Hedy Lamarr: Dlaczego gwiazdę kina nazywają „matką Wi-Fi”?

Znana z kontrowersyjnych ról na ekranie Hedy Lamarr zaskoczyła świat jako współautorka wynalazku, który zrewolucjonizował komunikację. Jej historia inspiruje do łamania barier i stereotypów w każdej dziedzinie.

Publikacja: 13.11.2024 13:07

Hedy Lamarr (1914-2000) w latach 40. uważana była za jedną z najpiękniejszych kobiet na świecie.

Hedy Lamarr (1914-2000) w latach 40. uważana była za jedną z najpiękniejszych kobiet na świecie.

Foto: PAP/Photoshot

Hedy Lamarr, urodzona w 1914 roku w Wiedniu jako Hedwig Kiesler, już od najmłodszych lat była zafascynowana kinem i teatrem. Pochodziła z austriacko-żydowskiej rodziny, w której rodzice troszczyli się o rozwój jej pasji i zainteresowań. Jej ojciec, erudyta i dyrektor banku, zabierał ją na długie spacery, gdzie wyjaśniał działanie różnych urządzeń, takich jak prasa drukarska czy tramwaj. Te opowieści rozbudzały wyobraźnię młodej Hedy. Równocześnie matka – pianistka koncertowa – zaszczepiła w niej zamiłowanie do sztuki, zapisując ją na lekcje baletu i gry na pianinie.

Z biegiem lat pragnienie Hedy, by zostać aktorką, rosło w siłę. Udało jej się przekonać rodziców, by pozwolili jej opuścić szkołę i realizować to marzenie. Jej wyjątkowa uroda otworzyła przed nią wiele drzwi, a debiut na ekranie w 1930 roku zapoczątkował karierę w świecie filmu.

Hedy Lamarr potępiona przez papieża i Hitlera

Rozgłos Hedy Kiesler zawdzięczała przede wszystkim swojej pierwszoplanowej roli w filmie „Ekstaza” z 1933 roku, w reżyserii Gustava Machaty, który stał się jednym z najbardziej kontrowersyjnych filmów tamtych czasów. Fabuła koncentruje się na młodej mężatce, Ewie Hermann. Aktorka wystąpiła w nim nago oraz zagrała pierwszą w historii kina scenę orgazmu. Produkcja spotkała się z ostrą krytyką – papież Pius XI uznał ją za niemoralną, a Adolf Hitler zakazał wyświetlania filmu na terenie Niemiec. W wielu krajach film poddano cenzurze, usuwając najbardziej kontrowersyjne fragmenty. Pomimo wszystko, „Ekstaza” stała się dla Hedy Lamarr przepustką do międzynarodowej kariery, przyciągając uwagę widzów na całym świecie. W tym samym czasie zakochał się w niej Friedrich Fritz Mandl – trzeci na liście najbogatszych ludzi w Austrii, właściciel wielkiego koncernu zbrojeniowego Hirtenberger Patronenfabrik.

Kto zamknął Hedy Lamarr w złotej klatce?

Czytaj więcej

Najbogatsza aktorka świata ma zupełnie nieznaną twarz. Na czym i ile zarabia Jami Gertz?

W 1933 roku Hedy Lamarr wyszła za mąż za Mandla, który dorobił się fortuny na handlu bronią z nazistowskimi Niemcami. Po ślubie Mandl, zazdrosny o żonę, podjął próbę wykupienia wszystkich kopii filmu „Ekstaza”, jednak bez powodzenia. Ostatecznie zakazał żonie grania w filmach, w zamian za co zapewnił jej życie pełne luksusu i wygód – jednak pozbawione wolności. W swojej autobiografii Hedy pisała: „Bardzo szybko zdałam sobie sprawę, że nie mogę być aktorką, będąc jego żoną (…) On był absolutnym monarchą w małżeństwie (…) Byłam jak lalka. Byłam jak rzecz, jak obiekt sztuki, który miał być strzeżony i zamknięty, pozbawiony umysłu, bez własnego życia.”

