Mary E. Brunkow z Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny. „Ogromna lekcja pokory”

W gronie laureatów tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny znalazła się Mary E. Brunkow, amerykańska ekspertka w zakresie biologii molekularnej immunologii, wraz z Fredem Ramsdellem i Shimonem Sakaguchim, została doceniona za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej. Co zyskujemy dzięki ich dokonaniom?

Publikacja: 06.10.2025 17:42

Mary E. Brunkow laureatką Nagrody Nobla za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej.

Foto: PAP/EPA

Reklama

Marta Jarosz

Prof. dr hab. Agnieszka Szuster-Ciesielska w poście zamieszczonym na Facebooku napisała, że przyznanie tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny właśnie tym badaczom to wielkie święto immunologii.

Obwodowa tolerancja immunologiczna – dlaczego jest tak ważna?

Chcąc wyjaśnić mechanizmy, za odkrycie których przyznano w tym roku Nagrodę Nobla, naukowczyni napisała, że układ immunologiczny musi umieć rozpoznawać obce antygeny (np. białka wirusów) przy tolerancji antygenów własnych. Ta nauka odbywa się w czasie życia płodowego. Tolerancja obwodowa to jeden z dwóch znanych mechanizmów nabywania tolerancji immunologicznej – obok tolerancji centralnej. Jej ona niezwykle istotna np. w sytuacji, gdy na etapie budowania tolerancji centralnej (proces ten zachodzi w grasicy) wystąpi błąd, w wyniku którego limfocyt rozpoznający własne białka wymknie się spod kontroli organów, w których powstaje i trafi do krwi obwodowej.

Zdaniem profesor Szuster-Ciesielskiej znaczenie tolerancji obwodowej jest fundamentalne z trzech powodów:

Zapobiega autoagresji (ataku oganizmu na własne tkanki) – w tym kontekście zaburzenia tolerancji obwodowej prowadzą do chorób autoimmunologicznych.

Reklama

Pozwala na tolerancję antygenów płodu przez układ immunologiczny matki, a także części antygenów symbiotycznej mikroflory czy antygenów pokarmowych.

Jest kluczowa dla sukcesów transplantologii – sztuczne wywoływanie tolerancji pozwala chronić przeszczepiony narząd przed odrzuceniem.

Nagroda Nobla za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej

– To odkrycie i ta nagroda to dla nas ogromna lekcja pokory – mówi dr hab. Ewa Więsik-Szewczyk – Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii, Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Rzadkich, Wojskowy Instytut Medyczny – Państwowy Instytut Badawczy. – Mamy zidentyfikowane nieprawidłowe komórki, które posiadają moc regulacyjną, mamy chorobę autoimmunizacyjną, więc naturalnie chcielibyśmy podać komórki i wszystko by się wyrównało. Niestety tak nie jest. Te mechanizmy są dużo bardziej złożone. Mimo że komórki T regulatorowe znamy od 2001 roku, to ich zastosowanie nie przełożyło się bezpośrednio na praktykę kliniczną. To na pewno lekcja pokory, że w nauce nie ma prostych, zero-jedynkowych rozwiązań. Komórki żyją w określonym środowisku. Mamy chorobę spowodowaną defektem genu FOXP3, czyli zespół IPEX – bardzo wcześnie ujawniający się, bardzo ciężki zestaw wielu chorób autoimmunizacyjnych. Podstawą rozpoznania jest potwierdzenie nieprawidłowych komórek krwiotwórczych szpiku albo silne leczenie immunosupresyjne. Myślę, że ta nagroda to docenienie rzetelnej pracy nauk podstawowych i cenne wyzwanie dla nas jako klinicystów – wyjaśnia.

Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny przyznaje się wyłącznie za konkretne, niosące wartość dla nauk przyrodniczych lub medycyny osiągnięcia, a nie za całokształt działalności badawczej. Wyróżnienie jest wręczane od początku trwania konkursu, czyli od 1901 roku. Pierwszym jego laureatem został Emil Adolf von Behring, uhonorowany za prace nad surowicami odpornościowymi (i ich zastosowaniem w leczeniu błonicy).