Beata Pawłowska: Tkwienie za długo w jednej firmie jest dzisiaj personalnie niebezpieczne

Beata Pawłowska mówi, że zaczynała karierę zaczynała w najlepszej szkole biznesu, jaka wtedy istniała – P&G. Zajmowała kierownicze i zarządcze stanowiska m.in. International Paper, The Coca-Cola Company, Hoop S.A., Royal Unibrew Polska, Selena FM S.A. oraz w Oriflame, gdzie zarządzała rynkiem Polski, Słowacji i Czech. Otwarcie przyznaje, że żeby przetrwać, musiała dostosować się do męskich reguł gry.

Czy to prawda, że do rozpoczęcia zawodowej kariery zmotywowało panią marzenie o kupieniu markowej torebki w Paryżu?

Beata Pawłowska: To prawda. W latach osiemdziesiątych, będąc studentką, wyjechałam do Paryża i szybko zorientowałam się, że nie stać mnie tam na nic. Nawet kupienie croissanta z kawą było poza moim zasięgiem! Pewnego dnia, patrząc na Polach Elizejskich na eleganckie paryżanki, kolorowe butiki i urocze kafejki, pomyślałam, że wrócę do Paryża tylko wtedy, gdy będę mogła to miasto nie tylko oglądać, ale też smakować.

W czasie swojej kariery pracowała pani w trzech różnych branżach: FMCG, usługowej i mediowej. Czy była to przemyślana strategia czy kwestia przypadku?

Do pierwszej pracy, w Procter & Gamble, trafiłam przez przypadek. Ale już kolejne wynikały z możliwości, które pojawiały się na mojej drodze. Ludzie bardzo często nie zwracają uwagi na okazje, które do nich przychodzą. Mnie dorosłe życie nauczyło, że trzeba je chwytać, bo miną bezpowrotnie. Największą motywacją do zmiany zawsze było dla mnie to, żeby nowa praca mnie rozwijała i pomagała mi stać się lepszą liderką. Napędzała mnie świadomość, że muszę się uczyć i stawiać czoła wyzwaniom.

Wyzwania często wymagają od nas wyjścia z naszej strefy komfortu, co nie zawsze jest łatwe i przyjemne. W jaki sposób radziła sobie pani z tym?  

Z jednej strony zmiana jest ekscytująca, bo rodzi coś nowego. Z drugiej – sprawia, że czujemy ścisk w żołądku, ponieważ w naturze ludzkiej głęboko zakorzeniona jest potrzeba stabilizacji. Zawsze jest więc wyzwaniem. Kiedyś wydawało mi się, że jeśli raz się czegoś nauczę, to będę to miała odhaczone na zawsze. Bardzo szybko przekonałam się jednak, że jeśli chcę być w biznesie na wysokich stanowiskach, to nie mogę zatrzymać się w jednym punkcie, a moja wiedza i umiejętności muszą nadążać za rozwojem rynku, modeli biznesowych i produktów.  Mam świadomość tego, że nieustannie muszę się uczyć i wystawiać się na wyzwania. Do lat dwutysięcznych pracownikom, którzy byli dobrymi – nazwijmy to – rzemieślnikami, firmy zapewniały pracę, stabilność i bezpieczeństwo. Tego nie można powiedzieć o współczesnym biznesie. Dzisiaj tkwienie za długo w jednej firmie jest personalnie niebezpieczne, ponieważ obecnie atutem dla pracodawców jest wiedza z różnych przedsiębiorstw i branż.

Jakie cechy według pani są pomoce w tym, żeby ta zmiana dokonywała się bez wspomnianego ścisku w żołądku?

Przede wszystkim trzeba mieć przekonanie o własnej wartości. Pewność, że damy radę i wewnętrzną motywację, która pojawia się, kiedy mamy jasno określony cel. Bardzo ważna jest też odporność na stres. On będzie nam towarzyszył już zawsze, dlatego dobrze jest się z nim zaprzyjaźnić, a przede wszystkim nauczyć się, jak sobie z nim radzić. Jeśli tego nie zrobimy, lepiej od razu zmienić zawód, bo nie ma sensu budzić się codziennie ze ściśniętym żołądkiem. Kolejna ważna kwestia to nie dawać się wytrącać z drogi obranego celu. Często ludzie wokół nas mówią: „Ty się do tego nie nadajesz”, „Po co ci to? Przecież jest ci dobrze tu, gdzie jesteś”. Uważam, że nikt nie ma prawa mówić nam, że do czegoś się nadajemy, albo nie nadajemy. My same musimy to odkryć w praktyce. Dlatego do takich rad trzeba podchodzić z dystansem, a nawet być na nie głuchą. Ludzie, nawet ci najbliżsi, często patrzą na innych stereotypowo. Szczególnie na kobiety.

Spotkała się pani w swojej karierze z tym mitycznym szklanym sufitem?

Oczywiście, że tak. Jako kobieta spotkałam się z brakiem akceptacji. Usłyszałam, że jakieś stanowisko nie jest dla mnie, bo nigdy wcześniej nie było na nim kobiety. Słyszałam komentarze, że jesteśmy słabe, nie nadajemy się do długich służbowych podróży, powinnyśmy być w domu z dziećmi. Pytano mnie, jak sobie poradzę w biznesie, mając dziecko. Jak poradzę sobie w męskiej branży. Radzono mi, żebym była bardziej męska, jeśli chcę przetrwać.

