Reklama
Rozwiń

Asertywność – cecha bardzo (nie)kobieca? Oto, jak może wpływać na życie zawodowe

W czasach, gdy tak wiele mówi się o potrzebie bycia asertywnym i zachęca do nabywania tej umiejętności, okazuje się, że w przypadku kobiet otwartość w wyrażaniu siebie i swoich potrzeb nie zawsze będzie oceniana pozytywnie. Kiedy tak się dzieje, wyjaśnia Magda Pietkiewicz, ekspertka w obszarze HR.

Publikacja: 16.05.2025 10:18

Magda Pietkiewicz: Płeć sama w sobie nie predysponuje do bycia asertywnym, ale normy społeczne mogą

Magda Pietkiewicz: Płeć sama w sobie nie predysponuje do bycia asertywnym, ale normy społeczne mogą wpływać na to, jak asertywność jest postrzegana u kobiet i mężczyzn.

Foto: Adobe Stock

Czy asertywność w życiu prywatnym i zawodowym to to samo i zawsze lub zwykle idzie w parze?

Magda Pietkiewicz: Asertywność często bywa błędnie postrzegana jako coś negatywnego, choć w rzeczywistości jest to postawa oparta na szacunku – zarówno do siebie, jak i do innych. Zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym polega na umiejętności wyrażania własnych potrzeb, opinii i granic w sposób klarowny, ale z poszanowaniem potrzeb i poglądów innych osób.  Choć fundamenty asertywności są wspólne w obu tych obszarach, to sposób jej wyrażania może się różnić. W pracy asertywność często przybiera bardziej formalny charakter i bywa ograniczana przez strukturę organizacyjną czy relacje hierarchiczne. W życiu prywatnym natomiast może być bardziej naturalna, oparta na emocjach i osobistych relacjach.  Warto też pamiętać, że osoby asertywne w jednym obszarze życia – np. zawodowym – często potrafią przenosić te umiejętności do życia prywatnego, choć nie zawsze w takim samym stopniu. Wpływają na to zarówno indywidualne doświadczenia, jak i konkretne sytuacje, w jakich się znajdują.

Dlaczego ludzie są bardziej lub mniej asertywni?

Ludzie różnią się poziomem asertywności z wielu powodów. Kluczową rolę odgrywają wychowanie, doświadczenia z dzieciństwa oraz wzorce komunikacji wyniesione z domu. Osoby, które były zachęcane do wyrażania własnego zdania, łatwiej rozwijają postawę asertywną. Z kolei ci, którzy doświadczali głównie krytyki lub byli ignorowani, mogą mieć trudność z wyrażaniem siebie. Nie bez znaczenia są także cechy osobowości, poczucie własnej wartości i lęk przed oceną. Wpływ na poziom asertywności ma też kultura organizacyjna lub społeczna, która może sprzyjać lub tłumić asertywność.

Czytaj więcej

Dlaczego niektórzy chcą tylko zadowalać innych? Psycholog wyjaśnia

Czy w życiu zawodowym bycie asertywnym zawsze się opłaca, czy są takie sytuacje, w których lepiej się przed tym powstrzymać?

Asertywność w życiu zawodowym zazwyczaj przynosi korzyści – pomaga jasno komunikować potrzeby, stawiać granice i budować zdrowe relacje. Jednak nie w każdej sytuacji opłaca się ją stosować w pełnym zakresie. W silnie hierarchicznych organizacjach lub wobec autorytarnych przełożonych, otwarte wyrażanie swojej opinii, bycie zbyt bezpośrednim może zostać źle odebrane. Czasem lepiej wybrać drogę dyplomatyczną i stopniowo budować przestrzeń do wyrażania swoich opinii. Kluczowa jest umiejętność dostosowania tonu i formy do kontekstu oraz odbiorcy. Asertywność nie wyklucza elastyczności – wręcz przeciwnie, pozwala świadomie wybierać sposób komunikacji.

Czy płeć predysponuje do bycia asertywnym lub utrudnia to?

Płeć sama w sobie nie predysponuje do bycia asertywnym, ale normy społeczne mogą wpływać na to, jak asertywność jest postrzegana u kobiet i mężczyzn. Kobiety często są wychowywane do bycia uprzejmymi i ugodowymi, dlatego ich asertywność bywa błędnie odbierana jako agresja. Mężczyznom natomiast częściej przypisuje się pewność siebie jako cechę pożądaną. To sprawia, że kobiety mogą spotykać się z większym oporem, gdy stanowczo wyrażają swoje zdanie. Mimo to każdy – niezależnie od płci – może rozwijać asertywność jako umiejętność komunikacyjną. Ważne jest, by przełamywać stereotypy i budować równoprawny dialog.

Nawiązując do tego, co pani powiedziała o społecznym odbiorze asertywności u kobiet: czy w takim razie należy rozumieć, że nie jest to cecha pożądana u pań?

Kobiety, które wyrażają swoje zdanie stanowczo, częściej są oceniane jako zbyt emocjonalne lub dominujące, a czasem, jak już powiedziałam, nawet agresywne. U mężczyzn ta sama postawa jest zwykle odbierana jako pewność siebie i kompetencja. Wynika to ze społecznych stereotypów i różnic w oczekiwaniach wobec płci. Takie podejście może skutecznie zniechęcać kobiety do asertywności, mimo że jest ona równie potrzebna i wartościowa. Dlatego ważne jest budowanie świadomości i zmiana sposobu oceniania zachowań niezależnie od płci.

Czy w przypadku kobiet asertywność bywa uznawana za przejaw męskiego rysu charakteru?

