AI dotkliwiej wpłynie na sytuację kobiet niż mężczyzn na rynku pracy. Nowe prognozy

W ostatnich latach mnożą się analizy i spekulacje na temat tego, jak sztuczna inteligencja przekształci różne obszary funkcjonowania człowieka. Choć ta technologia oferuje niezliczone korzyści, to jak każdy przełom niesie ze sobą również wyzwania, których skutki dopiero zaczynamy dostrzegać. Najnowszy raport Światowego Forum Ekonomicznego, opracowany we współpracy z LinkedIn – „Gender Parity in the Intelligent Age” – ujawnia, że generatywna sztuczna inteligencja nie tylko przekształci rynek pracy, ale zrobi to w sposób, który bardziej wpłynie na miejsca pracy kobiet niż mężczyzn.

Zawody wykonywane przez kobiety są szczególnie narażone na zmiany

Aż 57 proc. kobiet pracuje na stanowiskach, które są najbardziej narażone na zmiany wywołane przez generatywną sztuczną inteligencję, podczas gdy wśród mężczyzn ten odsetek wynosi 43 proc. Ponadto mężczyźni w większym stopniu korzystają z korzyści, jakie niesie AI – 54 proc. doświadcza wsparcia i wzbogacenia swojej pracy przez sztuczną inteligencję, w porównaniu do 46 proc. kobiet. W efekcie, zamiast otwierać drzwi do nowych możliwości i wyrównywać szanse zawodowe, rewolucja AI może pogłębiać istniejące nierówności zawodowe.

Zmiany na polskim rynku pracy

Także w Polsce wpływ sztucznej inteligencji na rynek pracy staje się coraz bardziej widoczny. Z analizy Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) wynika, że spośród 121 przebadanych grup zawodowych, 20 jest szczególnie narażonych na zmiany wynikające z dynamicznego rozwoju AI. Największe ryzyko dotyczy przede wszystkim zawodów wymagających wysokich kwalifikacji, takich jak finansiści, prawnicy, urzędnicy państwowi, specjaliści ds. administracji czy programiści. Łącznie w tych profesjach pracuje około 3,68 mln osób, z czego aż 2,16 mln to kobiety. W przeciwieństwie do nich sektory rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa pozostają niemal nietknięte przez nowe technologie. Podobnie wygląda sytuacja w branży gastronomicznej, hotelarskiej i budownictwie, gdzie wpływ AI jest jak na razie niski.

Czytaj więcej

Biznes

Luka płacowa wciąż się pogłębia: pracowanie ciężej nie pomoże

Według danych World Bank’s Women kobiety na świecie zarabiają średnio 0.77 dol. na każdego 1 dol....

Z czego wynika niższa obecność kobiet w AI?

Sztuczna inteligencja, choć jest zakorzeniona w naukach ścisłych, kierunek jej rozwoju pozostaje wciąż nie do końca sprecyzowany. To sprawia, że może stać się przełomem – nie tylko technologicznym, ale także społecznym.

Udział kobiet w STEM stopniowo rośnie, jednak droga do pełnej równości wciąż jest długa. Zgodnie z raportem Światowego Forum Ekonomicznego, liczba kobiet w STEM wzrosła z 26,1 proc. w 2016 roku do 28,2 proc. w 2024. To z pewnością pozytywny trend, jednak nie zmienia on faktu, że kobiety stanowią mniej niż jedną trzecią wszystkich zatrudnionych w tych dziedzinach. Podobne wnioski płyną z analizy danych Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO). W Korei Południowej kobiety stanowią ponad 25 proc. innowatorów, co czyni ten kraj liderem w tej dziedzinie. Niemniej jednak, te pozytywne statystyki nie mają odzwierciedlenia w skali globalnej. Dla porównania, w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych odsetek kobiet-innowatorów jest o 10 punktów procentowych niższy.

