Jak kobiety budują miasta? Różnice widać gołym okiem

Podejście w projektowaniu przestrzeni miejskiej w zależności od płci. Na czym w kwestii planowania koncentrują się architekci, a co z kolei jest istotne dla kobiet wykonujących ten zawód?

Publikacja: 28.11.2023 11:46

Urbanistki wpłynęły na zmiany w przestrzeni miejskiej, wprowadzając balans.

Urbanistki wpłynęły na zmiany w przestrzeni miejskiej, wprowadzając balans.

Foto: Adobe Stock

Autorzy książki Frauen Bauen Stadt (The City Through a Female Lens) – Katja Schechtner i Wojciech Czaja dzielą się swoimi spostrzeżeniami w tym zakresie. 

Ich zdaniem kobiety postrzegają przestrzeń miejską nie tylko jako miejsce tranzytu, przemieszczania się, ale jako wielofunkcyjne terytorium, służące różnorodnym zadaniom. W początkach XX wieku wyraźnie separowano przestrzenie w zależności od ich przeznaczenia. Tym sposobem miejsca pracy były znacznie oddalone od miejsc zamieszkania. Urbaniści wychodzili z założenia, że nie należy koncentrować obu sfer życia w zanieczyszczonych, zaludnionych częściach miasta. W rezultacie do pracy trzeba było dojeżdżać, więc samochód szybko stał się preferowanym środkiem transportu. Ponieważ wśród osób aktywnych zawodowo przeważali wtedy mężczyźni, to właśnie im zawdzięczamy wzmożony ruch samochodów w miastach oraz projektowanie przestrzeni z myślą o możliwości sprawnego przemieszczania się.

Urbanistki wpłynęły na zmiany w przestrzeni miejskiej, wprowadzając balans: osoby korzystające z samochodów mają przecież do wykonania znacznie więcej zadań niż tylko przemieszczenie się z domu do pracy i z powrotem. Trzeba też odwiedzić punkty usługowe, zawieźć dzieci do przedszkola, spotkać się z kimś na mieście. Transport do pracy to nie jedyna czynność w ciągu dnia.

Zaprojektowane przez kobiety

Przykładem funkcjonalnie zaprojektowanej przestrzeni miejskiej jest plac Zina Dizengoff w Tel Awiwie stworzony przez Genię Averbuch. Miała zaledwie 25 lat, gdy w 1934 roku wygrała konkurs na projekt tego obiektu. Zgodnie z jej pomysłem powstał okrągły plac z otaczającymi go budynkami, a na ich parterach znajdowały się sklepy i kawiarnie. I choć projekt uwzględniał rondo, to nie na ruchu samochodowym skupiała się funkcjonalność tego miejsca. Przestrzeń sprawdziła się świetnie i stała się centralnym miejscem spotkań w Tel Awiwie. Po śmierci Averbuch, w latach 70., plac uległ przebudowie: dotychczasowe chodniki zastąpiono betonową platformą, pod którą poprowadzono ruch kołowy. Plac stał się asfaltową skorupą, która latem rozgrzewała się do nieludzkich temperatur. Przed kilkoma laty, w wyniku inicjatywy obywatelskiej, Plac Dizengoff został jednak przywrócony do poprzedniego stanu.

W Teheranie mamy kolejny świetny przykład kobiecej architektury: 270-metrowy most Tabiat, który łączy dwa parki. Architektka Leila Araghian zaprojektowała strefy dla pieszych z licznymi ławeczkami, tarasami, kawiarenkami. Według autorów książki, nie jest to może rozwiązanie najbardziej eleganckie architektonicznie, natomiast na pewno przełomowe pod względem podejścia do aranżacji otwartej przestrzeni miejskiej.

Zapytani o sytuację w Szwajcarii, autorzy przywołują przykład wybudowanego w 1952 roku kąpieliska miejskiego Oberen Latten autorstwa Elsy Burckhardt-Blum w Zurychu. Przed kilkoma laty zostało ono gruntownie odnowione i przywrócone do pierwotnego stanu. W jego sąsiedztwie znajdują restauracje i bary, a także boiska sportowe. W okresie letnim kąpielisko cieszy się ogromną popularnością wśród mieszkańców miasta.

