Jak się przygotować do rozwodu? Kompletny poradnik

Rozwód to zawsze trudny i emocjonalnie obciążający proces. Pierwszym krokiem przed podjęciem decyzji o rozwodzie jest zrozumienie i zaakceptowanie sytuacji, w której się znajdujemy.

Publikacja: 19.02.2025 13:24

Decyzja o wyborze trybu postępowania rozwodowego powinna uwzględniać różne czynniki – od relacji z m

Decyzja o wyborze trybu postępowania rozwodowego powinna uwzględniać różne czynniki – od relacji z małżonkiem po sytuację finansową i wychowanie dzieci.

Foto: Adobe Stock

Często osoby decydujące się na rozwód doświadczają wielu emocji – od gniewu, przez smutek, po poczucie ulgi. Ważne jest, by dać sobie na nie przestrzeń, a jednocześnie nie pozwolić, by całkowicie zdominowały one decyzje. Dobrze jest porozmawiać z bliskimi lub skorzystać z pomocy psychologa, który pomoże je uporządkować i spojrzeć na sytuację z dystansu.

Złożoność emocji związanych z rozwodem nie powinna być bagatelizowana. Często pomoc psychologa, terapeuty, a nawet psychiatry może okazać się nieoceniona. Profesjonalista pomoże nie tylko w przejściu przez trudny okres, ale także w lepszym zrozumieniu swoich potrzeb i oczekiwań, co może wpływać na przyszłe decyzje dotyczące np. podziału majątku czy opieki nad dziećmi.

Opieka nad dziećmi

Jeśli w małżeństwie są dzieci, rozwód może stać się szczególnie trudnym doświadczeniem. Bardzo ważne jest, aby nie wciągać dzieci w konflikty dorosłych i dbać o ich dobrostan emocjonalny. Jeśli to możliwe, warto podjąć współpracę z psychologiem dziecięcym, który pomoże dzieciom poradzić sobie z emocjami towarzyszącymi rozwodowi. Dbałość o dobro dziecka powinna być priorytetem, co może być istotne przy rozstrzyganiu kwestii opieki i kontaktów w trakcie postępowania rozwodowego.

Określenie rzeczywistej przyczyny rozpadu małżeństwa

Istotnym etapem przygotowań do rozwodu jest ustalenie rzeczywistej przyczyny rozpadu małżeństwa. Choć może się to wydawać oczywiste, ważne jest zrozumienie, co naprawdę doprowadziło do zakończenia związku. Najczęstsze przyczyny to zdrada, nadużywanie alkoholu, inne uzależnienia, przemoc domowa, niezgodność charakterów, przy czym te powody często występują równocześnie. Ważne jest także zastanowienie się, czy samemu przyczyniło się do rozkładu pożycia. To pytanie ma znaczenie dla strategii procesowej, ponieważ zdarza się, że nawet wyraźna zdrada nie przesądza o wyłącznej winie jednego z małżonków – winę może ponosić również druga strona. Ten etap bywa jednym z najtrudniejszych, wymagającym szczerego spojrzenia na małżeństwo z perspektywy obu stron.

Czy sąd ma orzec o winie?

Decyzja, by sąd orzekał o winie za rozpad małżeństwa, jest kolejnym ważnym krokiem. Wyrok rozwodowy może albo wskazać wyłączną winę jednej ze stron, albo wskazać o rozwodzie bez orzekania o winie bądź ewentualnie orzec o winie obojga stron. Zwykle małżonek, który poczuł się pokrzywdzony, stara się uzyskać wyrok z orzeczeniem o winie, zwłaszcza w przypadku zdrady czy przemocy. Należy pamiętać, że sąd nie orzeka o winie automatycznie, nawet jeśli pozwany nie wnosi o takie orzeczenie – może to zrobić druga strona w odpowiedzi na pozew. Należy być przygotowanym, by dowieźć, iż nie ponosi się winy za rozkład pożycia, co może wiązać się z ujawnieniem w sądzie intymnych szczegółów z życia małżeńskiego, a także przygotować się na najgorszy scenariusz rozwodowy, niezależnie od zapewnień drugiej strony.

Rozwód z winą czy bez winy?

Rozwód z orzeczeniem o winie wiąże się z bardziej szczegółowym postępowaniem dowodowym, które może ujawnić intymne aspekty życia małżeńskiego. Z kolei rozwód bez orzekania o winie jest prostszy i mniej konfliktowy, w którym obie strony zgadzają się na rozstanie w sposób pokojowy i uzgodniony. Decyzja o wyborze trybu powinna uwzględniać różne czynniki – od relacji z małżonkiem po sytuację finansową i wychowanie dzieci.