Tak, asertywność u kobiet bywa czasem niesłusznie postrzegana jako przejaw „męskiego” rysu charakteru. Wynika to z utrwalonych stereotypów, według których kobiety powinny być łagodne, uległe i koncyliacyjne, a stanowczość przypisywana jest raczej mężczyznom. Gdy kobieta wyraża jasno swoje zdanie, stawia granice lub domaga się swoich praw, może być odbierana jako „zbyt dominująca” lub „niemile stanowcza”, zamiast jako osoba pewna siebie i kompetentna. To prowadzi do niesprawiedliwej oceny i może zniechęcać kobiety do otwartego wyrażania siebie. Tymczasem asertywność nie ma płci – to uniwersalna umiejętność komunikacyjna, potrzebna każdemu, niezależnie od ról społecznych.

Czytaj więcej

Niechciane komplementy: Co to za słowa i jak na nie reagować?

Jak bycie asertywną wpływa na sytuację zawodową kobiet? Sprzyja np. awansom, czy wręcz przeciwnie?

Bycie asertywną może znacząco wspierać rozwój zawodowy kobiet – ułatwia komunikację, budowanie autorytetu, negocjowanie warunków pracy czy ubieganie się o awans. Często pomaga zostać dostrzeżoną. Kobiety asertywne częściej jasno wyrażają swoje cele i potrzeby, co zwiększa ich widoczność w organizacji i może sprzyjać rozwojowi kariery. Jednak w niektórych środowiskach zawodowych, gdzie wciąż funkcjonują tradycyjne normy płci, asertywność u kobiet bywa błędnie odbierana jako zbyt agresywna lub niekobieca. Może to prowadzić do oporu ze strony otoczenia, a nawet spowolnić awans. Kluczowe jest zatem nie tylko to, jak kobieta komunikuje się asertywnie, ale też jak firma i jej kultura reagują na te zachowania. Tam, gdzie promuje się równość i otwartość, asertywność staje się atutem – nie przeszkodą.

Czy warto się uczyć bycia asertywnym? Jeśli tak, to jak to robić?

Tak, zdecydowanie warto uczyć się asertywności – to umiejętność, która pomaga budować zdrowe relacje, chronić własne granice i skutecznie komunikować potrzeby, bez ranienia innych. Asertywność wpływa pozytywnie na poczucie własnej wartości i redukuje stres wynikający z tłumienia emocji czy uległości.  Aby ją rozwijać, kluczowe są świadomość, ćwiczenie i praktyka. Warto obserwować własne reakcje i pracować nad pewnością siebie. Można też korzystać z warsztatów, treningów interpersonalnych lub pracy z coachem czy terapeutą.  Asertywność to umiejętność – nie cecha wrodzona – i każdy może się jej nauczyć. Kluczem jednak jest trening i zrozumienie czym jest asertywność. Asertywność to nie arogancja ani buta, to umiejętność wyrażania szacunku dla innych, ale z uwzględnieniem własnych granic i potrzeb. To sztuka mówienia „tak” i „nie” w sposób uczciwy, spokojny i klarowny, bez naruszania cudzych granic i bez rezygnowania z własnych.

Magda Pietkiewicz

Magda Pietkiewicz

Foto: Archiwum prywatne

Magda Pietkiewicz

Ekspertka HR i twórczyni platformy Enpulse, która służy do badania i budowania zaangażowania pracowników. Od ponad 20 lat zbiera doświadczenie i umiejętności w biznesie, tworząc projekty we współpracy z największymi międzynarodowymi i lokalnymi markami. Ma tytuł MBA w zakresie zarządzania biznesem uzyskany na Oxford Brookes University.

Czy asertywność w życiu prywatnym i zawodowym to to samo i zawsze lub zwykle idzie w parze?

Magda Pietkiewicz: Asertywność często bywa błędnie postrzegana jako coś negatywnego, choć w rzeczywistości jest to postawa oparta na szacunku – zarówno do siebie, jak i do innych. Zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym polega na umiejętności wyrażania własnych potrzeb, opinii i granic w sposób klarowny, ale z poszanowaniem potrzeb i poglądów innych osób.  Choć fundamenty asertywności są wspólne w obu tych obszarach, to sposób jej wyrażania może się różnić. W pracy asertywność często przybiera bardziej formalny charakter i bywa ograniczana przez strukturę organizacyjną czy relacje hierarchiczne. W życiu prywatnym natomiast może być bardziej naturalna, oparta na emocjach i osobistych relacjach.  Warto też pamiętać, że osoby asertywne w jednym obszarze życia – np. zawodowym – często potrafią przenosić te umiejętności do życia prywatnego, choć nie zawsze w takim samym stopniu. Wpływają na to zarówno indywidualne doświadczenia, jak i konkretne sytuacje, w jakich się znajdują.

Pozostało jeszcze 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Psychologia
Nomofobia to współczesna forma uzależnienia. Czego dotyczy i jak sobie z nią radzić?
Psychologia
Śpiewanie ma zbawienny wpływ na psychikę. „Nieocenione korzyści”
Psychologia
Długi weekend może być trudny dla psychiki. Dlaczego tak się dzieje?
Psychologia
CBOS zbadał obowiązujące wzorce kobiecości i męskości. „Takie normy sprzyjają wstydowi”
Psychologia
Szydełkowanie i haftowanie mają wpływ na zdrowie psychiczne. Psycholog wyjaśnia
Psychologia
Oto, co się dzieje w mózgu, gdy pisze się pamiętnik. Każdy powinien to wiedzieć