Prawodawcy idą na wojnę z pigułką gwałtu. Nowe przepisy rozwiążą problem?

Problem stosowania tzw. pigułki gwałtu znany jest od lat, a mimo to wciąż kolejne kobiety padają jej ofiarą. "Duży wpływ ma na to brak edukacji seksualnej w naszym kraju" – mówi w rozmowie z nami Janina Sabata, seksuolożka i psycholożka sądowa.

Czym jest i jak działa pigułka gwałtu

- Pigułka gwałtu, jak się ją potocznie nazywa, to substancja, która dodana do napoju nie zmienia jego barwy ani smaku, jest niewyczuwalna dla spożywającej go osoby, a po około 20-30 minutach wywołuje całkowitą lub częściową utratę przytomności wykorzystywaną do przestępstwa. Osoba, która nie z własnej woli zażyła taką substancję staje się całkowicie bezbronna, niezdolna do odparcia jakiegokolwiek ataku. Następnego po spożyciu środek wywołuje chwilową amnezję. Ofiara nie pamięta, co się wydarzyło dzień wcześniej – tłumaczy w rozmowie z nami mł. asp. Kamil Sobótka z biura prasowego Komendy Stołecznej Policji w Warszawie.

Nie ma jednej pigułki gwałtu (ang. date rape drug, "randkowy narkotyk gwałtu"). Pod tym określeniem kryje się wiele substancji psychoaktywnych, najczęściej z grupy depresantów (czyli działających uspokajająco, relaksująco, usypiająco, przeciwlękowo i spowalniająco na układ nerwowy), a także leki dostępne na receptę lub na czarnym rynku, które wywołują senność, utratę kontroli nad ciałem oraz krótkotrwałą amnezję.

Substancje, które najczęściej wykorzystuje się jako środek podawany ofierze, to GHB (gamma-hydroksymaślan), GBL (gamma-butyrolakton), który jest rozpuszczalnikiem wykorzystywanym do polerowania i czyszczenia metali, a w organizmie człowieka przekształca się w GHB, flunitrazepam, ketamina lub wodzian chloralu, a także wspomniane już środki farmakologiczne.

Czytaj więcej

Zdrowie

Picie alkoholu w samolocie groźne dla zdrowia - szczególnie, jeśli zamierza się spać

Spożywanie alkoholu i sen podczas lotu w połączeniu z warunkami panującymi na pokładzie samolotu stanowi poważne obciążenie dla układu sercowego. Na problemy narażone są nie tylko osoby z chorobami serca lub płuc, ale też ludzie młodzi i zdrowi.

Spożycie takich substancji, poza bardzo dotkliwymi skutkami takimi jak gwałt czy kradzież nie jest również obojętne dla zdrowia. U ofiary pojawiają się takie objawy jak senność, zawroty głowy, nudności, halucynacje, utrata przytomności czy drgawki. Zwiększona dawka GHB może doprowadzić do głębokiej śpiączki, która ustępuje zazwyczaj po kilku godzinach.

- Problem jest duży, znany od lat i wciąż aktualny. Jego skala się nie zmienia, zmieniają się metody i środki, którymi odurza się osoby w celu przymuszenia ich do obcowania płciowego – mówi Janina Sabat, seksuolożka i psycholożka sądowa ze Śląskiego Centrum Nauk Sądowych.

- Niebezpieczne zjawisko nasila się w okresie wakacyjnym — podkreśla Jakub Nowak, rzecznik Społecznej Inicjatywy Narkopolityki, organizacji non profit działającej na rzecz polityki narkotykowej. – Z naszej codziennej pracy w klubach i na imprezach wynika, że najczęściej pada się ofiarą pigułki gwałtu na największych — przede wszystkim letnich — imprezach masowych – dodaje.

- W okresie wakacyjnym na pewno będzie więcej odnotowań takich przypadków – potwierdza mł. asp. Kamil Sobótka z biura prasowego Komendy Stołecznej Policji w Warszawie.

Kiedy już to wypijesz…

Osoba, której podano odurzającą substancję, początkowo czuje się tylko rozluźniona i rozbawiona — tak jakby wypiła większą dawkę alkoholu — a następnie zaczyna odczuwać pobudzenie seksualne i zaburzenia koncentracji. W końcu staje się całkowicie bezwolna, a niekiedy traci przytomność.

Pierwsze objawy pojawiają się po 20-30 minutach od spożycia substancji i trwają od 4 do 8 godzin. W tym czasie u ofiary pojawiają się senność i bełkotliwa mowa, zawroty głowy i kłopoty z koordynacją, dezorientacja, drgawki i wymioty.

Mając jeszcze świadomość, że być może padło się ofiarą pigułki gwałtu, należy natychmiast zadzwonić pod numer alarmowy 112, powiadomić najbliższych czy też obsługę lokalu, w którym została podana substancja odurzająca.

Chcąc z kolei zapobiec takiemu negatywnemu scenariuszowi, należy zastosować się do kilku prostych zasad: nie spuszczać z oczu napojów, które się spożywa, żądać, by barman otwierał butelkę przy kliencie, nie pić drinka, którego postawiła i przyniosła nieznana osoba i nie wymieniać się napojami.