Czytaj więcej

Granice w małżeństwie: jakie zachowania można uznać za zdradę? Prawnik wyjaśnia

Jakie dokumenty przygotować do rozwodu?

Dokumenty, które warto przygotować przed rozwodem, to akty małżeństwa, akty urodzenia dzieci oraz dokumenty dotyczące dochodów, jak PIT za ostatni rok. Przydać się mogą także dokumenty wykazujące wysokość kosztów utrzymania oraz inne dokumenty finansowe. Przygotowanie odpowiednich dokumentów pomoże w sprawnym przebiegu rozprawy.

1. Jakie dowody mogą być istotne?

Przed rozpoczęciem zbierania dowodów warto zastanowić się, jakie informacje mogą mieć znaczenie w sprawie rozwodowej. Dowody mogą dotyczyć różnych aspektów, takich jak:

• zdrada małżeńska – zdjęcia, wiadomości tekstowe, e-maile, raporty licencjonowanych detektywów czy świadkowie mogą stanowić dowody na niewierność małżonka;

• przemoc domowa – dokumentacja medyczna, zdjęcia obrażeń, zeznania świadków, raporty policji, akta sprawy karnej;

• brak wsparcia finansowego – zeznania świadków, dokumentacja związana z brakiem łożenia na potrzeby rodziny, nieuczciwe rozliczenia finansowe.

• zaniedbywanie dzieci – dowody na nieodpowiedzialne zachowanie rodzica w kontekście opieki nad dziećmi, np. świadectwa ze szkoły, raporty z opieki społecznej, zeznania świadków.

2. Gromadzenie dokumentów finansowych

W wielu przypadkach rozwód wiąże się z podziałem majątku (najczęściej jednak w osobnym postępowaniu) oraz ustaleniem alimentów. Aby uzyskać sprawiedliwy podział, ważne jest, aby zebrać jak najwięcej dokumentów finansowych, takich jak:

• wyciągi bankowe;

• deklaracje podatkowe;

• umowy kredytowe, pożyczkowe;

• dowody na nabycie majątku wspólnego (np. zakupu nieruchomości, samochodów).

Dzięki tym dokumentom można wykazać, jaki majątek jest wspólny i w jaki sposób zostały wydawane środki.

3. Zabezpieczenie dowodów na niewierność

Jeśli zdrada była powodem decyzji o rozwodzie, warto zebrać dowody, które mogą potwierdzić niewierność współmałżonka. Mogą to być:

• wydruki wiadomości tekstowych lub e-maili;

• rachunki telefoniczne, które potwierdzają częste połączenia z osobą trzecią;

• zdjęcia lub nagrania, które mogą świadczyć o spotkaniach z osobą spoza małżeństwa

Należy pamiętać, że takie dowody muszą być zdobyte w sposób zgodny z prawem. Nielegalne pozyskiwanie danych, np. poprzez włamanie do telefonu lub komputera, może zostać uznane za naruszenie prywatności.

4. Raporty detektywistyczne – kiedy warto je zlecić?

Czasami standardowe dowody, takie jak korespondencja czy zeznania świadków, mogą nie wystarczyć. W takich przypadkach pomocne mogą być raporty detektywistyczne. Detektywi specjalizujący się w sprawach rozwodowych mogą przeprowadzić obserwację, która pomoże zebrać twarde dowody, takie jak:

a) śledzenie zachowań współmałżonka (np. dokumentacja zdjęciowa spotkań z osobą trzecią);

b) potwierdzenie niewierności za pomocą analizy śladów cyfrowych (np. monitorowanie aktywności online);

c) pozyskiwanie dokumentów, które mogą potwierdzić niewłaściwe wydatkowanie wspólnych środków.

Raporty detektywistyczne sporządzane przez licencjonowanych detektywów mogą stanowić silny dowód w sprawie, jednak należy pamiętać, że ich koszty mogą być wysokie, a zbieranie dowodów przez detektywa musi przebiegać zgodnie z prawem, aby nie naruszyć prywatności współmałżonka.

5. Zachowanie kopii korespondencji

Jeśli w trakcie małżeństwa dochodziło do problemów komunikacyjnych, warto zachować kopie e-maili, SMS-ów czy listów, które mogą świadczyć o problemach w relacji, np. brak porozumienia w kwestii wychowywania dzieci, rozwiązywania problemów finansowych czy niespełniania obowiązków małżeńskich. W przypadku, gdy dochodziło do prób mediacji, dokumentowanie tych prób może być również pomocne.

