Promocja równości kobiet zaszła w Polsce za daleko? „Odwrócona dyskryminacja”

W badaniu, na podstawie którego opracowano wspomniany raport, pochylono się nad dwoma zasadniczymi problemami: postrzeganiem równości płci przez Polki i Polaków oraz stereotypami dotyczącymi płci, które funkcjonują w społeczeństwie. 

Równouprawnienie płci oczami Polaków

Odnośnie do pierwszego badanego obszaru, respondentów pytano m.in. o to, czy ich zdaniem osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn jest ważne. 59 proc. ankietowanych odpowiedziało twierdząco na to pytanie, a równocześnie 34 proc. z nich uznało, że działania, których celem jest zrównanie szans funkcjonowania społecznego płci nie są jeszcze wystarczające. Ustalono także, że tylko 45 proc. badanych uważa, iż ogólna sytuacja byłaby lepsza, gdyby więcej kobiet zajmowało wysokie i odpowiedzialne stanowiska w rządzie i polityce. Mimo że przytoczone liczby mogłyby sugerować, iż polskie społeczeństwo pozytywnie ocenia ruch feministyczny, okazało się, że tylko 30 proc. badanych określa się jako feminista/feministka (23 proc. mężczyzn i 36 proc. kobiet).

Czytaj więcej

Biznes i prawo

Mężczyźni nie zauważają dyskryminacji płci w branży IT. Kobiety wręcz przeciwnie. Wyniki badania

Z najnowszego raportu globalnej firmy rekrutacyjnej wynika, że aż czterech na pięciu mężczyzn pracujących w branży technologicznej nie zauważa dyskryminacji kobiet w ich miejscach pracy. Inne badanie – przeprowadzone wśród kobiet działających w tym sektorze – pokazuje zupełnie inne wyniki.

Równocześnie połowa Polek i Polaków (53 proc. proc.) uważa, że od mężczyzn oczekuje się więcej w kwestii wspierania równości płci, a 31 proc. badanych twierdzi, że promocja równości kobiet zaszła w Polsce tak daleko, że obecnie dyskryminuje się mężczyzn. Co ważne: jeśli chodzi o postrzeganie zakresu promocji równouprawnia płci, opinie kobiet i mężczyzn w tej kwestii dość mocno się różnią. 44 proc. Polaków uważa, że postępujące równouprawnienie dyskryminuje mężczyzn. Podobnego zdania jest natomiast tylko 19 proc. Polek. To zjawisko badacze nazywają odwróconą dyskryminacją. Mówi się o nim wtedy, gdy mężczyźni zaczynają widzieć w ruchach na rzecz równości praw kobiet odbieranie przywilejów im samym. 

Stereotypy płci w Polsce

W raporcie Ipsos przedstawiono także najsilniejsze obecnie stereotypy dotyczące ról społecznych związanych z płcią. Respondentów badania pytano o sytuacje, działania i zachowania, które są ich zdaniem właściwe kobietom i mężczyznom. Okazało się, że mężczyźni wciąż są zdecydowanie bardziej niż kobiety kojarzeni są z pełnieniem roli przywódczej w życiu publicznym (53 proc.) i osiąganiem wysokich dochodów (46 proc.), ale także np. z pójściem do więzienia (43 proc.). Kobiety z kolei widziane są jako te, które wykonują prace domowe (57 proc.), doświadczają przemocy ze względu na płeć (55 proc.) i są ofiarami napaści fizycznej (54 proc.).

Do jakich refleksji powinny skłaniać te dane z raportu, mówi dr Agnieszka Kwiatkowska, socjolog i politolog z Uniwersytetu SWPS z Warszawie. Jej zdaniem nie ma tu powodów do niepokoju czy żalu nad nieskutecznością działań na rzecz równouprawnienia. Zmiany w sytuacji społecznej kobiet są wyraźnie widoczne – dziś już właściwie opinia, że kobiety nie nadają się do funkcjonowania w określonych obszarach, nie pojawia się w przestrzeni publicznej; tak jest np. w polityce. Badaczka podkreśla jednak, że zanikanie mocno utrwalonych stereotypów nie idzie krok w krok z realnymi zmianami społecznymi. Aby utarte przekonania zniknęły, potrzeba często dużo więcej czasu niż na samo wprowadzenie pożądanej zmiany. Dr Kwiatkowska zwraca także uwagę, że np. fakt, iż respondenci zauważają istnienie takiego problemu jak przemoc wobec kobiet (to, że częściej są one  ofiarami niż mężczyźni), to powód do optymizmu. Świadomość społeczna w tym zakresie jest pierwszym i bardzo ważnym krokiem na drodze do zmian w tym zakresie. 

Czytaj więcej

Biznes i prawo

Kobiecym okiem o ESG: Obowiązkowe raportowanie a wyrównanie szans kobiet na rynku pracy

Nierówne traktowanie kobiet w zakresie obsadzania wyższych stanowisk kierowniczych, nieuzasadnione różnicowanie płac, proponowanie mniej korzystnych warunków pracy, dyskryminacja ze względu na możliwość ewentualnego zajścia w ciążę lub późniejszego rodzicielstwa i wychowywania dzieci to tylko kilka przykładowych problemów, z którymi muszą mierzyć się kobiety na rynku pracy.

- Mówiąc o badaniach IPSOS, warto zauważyć, że nie pokazuje ono pełnego stereotypu kobiety i mężczyzny w Polsce – mówi ekspertka. – Wykorzystany został w nich specyficzny dobór pytań ze względu na kontekst międzynarodowy – stąd m.in. pytania o wczesne małżeństwo, które dotyczą np. Indii, liczba pytań jest też bardzo mała. Brakuje tych, które pokazałyby pozytywne elementy stereotypu kobiety, dotyczące tworzenia relacji społecznych, kompetencji emocjonalnych i tym podobnych. Ale również w samym tym badaniu są pozytywne aspekty – proszę zobaczyć, że takie kwestie jak uczęszczanie do szkoły i na uniwersytet czy możliwość uczestniczenia w życiu finansowym pokazują równość płci, a nawet lekką przewagę kobiet nad mężczyznami w tym zakresie – mówi dr Kwiatkowska. 

Jak zdaniem ekspertki można systemowo wspierać dążenia do równouprawnienia płci?

- O ile uważam, że obecnie należy zostawić prawo wyborcze w spokoju – chociaż są znacznie mocniejsze wersje systemów kwotowych, np. system suwakowy, w którym mężczyźni i kobiety są na listach wyborczych naprzemiennie, co daje znacznie lepsze pozycje kobietom niż według obecnie obowiązującej ustawy), o tyle sądzę, że organy państwa mogą wiele zrobić dla równouprawnienia kobiet w innych sferach, które pokazuje raport Ipsos:

• Odnośnie do przemocy – zwalczanie jej bez oglądania się na tradycję i „świętość rodziny”, usprawnienie procedur sądowych i lepsza ochrona ofiar; odpowiednio surowe kary za gwałt, bez wtórnej wiktymizacji ofiar.