Mandl, mający liczne kontakty wśród najwyższych władz, umożliwił swojej żonie poznanie takich postaci jak Mussolini czy Hitler. Zamek Schloss Schwarzenau, należący do Mandla i położony w północnej Austrii, stał się miejscem tajnych spotkań z przedstawicielami Mussoliniego i Hitlera, podczas których omawiano plany dotyczące nowych rodzajów broni i systemów komunikacji. Hedy, obecna podczas tych spotkań, była lekceważona, ponieważ nikt nie przypuszczał, że mogłaby pojąć techniczne szczegóły rozmów. Dlatego kiedy pewnego dnia 1937 roku założyła na siebie całą biżuterię i uciekła do Londynu, rozwodząc się z mężem, zyskała nie tylko upragnioną wolność, ale dodatkowo „zabrała” ze sobą tajemną wiedzę o technologii wojennej, która miała okazać się przydatna w przyszłości.

Droga Hedy Lamarr do Hollywood

Po dotarciu do Londynu, Hedy Lamarr poznała Louisa Mayera, producenta filmowego i współzałożyciela wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer (MGM), z którym udało jej się wynegocjować korzystny kontrakt. Ta znajomość otworzyła jej drzwi do amerykańskiego show-biznesu, gdzie zdobyła serca widzów swoją urodą, wdziękiem i akcentem. Przyjęła wtedy nazwisko „Hedy Lamarr”, inspirowane legendą kina niemego, Barbarą La Marr. W 1938 roku, w towarzystwie Mayera, udała się do Hollywood, gdzie rozpoczęła swoją karierę filmową, występując w wielu produkcjach aż do 1941 roku.

W Hollywood Hedy miała okazję poznać wiele nietuzinkowych postaci, w tym słynnego biznesmena i pilota, Howarda Hughesa. Jednak Lamarr nie porzuciła swojej pasji do tworzenia wynalazków, pracowała nad pomysłami pomiędzy ujęciami. Howard Hughes zabrał Hedy Lamarr do swoich fabryk samolotów, gdzie miała okazję poznać proces ich budowy. Zainspirowana jego ambicjami tworzenia szybszych maszyn, Lamarr kupiła książki o rybach i ptakach, by czerpać inspirację z natury. Połączyła cechy płetw najszybszych ryb, z konstrukcją skrzydeł najszybszych ptaków, tworząc nowatorski projekt samolotu. Kiedy zaprezentowała swój pomysł Hughes powiedział do niej: „Jesteś geniuszem”. Poza tym stworzyła musującą pastylkę oraz pojemnik na zużyte chusteczki, który był przymocowany do pudełka z czystymi. Jednak żaden z tych wynalazków nie zyskał większego uznania.

Hedy Lamarr i George Antheil – wynalazek aktorki i kompozytora

Krytycznym momentem w jej życiu był wrzesień 1940 roku, kiedy niemiecki okręt podwodny storpedował brytyjski statek SS City of Benares. Na jego pokładzie znajdowało się 90 dzieci, które uciekały przed bombardowaniami Londynu – ocalało jedynie trzynaścioro z nich.

Hedy Lamarr, wspólnie z przyjacielem – kompozytorem George'em Antheilem – podjęła próbę opracowania systemu sterowania torpedami za pomocą fal radiowych. Ich współpraca okazała się wyjątkowym połączeniem jej wiedzy na temat wojskowych technologii oraz jego umiejętności tworzenia innowacyjnych rozwiązań technicznych. Zdeterminowani, by wspierać Stany Zjednoczone w nadchodzącej wojnie, zamienili jedno z pomieszczeń w domu Lamarr w prowizoryczne laboratorium, w którym rozpoczęli prace nad rozwojem zdalnie sterowanej broni. Latem 1941 roku zarejestrowali swój patent na system, który dziś nazywamy FHSS (frequency-hopping spread spectrum). Choć wynalazek został bezpłatnie udostępniony Marynarce Wojennej USA, ze względu na problemy techniczne nie został użyty w czasie II wojny światowej. Z pewnymi modyfikacjami, technologia ta została wprowadzona do użytku przez US Navy w latach 60. XX wieku, a ze względu na jej militarne zastosowanie, była utajniona aż do połowy lat 80. XX wieku. Dopiero w latach 90. XX wieku zaczęła być wykorzystywana w elektronice cywilnej. Obecnie technologia FHSS znajduje powszechne zastosowanie w systemach łączności, takich jak telefonia komórkowa, Wi-Fi czy Bluetooth.