6. Skorzystanie z pomocy świadków

W przypadku, gdy nie ma fizycznych dowodów na sytuację, warto rozważyć pozyskanie zeznań świadków, którzy mogą potwierdzić wersję wydarzeń. Mogą to być osoby z rodziny, przyjaciele, sąsiedzi, a także pracownicy służb medycznych, pracownicy socjalni, szkolni, którzy mieli kontakt z obojgiem małżonków.

7. Zebranie dowodów na opiekę nad dziećmi

Jeśli rozwód dotyczy również kwestii opieki nad dziećmi, dokumentowanie zaangażowania w życie dzieci jest kluczowe. Warto zachować informacje o:

• wizycie u lekarzy, stomatologów, ortodontów (np. karty zdrowia dzieci);

• udziale w szkolnych wydarzeniach, zebraniach rodzicielskich;

• osiągnięciach edukacyjnych dzieci;

• działaniach wychowawczych i rozwojowych (np. uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych);

Bardzo ważne mogą okazać się zdjęcia czy filmy potwierdzające udział rodzica w opiece nad dzieckiem (dziećmi). Istotne będą tu wspólne wakacje, wyjazdy, wyjścia z dzieckiem (dziećmi). Pomocne mogą okazać się tutaj m.in. dokumentacja fotograficzna, korespondencja mailowa, potwierdzenia przelewów, faktury, paragony, bilety, potwierdzenia rezerwacji.

Przygotowanie kosztorysu utrzymania dziecka w kontekście alimentów

Alimenty to jeden z najistotniejszych elementów rozwodu, szczególnie, gdy w grę wchodzi opieka nad dziećmi. Aby uzyskać adekwatną wysokość alimentów, warto przygotować szczegółowy kosztorys utrzymania dziecka. W tym celu należy zebrać wszystkie niezbędne dane dotyczące wydatków związanych z dzieckiem, takie jak:

• koszty wyżywienia (np. zakupy spożywcze, diety specjalne);

• opłaty za edukację (czesne, materiały edukacyjne, korepetycje);

• koszty leczenia (wizyty lekarskie, leki, terapie);

• zajęcia pozalekcyjne (sportowe, artystyczne);

• transport (np. koszty dojazdów do szkoły, na zajęcia pozalekcyjne);

• odzież i inne potrzeby dziecka.

Wszystkie te wydatki należy dokładnie udokumentować. Kosztorys powinien być realistyczny, szczegółowy i odzwierciedlać rzeczywiste potrzeby dziecka stosownie do jego wieku, mając na uwadze dotychczasową stopę życiową dziecka (przed orzeczeniem rozwodu).

Czytaj więcej

Jak przygotować się do wizyty w sądzie? Porady prawniczki

8. Porozumienie rodzicielskie – czy i kiedy je spisać?

Porozumienie rodzicielskie (wychowawcze) to dokument, który spisują rodzice lub opiekunowie dziecka, mający na celu ustalenie zasad dotyczących wychowania, opieki oraz wychowawczych decyzji podejmowanych w związku z dzieckiem po rozstaniu lub rozwodzie. Choć nie jest to dokument prawnie obowiązujący w takim sensie jak wyrok sądowy, ma on na celu ułatwienie komunikacji między rodzicami i uniknięcie przyszłych konfliktów.

Pozwala ono określić szczegóły dotyczące opieki nad dzieckiem (dziećmi) po rozstaniu. Może obejmować takie kwestie, jak: czas spędzany z każdym z rodziców, sposób organizacji dnia dziecka, miejsce zamieszkania, szkoła, hobby, wakacje, święta czy kwestie zdrowotne.

Ponadto, ma charakter prewencyjny przyszłych konfliktów – porozumienie pomaga wyeliminować przyszłe nieporozumienia, ponieważ jasno określa prawa i obowiązki każdego z rodziców, co może zminimalizować ryzyko konfliktów o opiekę.

Stanowi również podstawę do rozwiązywania sporów – choć porozumienie wychowawcze nie jest orzeczeniem sądowym, może służyć jako punkt odniesienia w przypadku, gdy dojdzie do konfliktu między rodzicami. Może stanowić podstawę do mediacji lub jako element dowodowy w sądzie. Daje możliwość dostosowania zasad opieki i wychowania do indywidualnej sytuacji dziecka oraz jego rodziców. Porozumienie daje dziecku stabilność i pomaga uniknąć niepotrzebnych zmian w jego życiu.

