Urlop „uruchamia” wypalenie zawodowe? Oto, jak to działa

Informacja o tym, że podczas urlopu człowiek często uświadamia sobie, że ma problem z wypaleniem zawodowym, osobiście mnie zaskakuje. Wydaje się, że czas odpoczynku powinien sprzyjać nabraniu nowych sił do działania – w ogóle i zawodowego również, a nie rezygnacji z niego. Czy do wystąpienia tego zjawiska jest predysponowana jakaś konkretna grupa ludzi, czy każdy może go doświadczyć?

Tomasz Kalko: Rzeczywiście, urlop kojarzy się z regeneracją, ale to właśnie wtedy, gdy ciało odpoczywa, umysł ma przestrzeń, by przyjrzeć się swojemu zmęczeniu z dystansu. Wtedy łatwiej zauważyć, że od dłuższego czasu funkcjonujemy na rezerwach, bez satysfakcji czy motywacji. Wypalenie zawodowe często wychodzi na jaw nie wtedy, gdy jesteśmy w wirze obowiązków, ale gdy ten wir na chwilę ustaje.

Szczególnie narażone są osoby pracujące pod dużą presją, z ciągłym kontaktem z ludźmi i wysoką odpowiedzialnością, np. medycy, nauczyciele, managerowie. Także osoby nadmiernie ambitne, które nie pozwalają sobie na odpoczynek, ignorują sygnały przemęczenia i pracują mimo choroby.

Jednak wypalenie zawodowe nie dotyczy tylko konkretnych zawodów, może spotkać każdego. Wystarczy, że w pracy brakuje uznania, możliwości rozwoju, panuje zła atmosfera lub nasze wartości są sprzeczne z kulturą organizacyjną. Wypalenie to nie zawsze wynik „zbyt dużej ilości pracy”, ale często także efekt braku sensu, wpływu i równowagi.

Czytaj więcej

Psychologia

Wypalenie zawodowe. Nieoczywiste sygnały od ciała, na które warto zwrócić uwagę

Aż 75 proc. Polaków odczuwa wzrost stresu w codziennym życiu. Przewlekły stres może wiązać się z...

Czy pańska praktyka potwierdza tę prawidłowość, o której mowa: że ludzie na urlopie stwierdzają, że mają dość swojej pracy?

Z moich obserwacji wynika, że jest to coraz częstsze zjawisko. Dlaczego tak się dzieje? Odpowiedź jest bardzo prosta. Wyjeżdżając na zasłużony i wyczekany urlop, w końcu mamy odrobinę czasu na zastanowienie się nad swoim życiem, zadowoleniem z pracy. Na co dzień jesteśmy w kołowrotku zadań, tego co musimy zrobić. Gdy wreszcie pozwalamy sobie na odpoczynek, zaczyna do nas dochodzić, że coś chyba jest nie tak. Że przykładowo nie chcemy wracać do pracy, nie chcemy czuć się źle, boimy się powrotu do biura. Dodatkowo spotykamy innych ludzi, rozmawiamy z nimi o okazuje się, że oni są zadowoleni z życia zawodowego. To daje nam do myślenia. Dlaczego u nas jest inaczej? I dochodzimy do refleksji, że nasza praca nie jest dla nas, że nie chcemy tam wracać.

Jak odróżnić wypalenie od „zwykłego” zmęczenia po całym roku pracy, żeby np. nie podjąć zbyt szybko decyzji o rzuceniu tego, co się ma i szukaniu nowego?

Bardzo prostym sposobem jest odróżnienie, jak czujemy się w poniedziałek. Jeśli po weekendzie mimo zmęczenia poprzednim tygodniem, chętnie idziemy do pracy, to było to zmęczenie. Jeśli jednak pójście do niej nas przeraża, to mamy problem. Problem zmęczenia to teraz wręcz plaga. Wszyscy jesteśmy zmęczeni, nie potrafimy odpoczywać, odciąć się, wylogować do życia. Tutaj należy wprowadzić szereg zmian, które pozwolą naszemu ciału i umysłowi na odpoczynek. Zadbanie o sen, mniej ekranów, dieta, ulubiona forma ruchu, relacje z ludźmi będą tutaj kluczowe. To niby tak proste w teorii, ale jak widzimy, trudne w praktyce, bo wszyscy są wykończeni, młode mamy, pracujące babcie, managerowie, pracownicy fizyczni, sprzedawcy, ekspedienci, szefowie i prezesi firm. Problem jest poważny i to o czym wspomniałem przed chwilą, w tej sytuacji pomoże. Jeśli jednak to zmęczenie przejdzie w wypalenie zawodowe, czyli trwa już bardzo długo, a życie ulega zaburzeniu, to znak, że czas na zmianę pracy, na wyjście z toksycznego środowiska. Objawami będzie oprócz skrajnego wyczerpania, braku chęci do pracy, będą także sygnały od naszego ciała, stany lękowe, a nawet depresja. Nie mamy ochoty na przyjemności, na spotkania z ludźmi, popadamy w marazm. To już nie jest zwykłe zmęczenie.

