Na wieży Eiffla pojawią się nazwiska ważnych kobiet. Historyczna korekta

Decyzja Gustave’a Eiffela o wygrawerowaniu 72 nazwisk była hołdem dla przedstawicieli nauki, których odkrycia i badania umożliwiły wzniesienie „Żelaznej damy”. Lista ta, honorująca takie postaci jak Joseph Louis Lagrange, Pierre Simon de Laplace, Jean Bernard Léon Foucault, Georges Cuvier czy André-Marie Ampère, stała się panteonem francuskiej myśli technicznej XIX wieku. Całkowite pominięcie w niej kobiet nie było przypadkiem, lecz odzwierciedleniem epoki, w której kobiety miały systemowo utrudniony dostęp do edukacji wyższej i rzadko mogły publikować prace naukowe pod własnym nazwiskiem.

Plan naprawienia niesprawiedliwości

Na początku XX wieku nazwiska te zostały zamalowane, by powrócić na swoje miejsce dopiero podczas renowacji wieży w latach 1986-1987. Wtedy jednak nikt nie podjął jeszcze tematu historycznej sprawiedliwości. Dopiero niedawno Benjamin Rigaud, naukowiec z Sorbony, zwrócił uwagę na niestosowność tego braku. W 2021 r. połączył siły z Femmes & Sciences (pol. Kobiety i Nauka), stowarzyszeniem, które promuje i rozwija karierę naukową i techniczną wśród młodych dziewcząt. Wspólnie uruchomili projekt Hypatie i rozpoczęli kampanię na rzecz uzupełnienia sławnej listy.

Przełom nastąpił 7 marca 2024 r., tuż przed Międzynarodowym Dniem Kobiet. Jean-François Martins, prezes Towarzystwa Eksploatacji Wieży Eiffla (SETE), ogłosił w wywiadzie dla dziennika „Le Parisien” zaawansowany plan dopisania nazwisk wybitnych kobiet do listy na wieży Eiffla. Inicjatywa natychmiast zyskała poparcie na najwyższych szczeblach władzy. Ówczesna minister kultury Francji, Rachida Dati, publicznie wyraziła swój entuzjazm dla projektu, podkreślając, że jest to konieczny gest uznania dla pionierek, które zbyt długo pozostawały w cieniu.

Czytaj więcej

Podróże

Paryżanie mają dość turystycznej polityki miasta. Będzie organizacyjna rewolucja?

Turystyfikacja – tak mieszkańcy Paryża określają politykę miasta, które w ubiegłym roku odwiedził...

Plan naprawienia niesprawiedliwości nie zakłada usuwania ani modyfikowania oryginalnej listy 72 nazwisk, która sama w sobie jest elementem historycznym. Nowe nazwiska miałyby zostać dodane w innym, ale równie prestiżowym i widocznym miejscu na konstrukcji. Jean-François Martins sugeruje, że mogłyby się pojawić na drugim piętrze wieży lub w innym miejscu, które zostanie uzgodnione z ekspertami.

Ponieważ wieża Eiffla jest wpisana na listę zabytków, każda, nawet najmniejsza zmiana w jej strukturze wymaga skomplikowanej procedury i szeregu zgód. Proces wyboru pionierek również będzie przedmiotem konsultacji historycznych i społecznych. We wrześniu komisja, której zadaniem było zbadanie możliwości umieszczenia nazwisk kobiet naukowców na pomniku, przedstawiła swój raport mer Paryża Anne Hidalgo. Kryteria wyboru będą surowe. „Kobiety te musiały żyć w okresie od 1789 r. do dnia dzisiejszego, co niestety wyklucza niektóre wielkie nazwiska, takie jak Émilie du Châtelet, matematyczka i fizyczka z epoki oświecenia” – wyjaśnia Isabelle Vauglin, członkini komisji.

Muszą być również głównie Francuzkami, z kilkoma wyjątkami dla osób szczególnie związanych z Francją, pracować w sektorze STEM (nauka, technologia, inżynieria i matematyka), tak jak w przypadku wymienionych na wieży mężczyzn.

Lista nazwisk zostanie zaproponowana przed końcem 2025 r. mer Paryża, która zatwierdzi ostateczną listę po konsultacji z przedstawicielami francuskich uczelni. Anne Hidalgo z zadowoleniem przyjmuje tę inicjatywę. „Małe dziewczynki zwiedzające [wieżę Eiffla] będą mogły wyobrazić sobie, że są lekarkami, matematyczkami, chemiczkami, biolożkami, informatyczkami, inżynierkami, fizyczkami, astrofizyczkami lub klimatolożkami. Dlatego bardzo się cieszę, że nazwiska tych wybitnych kobiet i mężczyzn naukowców zostaną wygrawerowane złotymi literami. W równym stopniu” – napisała w swoich mediach społecznościowych.

Sophie Germain – symboliczna kandydatka

Choć ostateczna lista kobiet, które miałyby zostać uhonorowane, nie została jeszcze zamknięta, jedna kandydatura jest wymieniana jako absolutnie pewna: Sophie Germain. Jej historia jest symbolicznym przykładem systemowego wykluczenia kobiet w nauce. Ta genialna matematyczka, fizyczka i filozofka żyjąca na przełomie XVIII i XIX wieku, wniosła kluczowy wkład w teorię liczb oraz teorię sprężystości – obszary absolutnie fundamentalne dla obliczeń konstrukcyjnych, które umożliwiły budowę wieży Eiffla.

Czytaj więcej

Styl życia

Mieszkanie Heleny Rubinstein w Paryżu na sprzedaż. Cena: 1,59 mln euro

Fasada budynku przy Boulevard Raspail, w którym znajduje się penthouse należący niegdyś do kosmet...