Porozumienie wychowawcze powinno być spisane na samym początku, gdy rodzice podejmują decyzję o rozstaniu, docelowo o rozwodzie. Może być również użyteczne, jeśli wcześniej istniał brak komunikacji w sprawach dotyczących dziecka lub jeśli w przyszłości pojawią się zmiany w sytuacji życiowej rodziców (np. zmiana miejsca zamieszkania, nowa praca).

Warto podkreślić, że chociaż porozumienie nie jest wiążące w sensie prawnym jak wyrok sądowy, jego spisanie może pomóc uniknąć wielu trudnych sytuacji i zapewnić lepszy kontakt oraz współpracę rodziców w kwestiach dotyczących dziecka.

9. Bezpieczeństwo i prywatność

Przy zbieraniu dowodów ważne jest poszanowanie prywatności współmałżonka. Należy unikać nielegalnych działań, takich jak podsłuchiwanie czy hakowanie konta. Trzeba zadbać również o bezpieczeństwo własne – jeśli istnieje ryzyko przemocy lub zastraszania, należy skontaktować się z odpowiednimi służbami.

O co sąd zapyta podczas rozprawy rozwodowej?

Sąd zada pytania dotyczące przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego oraz sytuacji dzieci. Można spodziewać się pytań o powody tego rozkładu, ostatnie współżycie, rodzaj umowy małżeńskiej, sytuację dzieci, prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, wspólne spędzanie czasu, posiadanie wspólnych zainteresowań, łożenie na małoletnie dzieci, sposób kontaktów, opieki nad nimi. Często pada też pytanie wprost, czy małżonek nadal kocha drugą stronę postępowania.

Sąd orzeka rozwód wówczas, gdy nastąpi trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Gdy strony dopracują wspólne stanowisko co do rozwiązania małżeństwa bez orzekania o winie, jego rozwiązanie przez rozwód może nastąpić na pierwszej rozprawie, a czas takiej rozprawy to średnio ok. 30 min.

Podsumowanie

Przygotowanie się do rozwodu to proces wymagający skrupulatności i odpowiedzialności. Zbieranie dowodów jest kluczowym elementem, który może wpłynąć na wynik sprawy rozwodowej, szczególnie w kwestii podziału majątku i opieki nad dziećmi. Warto szczególnie skupić się na zabezpieczeniu dokumentów finansowych, dowodów niewierności, które mogą stanowić twarde argumenty w sądzie. W przypadku alimentów, przygotowanie szczegółowego kosztorysu utrzymania dziecka pomoże uzyskać sprawiedliwą wysokość świadczeń. Ważne jest, aby wszystkie działania podejmować zgodnie z prawem.

Karolina Chabel-Williams

Radca prawny w Zespole Private Client w Kancelarii Tomczykowski Tomczykowska; specjalizuje się w prawie rodzinnym i spadkowym. Reprezentuje klientów w sprawach rozwodowych, alimentacyjnych czy dotyczących władzy rodzicielskiej. Doradza klientom w sprawach spadkowych.

Często osoby decydujące się na rozwód doświadczają wielu emocji – od gniewu, przez smutek, po poczucie ulgi. Ważne jest, by dać sobie na nie przestrzeń, a jednocześnie nie pozwolić, by całkowicie zdominowały one decyzje. Dobrze jest porozmawiać z bliskimi lub skorzystać z pomocy psychologa, który pomoże je uporządkować i spojrzeć na sytuację z dystansu.

Złożoność emocji związanych z rozwodem nie powinna być bagatelizowana. Często pomoc psychologa, terapeuty, a nawet psychiatry może okazać się nieoceniona. Profesjonalista pomoże nie tylko w przejściu przez trudny okres, ale także w lepszym zrozumieniu swoich potrzeb i oczekiwań, co może wpływać na przyszłe decyzje dotyczące np. podziału majątku czy opieki nad dziećmi.

Pozostało jeszcze 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo
Agata Jagodzińska: Nie potrafię kłamać, a politycy często kłamią
Prawo
Zofia Chylak po wygranym procesie z CCC: Dla mnie nie była to jedynie walka o sprawiedliwość
Prawo
Zwolnienie po powrocie z urlopu macierzyńskiego: kiedy pracodawca ma do tego prawo?
Prawo
Prawo posagowe w Indiach miało chronić kobiety. Teraz to narzędzie do nękania mężczyzn?
Prawo
Najważniejsze zmiany w prawie na rzecz kobiet, które weszły w życie w 2024 roku