Czytaj więcej

Nauka

Co dzieje się z organizmem, gdy odczuwasz lęk przed poniedziałkiem? Nowe wyniki badań

Strach przed poniedziałkiem, określany jako „monday blues”, to rodzaj lęku, z którym zmaga się ob...

Czy w każdym przypadku, gdy doświadcza się wypalenia zawodowego, jedynym ratunkiem jest rozpoczęcie wszystkiego od nowa? Czy można się jakoś ratować w miejscu, którego ma się dość?

Oczywiście jeśli doświadczamy wypalenia zawodowego, które totalnie wyniszcza, jest spowodowane przez czynniki wewnętrzne, czyli pracownicze, mobbing, agresję w miejscu pracy, to w tym pierwszym przypadku nie bójmy się zacząć od nowa. Jednak nie musi tak zawsze być. Kiedy widzimy, że dzieje się źle, ale nie jesteśmy jeszcze w tym krytycznym momencie lub mamy wrażenie, że obiektywnie rzecz biorąc nie powinno być powodów do takiego samopoczucia, to zawalczmy z problemem poprzez poszukanie wszelkich rzeczy, które sprawiają nam przyjemność na polu zawodowym. Być może potrzebna będzie też zmiana organizacji pracy. Bardzo polecam także, zwłaszcza mężczyznom, bo kobiety są w tym lepsze, znalezienie kręgu wsparcia, relacyjnego lub terapeutycznego. Bliscy, zaufani ludzie, z którymi możemy porozmawiać o tym co nas trapi, będą tutaj bardzo istotni. Dobrym pomysłem jest także dokształcanie się, podnoszenie kompetencji, bo daje nam to pewność, że w każdej chwili możemy jednak znaleźć inne zajęcie. Warto też zwrócić uwagę na to, czy nie jestem jedynie przemęczony i wtedy musimy poszukać sposobu na relaks, na to, aby mieć w sobie zasoby do wartościowej pracy. Przemęczenie jest obecnie bardzo poważnym problemem, który prowadzi do wypalenia, więc zdając sobie z tego sprawę, słuchając organizmu, możemy w miarę wcześnie zażegnać sytuację. Sięgnięcie po pomoc terapeuty, który pomoże w danej sytuacji, może być także kluczowe w przypadku, gdy widzimy, że praca jest ok, ale to z nami dzieje się coś niedobrego. Wtedy nie należy od razu wszystkiego rzucać, a jednak najpierw wykorzystać inne drogi.

Czytaj więcej

Biznes i prawo

Zatrudnienie pani do sprzątania domu może „aktywować” wypalenie zawodowe. O co chodzi?

Chęć całkowitego skupienia się na pracy może mieć zupełnie odwrotne skutki o zamierzonych – szcze...

Jakie uczucia, przemyślenia, doświadczenia na pewno powinny skłonić do jak najszybszego pójścia zupełnie nową drogą zawodową?

Myślę, że jest kilka takich sygnałów, których absolutnie nie wolno ignorować. Przede wszystkim, jeśli regularnie odczuwamy silne zmęczenie, nie mamy żadnej motywacji do działania, wszystko zaczyna nas przerastać, a nawet po urlopie czujemy się bardziej zrezygnowani niż wypoczęci, to naprawdę warto się zatrzymać i zastanowić, czy to jeszcze „normalne przemęczenie”, czy już coś poważniejszego.

Do tego dochodzą objawy fizyczne: bóle głowy, brzucha, problemy ze snem, brak apetytu albo wręcz przeciwnie – kompensowanie sobie stresu jedzeniem czy używkami. Często pojawia się też taki niedzielny lęk: już w niedzielę wieczorem czujemy napięcie na myśl o poniedziałku. I to nie przez chwilę, tylko regularnie.