Również Europaallee w Zurychu została zaprojektowana przez kobietę, Ute Schneider. Podobnie jak wcześniej wymienione architektki, także Schneider skupiła się na stworzeniu wielofunkcyjnej przestrzeni miejskiej, z której mogą korzystać wszyscy mieszkańcy.

Czytaj więcej

"Panowie, zakładam kask i jedziemy na budowę". Prawniczki z „męskimi” specjalizacjami

Kobiety w branży architektonicznej

I choć dziś obecność kobiet w branży architektonicznej jest naturalna, w przeszłości trudno było im zaistnieć w tym środowisku. Autorzy przywołują przykład architektki Marlene Moeschke-Poelzig, którą, mimo zasług przy projektowaniu miasta, wycięto z pamiątkowego zdjęcia wykonanego podczas ceremonii miejskiej w Krefeld w 1930 roku. Mimo że od tego czasu wiele się zmieniło, to nadal zdarzają się takie historie jak ta: chińska architektka Lu Wenyu, prowadząca wraz z mężem biuro architektoniczne w Szanghaju, została w 2012 roku pominięta podczas przyznawania nagrody Pritzigera – odpowiednika Nagrody Nobla w branży. Choć nad projektami pracuje wspólnie z mężem, to nagrodę wręczono tylko jemu.

Miasta w przyszłości

Jak według autorów kształtować się będzie przyszłość miast? Wedle ich przewidywań, przestrzenie miejskie będą stawać się jeszcze bardziej różnorodne pod względem architektonicznym. Do prac nad planami zagospodarowania przestrzeni zapraszani są przedstawiciele obojga płci, osoby ze świeżym spojrzeniem na budownictwo i umiejętnością starannego planowania. Nowoczesne miasta muszą być przystosowane do zwiększającej się liczby mieszkańców oraz do ich różnorodnych potrzeb, które powinny być realizowane w miarę możliwości na niewielkiej przestrzeni.

I oby w toku tych mozolnych prac zasługi architektek były doceniane na równi z zasługami ich kolegów z branży.

Źródło: Frauen Bauen Stadt | The City Through a Female Lens, Autorzy: Wojciech Czaja, Katja Schechtner

Autorzy książki Frauen Bauen Stadt (The City Through a Female Lens) – Katja Schechtner i Wojciech Czaja dzielą się swoimi spostrzeżeniami w tym zakresie. 

Ich zdaniem kobiety postrzegają przestrzeń miejską nie tylko jako miejsce tranzytu, przemieszczania się, ale jako wielofunkcyjne terytorium, służące różnorodnym zadaniom. W początkach XX wieku wyraźnie separowano przestrzenie w zależności od ich przeznaczenia. Tym sposobem miejsca pracy były znacznie oddalone od miejsc zamieszkania. Urbaniści wychodzili z założenia, że nie należy koncentrować obu sfer życia w zanieczyszczonych, zaludnionych częściach miasta. W rezultacie do pracy trzeba było dojeżdżać, więc samochód szybko stał się preferowanym środkiem transportu. Ponieważ wśród osób aktywnych zawodowo przeważali wtedy mężczyźni, to właśnie im zawdzięczamy wzmożony ruch samochodów w miastach oraz projektowanie przestrzeni z myślą o możliwości sprawnego przemieszczania się.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Styl życia
Wyniki pracy fundacji Księżnej Kate. Komu pomaga i z jakim skutkiem?
Styl życia
Post-vacation blues: jak łagodnie wrócić do obowiązków po wakacyjnej przerwie?
Styl życia
Barbie łamie kolejne tabu. Czy niewidoma lalka pomoże dzieciom z zaburzeniami widzenia?
Styl życia
10 najbogatszych kobiet świata: co je łączy oprócz posiadania gigantycznego majątku?
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Styl życia
Na czym polega zachowanie określane "efektem kameleona" i jakie korzyści z niego płyną?