Nie żyje wybitna szachistka Lisa Lane. "Grała jak mężczyzna"

Urodzona w Filadelfii mistrzyni miała stać się inspiracją dla powieści Gambit Królowej Waltera Tavisa z 1983 roku, a także wyprodukowanego przez Netflix miniserialu o tym tytule. Opowiadają one o trudnej drodze życiowej bardzo utalentowanej dziewczyny, która walczy o tytuł mistrzyni szachów.

Publikacja: 04.04.2024 10:46

W czasach, gdy Lisa Lane osiągała sukcesy w grze szachy, ten sport był niemal wyłącznie kojarzony z

W czasach, gdy Lisa Lane osiągała sukcesy w grze szachy, ten sport był niemal wyłącznie kojarzony z mężczyznami.

Foto: Adobe Stock

Początki życia Lisy Lane nie były łatwe. Przyszła na świat w 1933 roku w rodzinie, która miała problemy finansowe. Lisa i jej siostra Evelyn spędziły dzieciństwo w domu dziadków, którzy wychowywali dziewczynki, zastępując im pracującą na dwóch etatach matkę. Nie znały swojego ojca. W 1957 roku doszło do tragedii, która na zawsze odcisnęła swoje piętno na życiu Lisy. Podczas jazdy samochodem 24-letnia Lisa Lane potrąciła starszą kobietę, która zmarła w wyniku doznanych obrażeń. Wydarzenie to stało się przyczyną nękających ją w późniejszych latach stanów depresyjnych.

Odkryta miłość do szachów

Niewykluczone, że właśnie w tych trudnych momentach Lisa odkryła szachy.  Okazały się one dla niej sposobem na ucieczkę od rzeczywistości. Lane szybko zorientowała się, że szachy są dla niej czymś znacznie więcej – prawdziwą życiową pasją. Mistrzostwa Stanów Zjednoczonych w szachach kobiet w 1959 roku należały już w pełni do niej. Lane zdobyła na nich pierwsze miejsce i utrzymała swój tytuł niekwestionowanej mistrzyni do 1962 roku. W 1961 roku stała się pierwszą szachistką, której zdjęcie umieszczono na okładce magazynu „Sport Ilustrowany”. Obiektem podziwu były już wtedy nie tylko jej ponadprzeciętne umiejętności działania na szachownicy, ale również nietuzinkowa uroda. Konkurenci Lane podkreślali kontrast pomiędzy jej delikatną aparycją a bezkompromisową, niemal „agresywną” strategią gry. Według nich Lisa grała „jak mężczyzna”. Wielokrotnie też w ówczesnej prasie pojawiały się wyrazy zdumienia, iż młoda dziewczyna tak bardzo zainteresowała się szachami, grą uznawaną wtedy za aktywność dla „dla starszych panów”.

Niech mówią...

Lane nie przywiązywała jednak uwagi do tych „zarzutów”. Co więcej, gdy w 1966 roku odzyskała tytuł mistrzyni, zaczęła głośno zwracać uwagę na występujące w tym sporcie przejawy nierówności i dyskryminacji ze względu na płeć uczestników. Zdobycie tytułu mistrza szachów wiązało się ze zdobyciem nagrody w wysokości 6000 dolarów, podczas gdy mistrzyni mogła otrzymać jedynie 600 dolarów. Niestety, Lisa nie znalazła sojuszników, którzy poparliby jej postulaty. Sfrustrowana tą sytuacją zaprzestała gry w mistrzostwach w roku 1967.

Po latach Lane twierdziła, że decyzja o rezygnacji była również związana ze zmęczeniem tym, że była postrzegana głównie przez pryzmat swoich osiągnięć na polu szachów.

- Męczyło mnie to, że jestem ciągle, w każdym środowisku, na każdym spotkaniu przedstawiana jako „mistrzyni szachów”. Ponadto czułam, że narażam swój tytuł, bo za każdym razem gdy mężczyzna zapraszał mnie do gry, próbowałam pokonać go przede wszystkim po to, aby udowodnić swoją kobiecą solidarność z koleżankami szachistkami. A nie chciałam już za każdym razem, gdy siadam do szachów, doświadczać tej presji. To nie było przyjemne uczucie – mówiła Lane w wywiadzie udzielonym „Sportowi Ilustrowanemu” w 2018 roku.

Czytaj więcej

Najlepiej zarabiająca zawodniczka kobiecego futbolu Santia Deck buduje imponujący biznes

Mistrzynią być

Lane ukończyła studia na filadelfijskim uniwersytecie Temple. Była dwukrotnie zamężna: z artystą Walterem Richem (1959-1961), a następnie z dziennikarzem Neilem Hickey’em (od 1961 roku). Przyjaźniła się z szachistą Bobbym Fisherem, amerykańskim mistrzem świata w latach 70. Po zakończeniu oficjalnej kariery zajęła się wraz z mężem prowadzeniem sklepu z naturalną, ekologiczną żywnością o nazwie Amber Waves of Grain. Obiekt ten został później przekształcony w sklep z pamiątkami o nazwie Earth Lore Gems & Minerals. Pomimo radykalnej zmiany stylu życia słynna szachistka przyznawała, iż to właśnie czas spędzony przy szachownicy był dla niej najcenniejszy.

- Nigdy nie sądziłam, że rzeczy, których dokonywałam na szachownicy 40 lat temu, okażą się najważniejszymi w moim życiu – powiedziałą w rozmowie z Jennifer Shahade, autorką książki o zawodniczkach grających w szachy.

Lisa Lane zmarła 28 lutego w swoim domu w Carmel po długiej walce z chorobą nowotworową. Wiadomość o jej śmierci przedostała się do mediów dopiero pod koniec marca.

Początki życia Lisy Lane nie były łatwe. Przyszła na świat w 1933 roku w rodzinie, która miała problemy finansowe. Lisa i jej siostra Evelyn spędziły dzieciństwo w domu dziadków, którzy wychowywali dziewczynki, zastępując im pracującą na dwóch etatach matkę. Nie znały swojego ojca. W 1957 roku doszło do tragedii, która na zawsze odcisnęła swoje piętno na życiu Lisy. Podczas jazdy samochodem 24-letnia Lisa Lane potrąciła starszą kobietę, która zmarła w wyniku doznanych obrażeń. Wydarzenie to stało się przyczyną nękających ją w późniejszych latach stanów depresyjnych.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Jej historia
Nicole Kidman odebrała nagrodę za całokształt twórczości
Jej historia
90-letnia Joan Collins powiedziała, dlaczego nie rezygnuje z pracy
Jej historia
Katarzyna Kuczyńska-Budka – prezydentka Gliwic. Dla miasta poświęciłaby karierę męża
Jej historia
Jane Fonda: mogę być aresztowana co tydzień
Jej historia
Agata Wojda, pierwsza w historii prezydentka Kielc: Ja nie zapraszam ludzi do siebie, tylko idę tam, gdzie oni są
Materiał Promocyjny
Co czeka zarządców budynków w regulacjach elektromobilności?