Tego kataklizmu nie da się precyzyjnie przewidzieć. Geolożka o tym, skąd biorą się trzęsienia ziemi

Trzęsienie ziemi w Maroku, które miało miejsce w piątkowy wieczór, pochłonęło ponad dwa tysiące ofiar i spowodowało potężne zniszczenia. Skąd biorą się te tragiczne w skutkach zjawiska i jak można zabezpieczyć się na wypadek ich wystąpienia? Pytamy o to geolożkę i właścicielkę firmy Geologia Pomorska, Magdalenę Tyszecką.

Publikacja: 11.09.2023 14:34

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,8 nawiedziło Maroko w piątek 8 września 2023 r.

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,8 nawiedziło Maroko w piątek 8 września 2023 r.

Foto: PAP

W piątek późnym wieczorem świat obiegła tragiczna informacja o trzęsieniu ziemi w Maroku. Skąd biorą się takie zjawiska?

Magdalena Tyszecka: Najczęstszą przyczyną trzęsień ziemi (około dziewięćdziesięciu procent) są ruchy płyt tektonicznych, które składają się na skorupę ziemską. Płyty te poruszają się względem siebie i gromadzą naprężenia, które w pewnym momencie muszą zostać uwolnione. Dzieje się to podczas ich poślizgu. Największe trzęsienia powstają na styku kolizji płyt litosfery. W rejonie basenu Morza Śródziemnego mamy dwie duże płyty tektoniczne - afrykańską i euroazjatycką. Ta pierwsza (afrykańska) ma tendencję przemieszczania się na północ z prędkością około czterech do dziesięciu milimetrów rocznie. Trzęsienia powstają również na uskokach wewnątrz płyt tektonicznych.

Co mogło być bezpośrednią przyczyną trzęsienia ziemi w Marrakeszu?

Jak podaje amerykańska Narodowa Służba Geologiczna (USGS), najprawdopodobniej było to trzęsienie ziemi związane z uskokami w obrębie gór Atlasu Północnego. Jednak na chwilę obecną przyczyna nie jest jeszcze ustalona.

Czytaj więcej

Polka mieszkająca w Maroku o sytuacji po trzęsieniu ziemi: Ludzie czerpią siłę z bycia razem

Jak można zabezpieczyć się na wypadek trzęsienia ziemi?

Do tej pory nie ma możliwości precyzyjnego przewidzenia wystąpienia trzęsienia ziemi. Można jedynie je prognozować na podstawie obserwacji naprężenia skał w ośrodku gruntowym. Wierci się otwory i umieszcza w nich specjalistyczną aparaturę do pomiarów. Można również prowadzić obserwację rozmieszczenia epicentrów trzęsień ziemi w danym rejonie (choćby tych niewielkich odczuwalnych tylko przez specjalistyczną aparaturę) czy obserwację poziomu wód gruntowych. Jednakże żadna z tych metod nie pozwoli określić dokładnej daty trzęsienia ziemi czy nawet miesiąca, w którym ono może się pojawić. Dlatego w kontekście zabezpieczenia się przed skutkami trzęsień ziemi duże znaczenie ma odpowiednia konstrukcja budynków odporna na wstrząsy. Jej elementy powinny przenosić zarówno duże obciążenia, jak i odkształcenia oraz wszelkiego rodzaju przemieszczenia poziome. Konstrukcja, która dobrze przenosi przemieszczenia poziome, lepiej rozprasza energię dostarczoną z podłoża do budynku, dzięki czemu ma większe szanse na przetrwanie trzęsienia ziemi. W przypadku sztywnej konstrukcji murowanej, nawet wzmocnionej zbrojeniem, odporność na wstrząsy jest dużo gorsza. Ważne jest zastosowanie materiałów o dużej elastyczności czy nowatorskie rozwiązania posadowienia budynków. Na przykład w bardzo nowoczesnych obiektach w Japonii niejednokrotnie stosowane są ruchome fundamenty.

Duże znaczenie w krajach położonych w strefach sejsmicznych mają również prowadzone wśród ludności cywilnej ćwiczenia z zachowania się podczas trzęsienia ziemi. Odbywają się one na podobnych zasadach jak alarmy przeciwpożarowe. Sprawdza się również przymocowywanie mebli do ścian. Należy mieć w domu zestaw ratunkowy, a w nim między innymi suchy prowiant, wodę, dokumenty, nóż, latarkę, podstawową apteczkę.

Jak należy zachowywać się już podczas samego kataklizmu?

Zachowanie podczas trzęsienia ziemi zależy od tego, w jakim miejscu się jest. W każdej sytuacji ważne jest zachowanie spokoju. Należy schronić się pod czymś, co ochroni od ewentualnego uderzenia czy zranienia, pozostać blisko ziemi i przykryć czymś głowę, na przykład poduszką czy złożonym kocem. Zaleca się też schowanie się na przykład pod stołem. Ważne jest, żeby jednocześnie trzymać się jego nogi - bo mebel może podskakiwać i przemieszczać się. Należy odsunąć się od okien czy wysokich regałów.

W czasie trwania wstrząsów trzeba pozostać w budynku. Wybieganie z niego może grozić okaleczeniem przez spadające fragmenty elewacji czy szyby.

Będąc w budynku już po ustaniu wstrząsów, powinno się wyłączyć gaz, prąd, wodę. W czasie ewakuacji nie wolno korzystać z wind.

Kiedy trzęsienie ziemi zastanie nas na zewnątrz, zaleca się odsunięcie się od budynków na otwartą przestrzeń. Będąc w samochodzie, warto jak najszybciej zjechać na pobocze i zatrzymać się z dala od budynków, wiaduktów, mostów. Wysiadając z samochodu, należy zwrócić uwagę na oberwane kable elektryczne.

W piątek późnym wieczorem świat obiegła tragiczna informacja o trzęsieniu ziemi w Maroku. Skąd biorą się takie zjawiska?

Magdalena Tyszecka: Najczęstszą przyczyną trzęsień ziemi (około dziewięćdziesięciu procent) są ruchy płyt tektonicznych, które składają się na skorupę ziemską. Płyty te poruszają się względem siebie i gromadzą naprężenia, które w pewnym momencie muszą zostać uwolnione. Dzieje się to podczas ich poślizgu. Największe trzęsienia powstają na styku kolizji płyt litosfery. W rejonie basenu Morza Śródziemnego mamy dwie duże płyty tektoniczne - afrykańską i euroazjatycką. Ta pierwsza (afrykańska) ma tendencję przemieszczania się na północ z prędkością około czterech do dziesięciu milimetrów rocznie. Trzęsienia powstają również na uskokach wewnątrz płyt tektonicznych.

Pozostało 82% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nauka
Angelika Andrzejewska-Romanowska. Badaczka, która poskramia "skaczące geny"
Nauka
Europejski Dzień Mózgu. Czyj mózg jest większy: kobiecy czy męski?
Nauka
Kiedy nasz mózg najszybciej nauczy się języka obcego?
Nauka
Po kim dziedziczymy urodę? Genetyczka wyjaśnia skomplikowany mechanizm
Nauka
Miliard dolarów dla studentów medycyny. Hojny dar byłej wykładowczyni