27 marca Dzień Sera. Odkrycie dotyczące jego produkcji w Polsce tysiące lat temu zaskakuje

W Polsce ślady wytwarzania sera sięgają epoki neolitu. Co ciekawe: ustalenia badaczy dowodzą, że produkowany wtedy przysmak to nie kojarzony najczęściej z polską kuchnią ser żółty, ale zupełnie inny jego rodzaj.

Publikacja: 27.03.2024 20:38

Produkcja sera w Polsce ma korzenie sięgające ponad 7 tysięcy lat wstecz.

Produkcja sera w Polsce ma korzenie sięgające ponad 7 tysięcy lat wstecz.

Foto: Adobe Stock

Wnioski na temat tego, jaki ser i kiedy produkowano w Polsce, wysnuto na podstawie znalezisk ceramiki. Naczynia z okresu neolitu odkryto na terenie Kujaw i przeprowadzono na nich badania. Odnalezione przedmioty miały dziury do odsączania, kształt naczyń sugerował także, że mogły służyć do produkcji sera. Potwierdziła to analiza – znaleziono na nich pozostałości mleka. Ser, który najprawdopodobniej w nich powstawał, zdaniem naukowców przypominał... mozzarellę - dziś kojarzącą się Polakom przede wszystkim z kuchnią włoską. 

Mozzarella z polskimi korzeniami

- Odkrycia archeologiczne pokazują, że produkcja tego wyjątkowego przysmaku ma korzenie sięgające ponad 7 tysięcy lat wstecz — mówi Małgorzata Koska-Stępak z serowarni "Na Zielonej Łące" z Zielonej Góry. - Pradawni mieszkańcy Kujaw już wtedy wytwarzali sery, używając do tego specjalnych naczyń przypominających dzisiejsze cedzaki. Co więcej, odkrycia te pokazują, że najstarsze świadectwa produkcji sera w Europie środkowej pochodzą właśnie z Kujaw. Ale w tym wszystkim jest coś jeszcze bardziej zaskakującego — według tych badań, do współczesnych serów najbliżej nie było żadnej polskiej odmiany sera, ale mocno kojarzonej z Włochami mozzarelli. Dodatkowo, warto zauważyć, że proces tworzenia sera w tamtych czasach był zupełnie odmienny niż dzisiaj. Produkowano go, wykorzystując prymitywne naczynia, które choć różniły się od współczesnych, miały pewne podobieństwa w swojej konstrukcji. Te odnalezione, o średnicy do 20 cm i pojemności około 5 litrów, przypominały odwrócone klosze z otworami po bokach, co przypominało dzisiejsze cedzaki, ale z dużo mniejszymi otworami. Mleko wlewano do tych sit, gdzie musiało się odstać i ściąć dzięki dodatkowi podpuszczki. Dopiero zagęszczone mleko było podgrzewane i odsączane przez większy otwór na spodzie, zatykany kawałkiem tkaniny — wyjaśnia. 

Czytaj więcej

Kiszonki nie każdemu wyjdą na zdrowie. Kto powinien na nie uważać?

Co kraj, to ser

W antycznych czasach różne kultury, od starożytnych Rzymian po chińskie dynastie, miały swoje własne unikalne sposoby produkcji sera. Tworzono jego regionalne smaki i style, które są dziedziczone do dzisiaj. Kultury śródziemnomorskie doskonaliły sztukę wytwarzania sera, podczas gdy Skandynawowie preferowali techniki przechowywania sera w lodzie, tworząc wyjątkowe smaki dostępne tylko w północnych regionach.

Dziś w Europie przede wszystkim Francja słynie z bogatego wyboru serów, które odzwierciedlają różnorodność krajobrazu i klimatu. Od kremowego brie do intensywnego roquefort — francuskie sery mają długą historię i są nieodłączną częścią lokalnej kuchni. Włochy z kolei są domem dla serów takich jak parmigiano-reggiano czy mozzarella, które stanowią podstawę wielu klasycznych włoskich dań, takich jak lasagne czy pizza.

W Azji ser odgrywa również istotną rolę w kuchni i kulturze. W Japonii, sery takie jak tofu czy yōkan są ważnym składnikiem tradycyjnych dań i deserów, podczas gdy w Indiach paneer jest powszechnie wykorzystywany w potrawach wegetariańskich, dodając kremowej konsystencji i bogactwa smaku.

W Ameryce Łacińskiej z kolei ser jest nieodłączną częścią wielu klasycznych dań. Na przykład w Meksyku ser cotija i queso fresco są powszechnie wykorzystywane w takich przysmakach jak nachos czy enchiladas, podczas gdy w Argentynie ser provoleta jest podawany jako przystawka do asado, tradycyjnego argentyńskiego grillowanego mięsa.

Wnioski na temat tego, jaki ser i kiedy produkowano w Polsce, wysnuto na podstawie znalezisk ceramiki. Naczynia z okresu neolitu odkryto na terenie Kujaw i przeprowadzono na nich badania. Odnalezione przedmioty miały dziury do odsączania, kształt naczyń sugerował także, że mogły służyć do produkcji sera. Potwierdziła to analiza – znaleziono na nich pozostałości mleka. Ser, który najprawdopodobniej w nich powstawał, zdaniem naukowców przypominał... mozzarellę - dziś kojarzącą się Polakom przede wszystkim z kuchnią włoską. 

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kuchnia
Darjeeling Express - restauracja, która zatrudnia wyłącznie kobiety. Jak sobie radzi?
Kuchnia
Mało znana restauracja zrezygnowała z profesjonalnych kucharzy i... zyskała tłumy klientów
Kuchnia
Tłusty czwartek. Ile musi kosztować w tym roku dobry pączek? Magda Gessler tłumaczy
Kuchnia
Światowy Dzień Pizzy. Polacy mają słabość do jedzenia tego dania w nietypowych okolicznościach
Materiał Promocyjny
Herbata - rodzaj żeński. Kobiety w świecie herbaty