- Zasada jest prosta – mówi w rozmowie z nami mówi w rozmowie z nami Janina Sabat. - Dziewczyny nie powinny wychodzić do klubu same, ale z koleżanką, koleżankami, jeśli odchodzą od stolika, to przynajmniej jedna osoba zawsze przy stoliku zostaje. Właśnie po to, żeby mieć baczenie na pozostawione napoje. Jeżeli jakiś mężczyzna chce postawić kobiecie drinka, to musi go podać przy nas kelner, który bierze na siebie odpowiedzialność. Jeżeli wychodzimy do klubu we troje, to we troje wracamy – radzi psycholożka i seksuolożka.

Ofiara pozostaje ofiarą?

Gwałty dokonywane na ofiarach pigułki gwałtu, z punktu widzenia policji, to przestępstwa zaliczane do tzw. trudnych przypadków. Pigułkę gwałtu można bowiem wykryć we krwi do ok. 8 godzin, a w moczu do ok. 12 godzin od spożycia. Ze względu na to, że osoba poddana działaniu tych substancji jest całkowicie bezwolna, często na jej ciele brak jest jakichkolwiek śladów przemocy fizycznej. Teoretycznie trudno zatem udowodnić, że doszło do gwałtu czy kradzieży.

Do tego dochodzi trudne do pokonania poczucie wstydu, a nawet lęk przed wystawieniem się osąd opinii publicznej.

- To, że kobieta nie zgłasza popełnienia przestępstwa, często wynika z tego, że może nie mieć absolutnej pewności, że doszło do kontaktu seksualnego — tym bardziej, że są różne formy nadużycia seksualnego. Może nie do końca wiedzieć, kto był sprawcą – mówi Janina Sabat, psycholożka sądowa. – Istnieje też obawa przed wtórną wiktymizacją, czyli sytuacją, kiedy mówi się, że ofiara przestępstwa seksualnego była sama sobie winna — tłumaczy.

- Niewątpliwie duży wpływ na to ma również brak edukacji seksualnej. Kobieta musi mieć świadomość, że to nie ona jest winna, że to, co jej zrobiono, jest po prostu przestępstwem. Im częściej te tematy będą poruszane w mediach, tym lepiej, bo mając edukację seksualną na takim, a nie innym poziomie, musimy w ten sposób docierać do większej grupy osób i zwiększać świadomość dotyczącą seksualności – dowodzi Janina Sabat.

- Warto dodać, że problem nie dotyczy wyłącznie kobiet – zwraca uwagę Jakub Nowak z SIN. - Pigułka gwałtu stosowana jest także wobec mężczyzn, na przykład podczas próby kradzieży. Do takich sytuacji szczególnie często dochodzi w klubach ze striptizem – dodaje.

W takim przypadku mężczyznom również trudno przychodzi przyznanie się, że spędzili noc w takim miejscu, "wydali" w nim tysiące, a nawet dziesiątki tysięcy złotych, a na dodatek niczego nie pamiętają.

Obowiązkowe testy na obecność pigułki gwałtu

W Stanach Zjednoczonych podjęto właśnie legislacyjne próby zwalczania niebezpiecznego procederu. Pod koniec czerwca w Kalifornii zaczęła obowiązywać ustawa Assembly Bill 1013, na mocy której około 2400 lokalnych barów z licencją na sprzedaż piwa, wina i napojów spirytusowych musi zapewnić klientom zestawy do testowania obecności narkotyków w napojach, a także umieścić w lokalach specjalne ostrzeżenia.

"Zestawy do testowania mogą obejmować paski, naklejki, słomki lub inne urządzenia, które mogą wykryć obecność substancji podlegających kontroli w napojach" – informuje Kalifornijski Departament ds. Kontroli Napojów Alkoholowych. "Substancje te mogą obejmować flunitrazepam, ketaminę i kwas gamma-hydroksymasłowy" - wyjaśnia.

Czytaj więcej

Zdrowie

Piwo zmniejsza mózg? Nowe wyniki badań

Do szeregu negatywnych konsekwencji wynikających z nadużywania alkoholu warto dodać kolejną: piwo zmniejsza mózg. Eksperci wyjaśniają, jak to działa.

Oprócz zestawów testowych, które mają być oferowane klientom barów bezpłatnie lub za niewygórowaną cenę, właściciele muszą również umieścić w swoich lokalach tablice informacyjne z napisem: "Nie daj się odurzyć! Zestawy do testu na narkotyki dostępne tutaj. Zapytaj pracownika o szczegóły".

"Niedostatecznie nagłaśniana epidemia wręcz nadmiernego spożycia alkoholu lub odurzania w dalszym ciągu nęka Kalifornię i cały świat" – oświadczył Josh Lowenthal, autor ustawy Assembly Bill 1013, która została podjęta jednogłośnie.

Josh Lowenthal, demokrata z Long Beach, a prywatnie właściciel baru i restauracji dodał, iż ma nadzieję, że nowe środki ograniczą obecność pigułek gwałtu i innych narkotyków w klubach nocnych.

- Zapominamy, że bodaj najpopularniejszą pigułką gwałtu jest sam alkohol – mówi Jan Nowak, rzecznik Społecznej Inicjatywy Narkopolityki. – Ignorujemy to, że ktoś chce nas po prostu upić, że leje nam więcej niż sobie, a kiedy się ockniemy, może już być za późno – ostrzega.