Dane z LinkedIn wskazują, że liczba kobiet w dziedzinie sztucznej inteligencji na tej platformie znacznie wzrosła w okresie 2018–2025, a luka płciowa w tej branży zmniejszyła się w prawie wszystkich badanych państwach. Natomiast niepokojący obraz rysuje się, gdy spojrzymy na dane dotyczące kobiet na stanowiskach kierowniczych. W 2024 roku kobiety zajmowały 24,4 proc. stanowisk menedżerskich w STEM, ale zaledwie 12,2 proc. najwyższych stanowisk dyrektorskich. Dla porównania, w zawodach niezwiązanych z STEM ta różnica była mniejsza – kobiety stanowiły 39,6 proc. kadry menedżerskiej, a ich udział w najwyższej kadrze kierowniczej wynosił 24,3 proc.

Szybka dynamika zmian, którą niesie ze sobą sztuczna inteligencja, wprowadza pewne zawirowania. W związku z tym, jak wszystko, co nowe, może to budzić niepokój. Jednak to właśnie nieprzewidywalność daje AI unikalny potencjał do przełamywania utartych schematów, które przez lata zdominowały inne obszary nauki i technologii. Dlatego daje ona szansę na stworzenie fundamentów, na których powstaną struktury oparte na równych szansach dla każdego, niezależnie od płci.

Czytaj więcej

Biznes

Nowa branża, w której zdecydowanie dominują kobiety, rośnie w siłę. Imponujące dochody

W ciągu piętnastu lat ponaddwukrotnie wzrosła liczba działających w Polsce firm z branży szkoleń...

Kto prowadzi w wyścigu o sztuczną inteligencję?

Na kształt i tempo zmian na rynku pracy istotny wpływ będzie miało także podejście poszczególnych państw i regionów do rozwoju nowych technologii. Zgodnie z wspomnianym już raportem Światowego Forum Ekonomicznego, Azja Wschodnia i region Pacyfiku zdecydowanie zdominowały wyścig technologiczny – około 77 proc. wszystkich przyznanych na świecie patentów związanych z AI pochodzi z tego obszaru, to czterokrotnie więcej niż wynik Ameryki Północnej i aż 40 razy więcej niż Europy. Największym motorem napędowym do rozwoju technologicznego w tym regionie są Chiny, które nie tylko wybijają się na czoło stawki pod względem liczby przyznawanych patentów, ale również w kształceniu przyszłych ekspertów. Szacuje się, że chińscy specjaliści stanowią ponad jedną czwartą całego światowego kapitału talentów w dziedzinie sztucznej inteligencji.

Jak AI zmienia procesy zatrudnienia?

Procesy rekrutacji mają ogromny wpływ na liczbę kobiet w dziedzinach tradycyjnie zdominowanych przez mężczyzn. Przed rozpowszechnieniem się sztucznej inteligencji firmy polegały na metodzie blind recruitment, która polega na usunięciu wszelkich informacji mogących ujawnić tożsamość kandydatów i kandydatek, tak aby płeć nie była czynnikiem wpływającym na decyzje rekrutacyjne. Mimo tych starań systemowe uprzedzenia nadal dawały o sobie znać, często poza samymi procesami rekrutacji. Dziś 99 proc. firm z listy Fortune 500 w jakiś sposób wykorzystuje automatyzację w tych procesach. Jednak dane, na podstawie których trenowane są modele sztucznej inteligencji, mogą zawierać nieświadome uprzedzenia, które potem wpływają na działanie technologii. Mimo tych wyzwań sztuczna inteligencja ma potencjał, by zrewolucjonizować sposób oceny pracowników i kandydatów, wprowadzając bardziej precyzyjne i obiektywne metody selekcji. Dlatego, aby stworzyć miejsce pracy, w którym liczyć się będą przede wszystkim talent i kompetencje, warto zacząć od podstaw, czyli od samego procesu rekrutacyjnego.