Rewolucyjne odkrycie dotyczące płci średniowiecznych skrybów. Co ustalono?

Zgodnie z najnowszymi szacunkami mediewistów, w latach 400-1500 naszej ery w katolickich krajach Europy Zachodniej powstało około dziesięciu milionów manuskryptów, z czego do naszych czasów przetrwało około 75 tysięcy. Przez wiele lat myślano, że za ich powstanie odpowiadali właściwie wyłącznie zakonnicy płci męskiej.

Kobiety były autorkami tysięcy średniowiecznych manuskryptów

Dziś eksperci są zgodni co do tego, że część manuskryptów napisały kobiety, jak dotąd jednak nikt nie przeprowadził rzetelnej analizy wkładu kobiet w tworzenie tych dzieł w okresie średniowiecza. Ostatnio tego zadania podjęli się norwescy naukowcy z Uniwersytetu w Bergen, specjalizujący się w średniowiecznych rękopisach.

W badaniu eksperci przeanalizowali prawie 24 tysiące kolofonów znajdujących się w benedyktyńskich manuskryptach, które powstały w latach 800-1626. Rękopisy pochodzą z zasobów klasztoru Le Bouveret w Szwajcarii.

Kolofony to krótkie formuły, które umieszczało się na końcu manuskryptu. Formuły te mogą zawierać informacje na temat autora lub autorów dzieła, osoby zamawiającej książkę, miejsca i daty jej powstania, a czasem również osobiste przemyślenia skryby (lub skrybów).

Czytaj więcej

Kultura

Kobiety w starożytnej Grecji żyły inaczej, niż dotychczas sądzono? Wyjątkowa wystawa

W Muzeum Sztuki Cykladzkiej w Atenach otworzyła się niedawno duża wystawa, której głównymi bohate...

W przypadku katalogu, który wzięli na warsztat norwescy naukowcy, skrybów płci żeńskiej dało się zidentyfikować między innymi na podstawie obecności takich łacińskich słów w kolofonach jak „scriptix” (żeńska forma słowa „skryba”) czy „soror” (łac. „siostra”). Wnioski z badania opublikowano niedawno na łamach czasopisma naukowego „Humanities and Social Sciences Communications”, należącego do wydawnictwa Nature Portfolio.

Naukowcy o roli kobiet w rozwoju europejskiej literatury: Jest jeszcze wiele do odkrycia

Naukowcom udało się ustalić, że spośród 23774 kolofonów kobiety napisały około 254 – czyli 1,1 proc. Jeżeli wiadomo, że w okresie średniowiecza w Europie Zachodniej powstało około dziesięciu milionów rękopisów, to liczba tych, których autorkami są kobiety, mogła wynosić ponad 110 tysięcy.

Autorzy badania podkreślają, że to znacznie więcej, niż dotychczas uważano. Co więcej, znając liczbę manuskryptów, które zachowały się do naszych czasów, doszli do wniosku, że na świecie może istnieć około ośmiu tysięcy egzemplarzy napisanych kobiecą ręką.

Naukowcy zauważają, że ów niewielki odsetek wynoszący 1,1 proc. stanowi dolną granicę estymacji, na co wpływają co najmniej dwa czynniki. Po pierwsze, w niektórych sytuacjach kobiety nie ujawniały w kolofonach swojej tożsamości lub często (częściej niż mężczyźni) w ogóle nie pisały tych formuł. Po drugie, analitycy przyznają, że nie wzięli pod uwagę podpisów, które mogą znajdować się na marginesach książek – a nie tylko w kolofonach.

Czytaj więcej

Kultura

Ukrywane setki lat dzieło mistrzyni pędzla Artemisii Gentileschi trafiło na wystawę

Na ten moment kilka pokoleń miłośników sztuki musiało czekać przez wiele dekad. Obraz "Pokutująca...

„O ile liczba zweryfikowanych kobiecych skrybów jest niska, to nasze badanie sugeruje, że może istnieć pewna grupa tych kobiet, a także kobiecych społeczności produkujących książki, których jeszcze nie zidentyfikowano”, zauważają autorzy badania.