Roboty narzucają dzieciom styl komunikacji? Nowe badanie dało interesujący wynik

Zdaniem dr. Konrada Maja, psychologa społecznego i kierownik Centrum Innowacji Społecznych i Technologicznych HumanTech na Uniwersytecie SWPS i głównego autora badań, ważne jest, aby zrozumieć, jak dzieci odnajdują się w kontaktach z nimi i w jakiej sytuacji interakcje dzieci z robotami są najbardziej korzystne, ponieważ roboty społeczne coraz częściej wspomagają ludzi w codziennym funkcjonowaniu, a także są wykorzystywane w edukacji. Już kilka lat temu przeprowadzono nawet badania, z których wynika, że roboty i wirtualni asystenci mogą pozytywnie wpływać na wyniki edukacyjne dzieci i wspierać ich rozwój społeczny. Wykazano również, że mogą zwiększyć zaangażowanie najmłodszych w naukę. 

Czy dzieci przejmują komunikacyjne maniery od robotów?

Mając to na uwadze, polscy naukowcy postanowili przyjrzeć się relacjom dzieci z robotami oraz ich zachowaniom komunikacyjnym. Dr Konrad Maj, Ariadna Gołębicka i Zuzanna Siwińska przeprowadzili w tym celu eksperyment, a jego wyniki opisali w artykule „How children learn from robots: Educational implications of communicative style and gender in child–robot interaction”, który ukazał się na łamach czasopisma „Computers & Education”.

Czytaj więcej

Psychologia

Używanie telefonów komórkowych wpływa na rozwój empatii. Jak to działa?

Chociaż empatia często kojarzy się w pierwszej chwili ze współczuciem, w rzeczywistości jest to w...

W badaniu, o którym mowa, wykorzystano 120-centymetrowego humanoidalnego robota Peppera (stworzonego przez SoftBank Robotics), który przypomina dziecko. Urządzenie zaprojektowane do kontaktów społecznych wyposażono w czujniki, kamery i mikrofony. Dzięki temu Pepper rozpoznaje mowę, gesty i niektóre emocje. Uczestnikami badania było 251 dzieci w wieku od 7 do 12 lat.

Badacze skupili się przede wszystkim na dwóch kwestiach: stylu komunikacyjnym robota wobec człowieka (uprzejmy lub rozkazujący) oraz płci humanoida (żeńska lub męska). Określono ją poprzez nadanie urządzeniu imienia – Adam lub Ada. Zdaniem naukowców to właśnie te czynniki są powiązane z tym, jak dzieci interpretują intencje, serdeczność i autorytet robota, a to z kolei bezpośrednio oddziałuje na zaangażowanie i wyniki w nauce. Badacze uważają, że może mieć to znaczenie przy późniejszym projektowaniu robotów społecznych. To, co interesowało autorów eksperymentu, to fakt, czy dzieci, do których robot odnosi się grzecznie, również będą dla niego uprzejme, a także czy młodsze dzieci będą bardziej skłonne do antropomorfizowania robota niż starsze. Ustalano także, czy płeć dziecka ma związek ze skłonnością do tego rodzaju zachowań. 

Dzieci biorące udział w badaniu zapoznawały się z robotem, który naśladował dla nich zwierzęta. W tym czasie człowiek próbował zrobić mu zdjęcie. Maszyna była zaprogramowana tak, aby prosić o zaprzestanie tego działania. Raz robiła to możliwie uprzejmie, a innym razem zdecydowanie i stanowczo. Dzieci obserwowały tę sytuację, a następnie przyglądano się ich reakcjom na nią i zadawano im pytania dotyczące Peppera. Dotyczyły one m.in. tego, czy ich zdaniem ten robot może być szczęśliwy, czy śni albo czy sobie coś wyobraża.

Dzieci nie naśladują stylów komunikacyjnych robotów

Wyniki badania okazały się ciekawe – również dla samych jego autorów. Wcześniej bowiem prowadzili eksperymenty, które pokazały, że dzieci, którym robot odmawiał spełnienia grzecznie wyrażanych próśb, stawały się wobec niego władcze i kategoryczne. Można powiedzieć, że chęć osiągnięcia określonego celu motywowała je do tego rodzaju zachowań.  Mając to na uwadze, badacze myśleli, że również styl komunikacyjny maszyny może mieć wpływ na to, jak dzieci będą się do niej odnosiły. Wyniki przeprowadzonego eksperymentu nie potwierdziły tego. Dzieci nie odnosiły się nieuprzejmie do robota, kiedy jego ton się zmieniał. Zdaniem psychologów to dowód na to, że w tym przypadku ugruntowane normy społeczne przeważają nad naśladownictwem.

Czytaj więcej

Styl życia

AI staje się nowym „przyborem szkolnym”. Zagrożenie czy stymulator rozwoju?

Wyniki badania SW Research Agencji Badań Rynku i Opinii przeprowadzonego na zlecenie Empiku, dost...

Co jeszcze ciekawe: młodsze dzieci i dziewczynki znacznie częściej antropomorfizowały robota. Okazało się również, że uprzejmym robotom przypisywano ludzkie cechy częściej niż rozkazującym, szczególnie kiedy ich ton pasował do oczekiwań pod względem płci. Najbardziej sprzyjała więc temu sytuacja, kiedy robot był zaprogramowany jako uprzejmy i miał płeć żeńską. 

Ta obserwacja, zdaniem badaczy, również zasługuje na podkreślenie. Wcześniejsze eksperymenty pokazywały bowiem, że chętniej przypisywano cechy ludzkie maszynom, które były asertywne i umiały się postawić w interakcji z człowiekiem.