Kogo nie można zwolnić? Ci pracownicy są chronieni przed wypowiedzeniem umowy

Rozwiązanie umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem wymaga przedstawienia pracownikowi pisemnego oświadczenia. W przypadku umowy na czas określony i nieokreślony konieczne jest podanie powodu. Co ważne, musi być on konkretny, rzeczywisty i indywidualny. W niżej opisanych sytuacjach pracodawca nie może zastosować tego trybu, jednak wciąż przysługuje mu prawo do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, czyli natychmiastowo. Kogo dotyczy ochrona przed zwolnieniem?

Pracownice w ciąży i w czasie urlopów związanych z rodzicielstwem

Zgodnie z art. 177, § 1 Kodeksu pracy pracodawca nie może rozwiązać umowy za wypowiedzeniem dotyczącej pracownicy będącej w ciąży, a także pracownika, który złożył wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego albo ich części – do dnia zakończenia tego urlopu.

Kobietom w ciąży przysługuje ochrona zarówno przed wypowiedzeniem umowy o pracę, przed wypowiedzeniem warunków pracy i płacy, jak i przed rozwiązaniem umowy o pracę. Ochrona nie działa w przypadku, gdy istnieją podstawy do zwolnienia dyscyplinarnego i organizacja związkowa (jeśli działa w firmie) wyraziła na to zgodę oraz gdy pracownica była zatrudniona na umowę o pracę na okres próbny, który nie przekracza miesiąca. Ochrona przysługuje od momentu stwierdzenia ciąży potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim i przedstawienia tego dokumentu pracodawcy.

Jeśli chodzi o urlopy związane z rodzicielstwem, ochrona przysługuje zarówno matce, jak i ojcu. Podobnie jak w przypadku kobiet w ciąży nie dotyczy pracownika, który zawarł umowę na okres próbny nieprzekraczający miesiąca. Zasady ochrony są nieco inne przy urlopie wychowawczym. Będzie ona obowiązywała od dnia złożenia przez pracownika wniosku o jego udzielenie, aż do zakończenia urlopu. Jeśli jednak pracownik zawnioskował o obniżenie wymiaru czasu pracy, ochrona trwa maksymalnie rok, chyba że pracownik wcześniej wróci do starego wymiaru czasu pracy.

Czytaj więcej

Rynek pracy

Mamy już w Polsce rynek pracodawcy?

Polska, obok Bułgarii i Rumunii, ma najniższy w Unii wskaźnik wakatów, który pokazuje układ sił na rynku pracy. Wielu, zwłaszcza mniejszych, firm nie stać na zwiększanie zatrudnienia.

Pracownik w czasie choroby

Kolejną chronioną grupą są pracownicy, którzy przebywają na zwolnieniu lekarskim. W tym czasie pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę za wypowiedzeniem. Ochrona obowiązuje jednak tylko przez pewien czas.

W okresie obowiązywania ochrony pracodawca ma również prawo zwolnić pracownika dyscyplinarnie, np. jeśli okazało się, że w czasie zwolnienia lekarskiego wykonuje pracę na rzecz innego pracodawcy lub pojechał na urlop.

Pracownik w trakcie urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności

Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę za wypowiedzeniem także wtedy, gdy pracownik przebywa na urlopie wypoczynkowym, szkoleniowym i bezpłatnym oraz wtedy, gdy jest nieobecny w pracy z innej usprawiedliwionej przyczyny, np. w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem.

Czytaj więcej:

Administracja

Emerytura zastępuje wynagrodzenie ze stosunku pracy

Konstytucja nie nakłada na prawodawcę obowiązku zapewnienia świadczeń emerytalnych wypłacanych pomimo kontynuowania aktywności zawodowej, ale ustawodawca może zagwarantować prawo do zabezpieczenia społecznego w szerszym zakresie.

Pro

Pracodawca może jednak rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia lub wspólnie z pracownikiem za porozumieniem stron. Ochrona nie obowiązuje w przypadku, gdy urlop trwa dłużej niż 3 miesiące, a w firmie przeprowadzane są zwolnienia grupowe lub zwolnienia indywidualne (w drugim przypadku pracownik może zostać zwolniony, jeśli zakładowa organizacja związkowa nie wyrazi sprzeciwu).

Pracownik w wieku przedemerytalnym

Kolejną kategorią pracowników, która podlega ochronie, są osoby w wieku przedemerytalnym. Mowa o kobietach, które ukończyły 56 lat i mężczyznach, którzy ukończyli 61 lat. Warto dodać, że ochrona przysługuje również osobom, których dotyczy obniżony wiek emerytalny. Pracodawca ma jednak prawo do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, z winy lub bez winy pracownika.

Ochrona nie obowiązuje w przypadku, gdy pracownik uzyska prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W sytuacji zwolnień grupowych pracownikowi w wieku przedemerytalnym można złożyć wypowiedzenie zmieniające. Warto dodać, że w określonych okolicznościach istnieje możliwość wypowiedzenia warunków pracy lub płacy.

Działacze związkowi

W niektórych przypadkach ochrona przed rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem dotyczy też pracowników zaangażowanych w działalność związkową. Mowa jednak wyłącznie o członkach organizacji związkowej wskazanych przez związek w uchwale zarządu oraz o osobach wykonujących pracę zarobkową, które są członkami organizacji związkowej i mogą ją reprezentować w kontaktach z pracodawcą. W praktyce to związek zawodowy ustala, ilu członków organizacji i kto konkretnie zostanie objęty ochroną (w granicach ustalonych przez przepisy). 

Czytaj więcej

Poszukiwanie pracy

Fala zwolnień pogorszyła nastroje pracowników

Aż dwie trzecie pracujących Polaków śledzi doniesienia medialne o masowych zwolnieniach w kraju i na świecie, a spora część z nich niepokoi się o swoją sytuację na rynku pracy.

Jeśli organizacja nie wskazała chronionych działaczy, do momentu ich wskazania ochrona przysługuje przewodniczącemu organizacji lub komitetu założycielskiego. Pracownicy są chronieni przez cały okres określony uchwałą zarządu organizacji oraz dodatkowo przez połowę tego okresu, przy czym maksymalny okres dodatkowej ochrony nie może być dłuższy niż rok. Działacze są chronieni przed wypowiedzeniem umowy o pracę, wypowiedzeniem warunków pracy lub płacy oraz przed rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia. Jeśli pracodawca chciałby podjąć którąś z tych decyzji, musi uzyskać zgodę zakładowej organizacji związkowej i podać uzasadnienie.