Czytaj więcej

Nicole Kidman odebrała nagrodę za całokształt twórczości

Hedy Lamarr: zapomniana aktorka, doceniona wynalazczyni

Hedy Lamarr, której patent na długo przed przyniesieniem jakichkolwiek dochodów wygasł, zmarła w 2000 roku, gdy jej przełomowy wynalazek był już szeroko wykorzystywany na całym świecie. Gdyby rewolucja cyfrowa miała miejsce wcześniej, mogłaby stać się jedną z najbogatszych kobiet swoich czasów. Przez wiele lat jej genialny talent wynalazczy pozostawał w cieniu, niedostrzegany przez opinię publiczną. Dopiero w późniejszych latach zaczęto zauważać jej wkład w rozwój technologii. W 1997 roku otrzymała, wraz z George'em Antheilem, prestiżową Nagrodę Pioniera od Electronic Frontier Foundation za swoje zasługi w dziedzinie elektroniki. Jej osiągnięcia zostały uhonorowane również pośmiertnie – w 2014 roku została wprowadzona do National Inventors Hall of Fame za stworzenie technologii skoków częstotliwości. Dzięki temu przełomowemu odkryciu zyskała miano „matki Wi-Fi”.

Po zakończeniu wojny Lamarr wróciła do aktorstwa, zagrała w filmie „Samson i Dalila”. Jej późniejsze role nie przyniosły już dużego rozgłosu, a blask kariery stopniowo przygasał. W 1966 roku Lamarr opublikowała autobiografię „Ekstaza i ja”.

Lamarr przełamywała stereotypy zarówno na ekranie, jak i jako wynalazczyni. Jej historia to świadectwo siły pasji oraz dowód na to, że formalne wykształcenie nie jest konieczne, by dokonać odkrycia, które zapisze się na kartach historii.

Źródła:
https://www.womenshistory.org/
https://www.polityka.pl/

Hedy Lamarr, urodzona w 1914 roku w Wiedniu jako Hedwig Kiesler, już od najmłodszych lat była zafascynowana kinem i teatrem. Pochodziła z austriacko-żydowskiej rodziny, w której rodzice troszczyli się o rozwój jej pasji i zainteresowań. Jej ojciec, erudyta i dyrektor banku, zabierał ją na długie spacery, gdzie wyjaśniał działanie różnych urządzeń, takich jak prasa drukarska czy tramwaj. Te opowieści rozbudzały wyobraźnię młodej Hedy. Równocześnie matka – pianistka koncertowa – zaszczepiła w niej zamiłowanie do sztuki, zapisując ją na lekcje baletu i gry na pianinie.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Jej historia
Isabelle Huppert obchodzi 50-lecie pracy artystycznej: Nie raz pracowała z polskimi reżyserami
Jej historia
Usha Vance - kim jest przyszła druga dama USA?
Jej historia
Studentka w Iranie celowo złamała zasady dotyczące stroju kobiet. Co chciała osiągnąć?
Jej historia
Susie Wiles. Kim jest "lodowa dama", która poprowadziła Donalda Trumpa do zwycięstwa?
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Jej historia
Dokąd zmierza Ivanka Trump? Kulisy odejścia córki prezydenta elekta od polityki