Zawał i udar nie atakują znienacka. Nowe odkrycie dotyczące ich zwiastunów

Międzynarodowy zespół naukowców z Northwestern University Feinberg School of Medicine oraz Yonsei University College of Medicine przeprowadził badanie, które objęło ponad 9 milionów dorosłych. Wykazało ono, że ponad 99 proc. osób, u których wystąpił zawał serca, udar mózgu lub niewydolność serca, miało już wcześniej co najmniej jeden czynnik ryzyka powyżej optymalnego poziomu. Wyniki badania zostały opublikowane w czasopiśmie „The Journal of the American College of Cardiology”.

Choroby układu krążenia uśmiercają rocznie miliony osób

Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów. Z danych WHO wynika, że w 2022 r. z ich powodu zmarło 19,8 miliona osób (głównie na zawał serca i udar mózgu), co stanowiło około 32 proc. wszystkich zgonów na świecie. Wielu chorobom układu krążenia można zapobiec, eliminując czynniki ryzyka, takie jak palenie tytoniu, niezdrowa dieta (w tym nadmierne spożycie soli, cukru i tłuszczów), otyłość, brak aktywności fizycznej i nadmierne spożycie alkoholu.

W najnowszym badaniu naukowcy postanowili sprawdzić, czy przed wystąpieniem pierwszego incydentu sercowego pojawiły się sygnały ostrzegawcze, będące jednocześnie dobrze znanymi czynnikami ryzyka chorób układu krążenia. W tym celu przeanalizowali dokumentację medyczną ponad 9,3 miliona osób z Korei Południowej i prawie 7 tys. Amerykanów, obserwowanych do 20 lat. W obu kohortach co pewien czas przeprowadzano badania przesiewowe, dzięki czemu naukowcy mogli sprawdzić, w jaki sposób zmieniały się parametry na lata przed pierwszym incydentem.

Te sygnały ostrzegawcze pojawiają się przed pierwszym zawałem i udarem

Badacze wyróżnili cztery główne czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego – ciśnienie krwi, poziom cholesterolu, poziom cukru we krwi i palenie tytoniu. Naukowcy opierali się na definicji idealnego zdrowia układu sercowo-naczyniowego opracowanej przez Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne. Zgodnie z tą definicją za nieoptymalne uważa się:

W analizie wtórnej zespół przeanalizował również klinicznie podwyższone czynniki ryzyka, które lekarze często stosują w diagnostyce. Za takie uważa się ciśnienie krwi wyższe lub równe 140/90 mm Hg, cholesterol wyższy lub równy 240 mg/dl, poziom glukozy na czczo wyższy lub równy 126 mg/dl i aktualne palenie tytoniu.

Do jakich wniosków doszli badacze?

Wyniki uzyskane w kohorcie koreańskiej i amerykańskiej były jednoznaczne. Okazało się, że ponad 99 proc. osób, u których rozwinęła się choroba wieńcowa, niewydolność serca lub udar, miało co najmniej jeden nieoptymalny czynnik ryzyka przed wystąpieniem zdarzenia, a ponad 93 proc. chorych – co najmniej dwa czynniki.

Schorzeniem, które występowało najczęściej, było nadciśnienie tętnicze. Zidentyfikowano je u ponad 95 proc. pacjentów z Korei Południowej i ponad 93 proc. Amerykanów. Badanie wykazało, że nawet wśród kobiet poniżej 60. roku życia ponad 95 proc. nadal miało co najmniej jeden nieoptymalny parametr przed wystąpieniem niewydolności serca lub udaru, mimo że ta grupa jest często uznawana za grupę najniższego ryzyka.

Wzorzec utrzymywał się również wtedy, gdy naukowcy wzięli pod uwagę klinicznie podwyższone czynniki ryzyka. W tym przypadku co najmniej jeden z nich występował u około 90 proc. pacjentów przed pierwszym zdarzeniem sercowo-naczyniowym.

„Uważamy, że badanie bardzo przekonująco pokazuje, iż narażenie na jeden lub więcej nieoptymalnych czynników ryzyka przed wystąpieniem tych zdarzeń sercowo-naczyniowych wynosi niemal 100 proc.” – powiedział Philip Greenland, jeden z autorów badania. Naukowiec przyznał, że aktualnym celem jest poszukiwanie sposobów kontrolowania tych modyfikowalnych czynników zamiast badania innych, które nie są łatwe do leczenia i nie mają charakteru przyczynowego.