Tego kataklizmu nie da się precyzyjnie przewidzieć. Geolożka o tym, skąd biorą się trzęsienia ziemi

Trzęsienie ziemi w Maroku, które miało miejsce w piątkowy wieczór, pochłonęło ponad dwa tysiące ofiar i spowodowało potężne zniszczenia. Skąd biorą się te tragiczne w skutkach zjawiska i jak można zabezpieczyć się na wypadek ich wystąpienia? Pytamy o to geolożkę i właścicielkę firmy Geologia Pomorska, Magdalenę Tyszecką.

Publikacja: 11.09.2023 14:34

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,8 nawiedziło Maroko w piątek 8 września 2023 r.

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,8 nawiedziło Maroko w piątek 8 września 2023 r.

Foto: PAP

W piątek późnym wieczorem świat obiegła tragiczna informacja o trzęsieniu ziemi w Maroku. Skąd biorą się takie zjawiska?

Magdalena Tyszecka: Najczęstszą przyczyną trzęsień ziemi (około dziewięćdziesięciu procent) są ruchy płyt tektonicznych, które składają się na skorupę ziemską. Płyty te poruszają się względem siebie i gromadzą naprężenia, które w pewnym momencie muszą zostać uwolnione. Dzieje się to podczas ich poślizgu. Największe trzęsienia powstają na styku kolizji płyt litosfery. W rejonie basenu Morza Śródziemnego mamy dwie duże płyty tektoniczne - afrykańską i euroazjatycką. Ta pierwsza (afrykańska) ma tendencję przemieszczania się na północ z prędkością około czterech do dziesięciu milimetrów rocznie. Trzęsienia powstają również na uskokach wewnątrz płyt tektonicznych.

Co mogło być bezpośrednią przyczyną trzęsienia ziemi w Marrakeszu?

Jak podaje amerykańska Narodowa Służba Geologiczna (USGS), najprawdopodobniej było to trzęsienie ziemi związane z uskokami w obrębie gór Atlasu Północnego. Jednak na chwilę obecną przyczyna nie jest jeszcze ustalona.

Czytaj więcej

Polka mieszkająca w Maroku o sytuacji po trzęsieniu ziemi: Ludzie czerpią siłę z bycia razem

Jak można zabezpieczyć się na wypadek trzęsienia ziemi?

Do tej pory nie ma możliwości precyzyjnego przewidzenia wystąpienia trzęsienia ziemi. Można jedynie je prognozować na podstawie obserwacji naprężenia skał w ośrodku gruntowym. Wierci się otwory i umieszcza w nich specjalistyczną aparaturę do pomiarów. Można również prowadzić obserwację rozmieszczenia epicentrów trzęsień ziemi w danym rejonie (choćby tych niewielkich odczuwalnych tylko przez specjalistyczną aparaturę) czy obserwację poziomu wód gruntowych. Jednakże żadna z tych metod nie pozwoli określić dokładnej daty trzęsienia ziemi czy nawet miesiąca, w którym ono może się pojawić. Dlatego w kontekście zabezpieczenia się przed skutkami trzęsień ziemi duże znaczenie ma odpowiednia konstrukcja budynków odporna na wstrząsy. Jej elementy powinny przenosić zarówno duże obciążenia, jak i odkształcenia oraz wszelkiego rodzaju przemieszczenia poziome. Konstrukcja, która dobrze przenosi przemieszczenia poziome, lepiej rozprasza energię dostarczoną z podłoża do budynku, dzięki czemu ma większe szanse na przetrwanie trzęsienia ziemi. W przypadku sztywnej konstrukcji murowanej, nawet wzmocnionej zbrojeniem, odporność na wstrząsy jest dużo gorsza. Ważne jest zastosowanie materiałów o dużej elastyczności czy nowatorskie rozwiązania posadowienia budynków. Na przykład w bardzo nowoczesnych obiektach w Japonii niejednokrotnie stosowane są ruchome fundamenty.

Duże znaczenie w krajach położonych w strefach sejsmicznych mają również prowadzone wśród ludności cywilnej ćwiczenia z zachowania się podczas trzęsienia ziemi. Odbywają się one na podobnych zasadach jak alarmy przeciwpożarowe. Sprawdza się również przymocowywanie mebli do ścian. Należy mieć w domu zestaw ratunkowy, a w nim między innymi suchy prowiant, wodę, dokumenty, nóż, latarkę, podstawową apteczkę.

Jak należy zachowywać się już podczas samego kataklizmu?

Zachowanie podczas trzęsienia ziemi zależy od tego, w jakim miejscu się jest. W każdej sytuacji ważne jest zachowanie spokoju. Należy schronić się pod czymś, co ochroni od ewentualnego uderzenia czy zranienia, pozostać blisko ziemi i przykryć czymś głowę, na przykład poduszką czy złożonym kocem. Zaleca się też schowanie się na przykład pod stołem. Ważne jest, żeby jednocześnie trzymać się jego nogi - bo mebel może podskakiwać i przemieszczać się. Należy odsunąć się od okien czy wysokich regałów.

W czasie trwania wstrząsów trzeba pozostać w budynku. Wybieganie z niego może grozić okaleczeniem przez spadające fragmenty elewacji czy szyby.

Będąc w budynku już po ustaniu wstrząsów, powinno się wyłączyć gaz, prąd, wodę. W czasie ewakuacji nie wolno korzystać z wind.

Kiedy trzęsienie ziemi zastanie nas na zewnątrz, zaleca się odsunięcie się od budynków na otwartą przestrzeń. Będąc w samochodzie, warto jak najszybciej zjechać na pobocze i zatrzymać się z dala od budynków, wiaduktów, mostów. Wysiadając z samochodu, należy zwrócić uwagę na oberwane kable elektryczne.

W piątek późnym wieczorem świat obiegła tragiczna informacja o trzęsieniu ziemi w Maroku. Skąd biorą się takie zjawiska?

Magdalena Tyszecka: Najczęstszą przyczyną trzęsień ziemi (około dziewięćdziesięciu procent) są ruchy płyt tektonicznych, które składają się na skorupę ziemską. Płyty te poruszają się względem siebie i gromadzą naprężenia, które w pewnym momencie muszą zostać uwolnione. Dzieje się to podczas ich poślizgu. Największe trzęsienia powstają na styku kolizji płyt litosfery. W rejonie basenu Morza Śródziemnego mamy dwie duże płyty tektoniczne - afrykańską i euroazjatycką. Ta pierwsza (afrykańska) ma tendencję przemieszczania się na północ z prędkością około czterech do dziesięciu milimetrów rocznie. Trzęsienia powstają również na uskokach wewnątrz płyt tektonicznych.

Pozostało 82% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nauka
Dr Olga Malinkiewicz z prestiżową nagrodą. Wielki sukces polskiej naukowczyni
Nauka
Piorun nigdy nie uderza dwa razy w to samo miejsce? Ekspertka: Niebezpieczny mit
Nauka
Odkryto, że genialna matematyczka Ada Lovelance cierpiała na syndrom oszustki
Nauka
Angelika Andrzejewska-Romanowska. Badaczka, która poskramia "skaczące geny"
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nauka
Europejski Dzień Mózgu. Czyj mózg jest większy: kobiecy czy męski?