Biznes nadal jest sferą męską – zmiany następują, ale wolno.

Dokładnie tak i mówię to nie dlatego, że chciałabym, żeby tak nadal było. Na niższych stanowiskach jest pięćdziesiąt procent kobiet i pięćdziesiąt procent mężczyzn. Ale im wyżej, tym mniej kobiet – w zarządach zasiada ich tylko dziesięć procent!

Na czym – pani zdaniem – polega problem?

Żeby to wyjaśnić, porównam biznes do gry. Możemy grać w chińczyka albo w pokera - i jedno, i drugie to gra. Tyle że chińczyk jest łatwą i przyjemną grą towarzyską o prostych regułach. Zasady pokera są o wiele bardziej skomplikowane. Z reguły w pokerze pojawiają się pieniądze - małe, ale jednak. Pojawia się też u graczy ambicja, by wygrać. Trzeba więc analizować ruchy przeciwników, a najlepiej je wyprzedzać. W biznesie jest tak samo. A ponieważ to mężczyźni stworzyli zasady tej biznesowej „gry”, są one twarde i niedostosowane do kobiet, do naszych cech charakteru czy emocji. Gdy będziemy się do nich stosować, wygramy. Jeśli jednak będziemy uważały, że wygramy ot tak – nasza przegrana jest więcej niż pewna.

Co, pani zdaniem, najbardziej przeszkadza kobietom w awansach zawodowych?

Powiem przewrotnie, że często same nie dajemy sobie szansy na rozwój zawodowy. Uważamy, że nie będziemy w stanie pogodzić roli matki i opiekunki rodziny z byciem liderką i jest to klatka, którą same sobie tworzymy. Jestem w biznesie od trzydziestu lat i nie raz dostałam od head hunterów o wiele więcej CV mężczyzn niż kobiet, bo kobiety po prostu się nie zgłaszały do rekrutacji. Często pytam kobiety, z którymi pracuję, dlaczego nie aplikują do programów rozwojowych. Słyszę wtedy: „Jeszcze tego nie umiem”, „Jeszcze nie czuję się gotowa”. Mężczyźni w ogóle nie mają takich dylematów! Mogą mieć dziesięć procent kompetencji, ale i tak będą ubiegać się o wyższe stanowisko. Kobieta musi czuć, że ma sto procent umiejętności, żeby w ogóle o tym pomyśleć. A przecież nikt nie oczekuje, że na nowym stanowisku będziemy wszystko wiedzieć!

Mówiąc o biznesie, najczęściej mówimy o sukcesach. Kiedy stała pani na czele Oriflame, firma miała najlepszy rok, jeśli chodzi o sprzedaż i zyski, w swojej trzydziestoletniej historii w Polsce. Wcześniej, Selena, której była pani wiceprezeską, też zanotowała rekordową sprzedaż, a kurs jej akcji wzrósł o trzysta osiemdziesiąt pięć procent. Jaką cenę płaci się za takie wyniki?

Jeśli rozmawiamy o tej drugie stronie medalu, warto rozróżnić, co jest ceną, a co elementem sukcesu. Dla mnie cena pojawia się, kiedy coś staje się trudne, kosztuje dużo emocji i zmusza do rezygnacji ze zbyt wielu ważnych dla nas rzeczy. Tego nie warto płacić. Jeśli natomiast pomimo stresu i nerwów sukces jest przyjemnością, nazwałabym to elementem. Dla mnie sukces zawsze był jak wypicie filiżanki słodkiej, mlecznej czekolady. To wynagradzało mi trudne momenty po drodze.

Oczywiście, że zapłaciłam za niego cenę. Tylko dlatego, że byłam kobietą, na „dzień dobry” startowałam z gorszej pozycji. Nie raz nie przespałam nocy, bo musiałam się bardzo dobrze przygotować do wystąpienia albo do negocjacji z przedstawicielami klienta, którymi byli sami mężczyźni. Nigdy nie odwiozłam syna do szkoły. Nigdy nie ugotowałam mu obiadu, bo po prostu nie miałam czasu nauczyć się gotować. Miałam wyrzuty sumienia, że nie zawsze mogę być z moim dzieckiem i nie zawsze wytrę mu łzy. Wydaje mi się jednak, że byłam dla niego dobrym przykładem, bo wyrósł na mężczyznę, który pięknie patrzy na świat. Szanuje nie tylko kobiety, ale też inne kultury i wyznania. Niedawno powiedział mi: „Jestem z Ciebie dumny i się Tobą chwalę”. Bo choć nie odwoziłam go do szkoły, to byłam z nim w ważnych dla niego chwilach.

Powiedziała pani, że walka o wysokie stanowiska to tak naprawdę walka o wolność kobiet.

Wiele kobiet mówi mi: „Jesteś prezeską - Twoja perspektywa jest inna niż nasza”. To prawda i dlatego warto być na górze. Nie chcę powiedzieć, że wysokie stanowiska dają wolność, bo wszyscy podlegamy jakimś regułom, ale na pewno ma się jej więcej. Przede wszystkim jednak zajmowanie ich pozwala kreować świat, a to sprawia dużo przyjemności.