniu postaw otwartości wobec innych kultur, zwiększenie poziomu koncentracji, przyczynianie się do poprawy pamięci oraz zdolności związanych z przyswajaniem nowych informacji, zwiększenie poziomu motywacji do uczenia się kolejnych języków obcych i uczenia się w ogóle. Dodatkowo, jak wynika z badań, i co potwierdza również dr Pol, nauka języków obcych może zapobiegać chorobie Alzheimera oraz opóźniać pojawienie się demencji – Uczenie się języka innego niż ojczysty, czy to pierwszego obcego, czy kolejnego, wpływa korzystnie na rozwój mózgu i w niebagatelny sposób przyczynia się do zwiększenia występującej w nim liczby połączeń nerwowych – doprecyzowuje ekspertka – Tym samym u osób dwu- i wielojęzycznych zauważalna jest większa gęstość tzw. istoty szarej w mózgu, co wpływa na polepszenie koordynacji ruchowej czy zintensyfikowanie funkcjonowania zmysłów. Proces poznawania nowych języków ma także kluczowe znaczenie dla rozwoju hipokampu, tj. tej części mózgu, która odpowiada za przechowywanie i odzyskiwanie naszych wspomnień – dodaje dr Pol.

Czytaj więcej

Biznes i prawo

Job crafting – kształtowanie własnej pracy. Na czym polega?

Choć radykalne zmiany w życiu zawodowym nie muszą przytrafiać się każdemu, to jednak warto na każdym etapie kariery zadać sobie pytanie, czy wykonywana praca daje satysfakcję, umożliwia godne życie i, co najważniejsze, pozwala na samorealizację oraz wykorzystanie posiadanych talentów. Jeśli nie, z pomocą może przyjść job crafting.

Nauka wskazana w każdym wieku

Eksperci zgodnie uważają, że przekonanie o możliwości nauczenia się języka obcego jedynie w wieku szkolnym to mit – Zupełnie nie rozumiem, czemu w społeczeństwie pokutuje przekonanie, że osoby starsze nie mogą się uczyć – konstatuje Mariusz Mirecki – dla wielu osób to właśnie ten czas, na emeryturze, jest świetnym momentem, by uzupełnić swoje umiejętności, na przykład te językowe. Ważną korzyścią jest oczywiście kontakt z innymi uczącymi się. To wcale nie muszą być rówieśnicy. Taka mieszana grupa daje możliwość na poznanie i docenienie opinii i sposobu myślenia ludzi w każdym wieku – podkreśla.

Na brak górnej granicy wiekowej w podjęciu nauki nowego języka zwraca też uwagę dr Anna Pol – Przekonanie o niemożności nauczenia się języka obcego w wieku dojrzałym jest mitem – potwierdza – Z rozwojowego punktu widzenia, w tym także tego odnoszącego się do efektywności funkcjonowania mózgu na różnych etapach życia człowieka, nie ma bowiem żadnych przeciwwskazań. Tym samym na aspekt późniejszej nauki języka obcego należy spojrzeć raczej od przeciwnej strony, tzn. właśnie korzyści, a nie utrudnień, jakie to późniejsze uczenie się może przynieść. Nie mam bowiem co do tego wątpliwości, że osoby uczące się drugiego czy kolejnego języka obcego, dysponujące już bogatym bagażem edukacyjnym w tym zakresie, mogą z dużą skutecznością wykorzystywać w procesie uczenia się nowego języka wszystkie te strategie i techniki, które stosowały już wcześniej. Ma to niebagatelne znaczenie dla efektywności procesu uczenia się, bo im jest to uczenie bardziej świadome, tym większe rezultaty można uzyskać – doprecyzowuje ekspertka.

Nauka w trybie tajnym

Choć podjęcie inicjatywy w zakresie zgłębiania swoich językowych kompetencji stanowi powód do dumy i powinno się o takich postawach mówić otwarcie, to zdarzają się sytuacje, kiedy seniorzy, chcąc zaskoczyć swoich bliskich lub sprawić im niespodziankę, celowo nie przyznają się rodzinie do udziału w kursach językowych, aby móc pochwalić się efektami już po osiągnięciu zadowalających rezultatów – Jednym z najbardziej rozczulających przykładów jest siedemdziesięcioletni pan, który w tajemnicy przed rodziną przyszedł nauczyć się języka angielskiego na tyle komunikatywnie, aby na pięćdziesiątą rocznicę ślubu móc zabrać żonę na wymarzoną wycieczkę zagraniczną – opowiada Karolina Mysiorska – czy też czterdziestokilkuletnia pani, która prowadząc wraz z mężem firmę rozpoczęła współpracę z Anglikami i widząc, że ze względu na brak jej umiejętności całość kontaktu z klientem spoczywa na mężu, przez cały rok szkolny przyjeżdżała na zajęcia pod pretekstem robienia zakupów w pobliskim sklepie, tylko po to, aby podczas wizyty zagranicznych gości zaskoczyć męża gotowością do obsługi klienta – przytacza kolejną anegdotę.

Niezależnie od motywacji i trybu nauki, warto mieć na uwadze cały szereg korzyści wynikających z podjęcia wyzwania, jakim jest poznanie nowego języka obcego. O ile przyswajanie skomplikowanych zasad gramatycznych czy konieczność zapamiętywania niezliczonych form czasowników nieregularnych mogą kojarzyć się z przykrym obowiązkiem w wieku szkolnym, o tyle osoby, które nie mają potrzeby podejmowania żadnych egzaminów językowych ani kolekcjonowania dobrych ocen na świadectwie, mogą taką dobrowolną naukę potraktować jako źródło inspiracji i oderwanie od codziennych obowiązków. Jak podkreślają cytowani eksperci, zajęcia z seniorami dają olbrzymią satysfakcję obu stronom: zarówno kursantom, jak i nauczycielom. Karolina Mysiorska mówi otwarcie, że jako lektor czerpie garściami z ich witalności.

Informacje o ekspertach:

Karolina Mysiorska

Założycielka Kreatywnej Szkoły Językowej Amaltea.

dr Anna Pol

Ekspert w zakresie nauczania języków obcych, specjalizuje się w aktywizujących i innowacyjnych metodach kształcenia językowego. Doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie językoznawstwo, wykładowca na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu. Autorka wielu publikacji na temat nauczania i uczenia się języków obcych. Koordynator dydaktyczny projektów międzynarodowych w zakresie kształcenia językowego, w tym również tych o charakterze interdyscyplinarnym.