Parytety to nie cel. Oto, dlaczego polska gospodarka nie może marnować talentów kobiet

Jak wielokrotnie podkreślałam, jeżeli naprawdę zależy nam na tym, by Polska rozwijała się dynamicznie i stabilnie, musimy konsekwentnie zadbać o równość płci w biznesie i w pełni otworzyć kobietom drogę do najwyższych szczebli zarządzania.

Temat staje się szczególnie aktualny w kontekście niedawnego XVII Kongresu Kobiet. Jednym z haseł tegorocznej edycji była równość – od początku obecna w postulatach Kongresu. To także równość na rynku pracy i równy udział w sprawowaniu władzy, także biznesowej. A jednak, mimo wieloletnich działań, wciąż pozostaje wiele do zrobienia.

Bariery, które zatrzymują rozwój kobiet

Choć coraz więcej kobiet zdobywa doświadczenie i kwalifikacje zawodowe, na drodze ich rozwoju nadal piętrzą się przeszkody. Najczęściej nie wynikają one z braku kompetencji, lecz z utrwalonych mechanizmów selekcji i nierównych szans. „Szklany sufit” sprawia, że kobiety rzadko docierają na najwyższe stanowiska kierownicze, zdominowane przez mężczyzn.

Ogromnym obciążeniem pozostaje nieodpłatna praca opiekuńcza. Kobiety znacznie częściej niż mężczyźni przejmują odpowiedzialność za dzieci i osoby starsze. Dane GUS pokazują, że 40 proc. kobiet opuszcza rynek pracy właśnie z powodu obowiązków rodzinnych, podczas gdy u mężczyzn główną przyczyną jest choroba lub niepełnosprawność (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności). Kobiety częściej biorą też wolne, gdy dziecko jest chore (dane ZUS). Ten dodatkowy ciężar ogranicza ich możliwości awansu i wzmacnia nierówności płacowe.

Czytaj więcej

Prawo

Trudna sytuacja pracujących młodych matek. Zwolnienia w ciąży i na urlopie nie należą do rzadkości

Jak radzą sobie pracujące Matki Polki w naszym kraju? Z nowego badania, które przeprowadzono na z...

Na codzienność zawodową wpływają także stereotypy i dyskryminacja. Aż 68 proc. kobiet słyszało w pracy uwagi dotyczące wyglądu, a ponad połowa doświadczyła komentarzy odnoszących się do płci (30 proc. Club Poland, 2023). Nadal powszechne są przekonania, że są mniej dyspozycyjne czy zbyt emocjonalne. Konsekwencją jest również segregacja zawodowa: kobiety częściej pracują w gorzej opłacanych sektorach, w tym związanych z opieką i edukacją, podczas gdy mężczyźni dominują w lepiej wynagradzanych branżach przemysłu i nowych technologii.

Według badań IBS kobiety zarabiają średnio 8,5 proc. mniej na godzinę niż mężczyźni, a po uwzględnieniu m.in. doświadczenia i wykształcenia różnica rośnie do 15-18 proc. (IBS, 2025). Co gorsza, świadomość problemu w Polsce jest niska – 78 proc. pracowników nigdy nie spotkało się z pojęciem „luka płacowa” (Kongres Kobiet, 2023). Badanie Konfederacji Lewiatan wykazało zaś, że choć 77 proc. firm słyszało o nowych przepisach dotyczących jawności wynagrodzeń (dyrektywa 2023/970), działania podjęła zaledwie co piąta (Konfederacja Lewiatan, 2025).

Kobiety w organach zarządczych – wciąż daleka droga

Trwają prace nad implementacją unijnej dyrektywy Women on Boards, która ma zapewnić co najmniej 40 proc. kobiet w radach nadzorczych lub 33 proc. łącznie we wszystkich organach kierowniczych spółek giełdowych. Polski projekt przewiduje ten drugi wariant. Tymczasem dane wskazują, że na ten moment w indeksie sWIG80 zaledwie 1 proc. spółek spełnia ten standard (30 proc Club Poland, 2025).

Rynek jest pełen kontrastów. Z jednej strony kobiety stanowią już 43 proc. kadry kierowniczej w największych spółkach giełdowych, co jest wynikiem plasującym Polskę w czołówce krajów UE. Z drugiej – w tych samych spółkach kobiety zajmują tylko 23 proc. miejsc w organach decyzyjnych. W WIG140 aż 20 proc. firm nie ma we władzach ani jednej kobiety, a udział kobiet prezesek nie przekracza 4,3 proc. (30 proc. Club Poland, 2025). To sygnał, że kobiety obsadzają głównie średni szczebel zarządczy, a biznesowy szczyt pozostaje bastionem mężczyzn.

Międzynarodowe zestawienia potwierdzają te nierówności. Gender Equality Index opracowany przez Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE) daje Polsce 63,4 pkt na 100 możliwych (2024). To wzrost o prawie 8 pkt od 2010 r. ale wciąż poniżej średniej unijnej (71 pkt) i daleko za liderami: Szwecją (82 pkt) czy Holandią i Danią (78,8 pkt).

Równość się opłaca

Wzrost zatrudnienia kobiet w Polsce między 2009 a 2021 r. przełożył się na dodatkowe 1,5 pkt proc. PKB, co odpowiadało za blisko 2/5 całego wzrostu gospodarczego w tym czasie („Sytuacja kobiet w Polsce z perspektywy społeczno-ekonomicznej”, Polski Instytut Ekonomiczny, 2023). Analizy OECD pokazują, że pełniejsze wykorzystanie umiejętności kobiet to wyższe tempo wzrostu, lepsze wyniki firm i bardziej stabilne gospodarki (OECD, 2024).

Jeśli Polska chce rozwijać się dynamicznie i stabilnie, musi znieść bariery blokujące kobiety. To kwestia strategicznej decyzji o przyszłości gospodarki.

Czas na decyzję i działania

Polska gospodarka nie może pozwolić sobie na marnowanie talentów. Wiemy, że wzrost aktywności zawodowej kobiet napędza PKB, a różnorodność w zarządach sprzyja lepszym decyzjom i stabilności firm. Wiemy też, że luka płacowa, szklany sufit i stereotypy kosztują nas wszystkich. Dziś pytanie nie brzmi „czy”, ale „jak szybko” i „na jaką skalę”.

Czytaj więcej

Biznes i prawo

Zmieniło się polskie podejście do etyki w pracy. Oto nowe granice tego, co i komu wolno

W ostatnich trzech dekadach zmieniło się rozumienie molestowania oraz tego, co w miejscu pracy uz...

W kontekście wspomnianej dyrektywy Women on Boards warto podkreślić, że parytety nie są celem samym w sobie, lecz narzędziem. W Polsce nie brakuje kompetentnych kobiet gotowych do zasiadania w zarządach – wyzwaniem pozostaje natomiast stworzenie przejrzystych mechanizmów awansu i dostępu do kluczowych stanowisk. Równolegle istotna jest też proaktywna postawa samych kandydatek, które mogą potwierdzać swoje kwalifikacje, m.in. poprzez udział w egzaminach dla członkiń i członków rad nadzorczych organizowanych przez MAP.

Przedsiębiorstwa, administracja i polityka stoją przed wyborem: albo dalej będziemy akceptować stan, w którym kobiety są niedoreprezentowane i niedoceniane, albo zdecydujemy się wykorzystać cały potencjał społeczeństwa. Innej drogi nie ma.