Po kim dziedziczymy grupę krwi i dlaczego warto ją znać? Ekspertka wyjaśnia

Grupa krwi, którą rodzice poznają po narodzinach dziecka, ma zasadnicze znaczenie w wielu procedurach medycznych. Co więcej: wiedza o własnej grupie krwi jest przydatna nie tylko w sytuacjach awaryjnych wymagających natychmiastowej interwencji.

Publikacja: 22.02.2024 10:36

Po kim dziedziczymy grupę krwi? Te mechanizmy są już od dawna i dobrze znane.

Po kim dziedziczymy grupę krwi? Te mechanizmy są już od dawna i dobrze znane.

Foto: Adobe Stock

4 warianty i czynnik Rh

Oprócz czterech podstawowych grup krwi – 0, A, B i AB – wyróżniany jest też czynnik Rh, inaczej nazywany antygenem D. Jego wystąpienie u danej osoby determinuje grupę krwi jako Rh+, natomiast jego brak oznacza Rh-. – Czynnik Rh jest dziedziczony na zasadzie obecności (Rh+) lub braku (Rh-) konkretnego antygenu D na powierzchni czerwonych krwinek. Dziedziczenie czynnika Rh jest przykładem dziedziczenia autosomalnego dominującego, w którym obecność co najmniej jednej kopii allelu D oznacza fenotyp Rh+ – wyjaśnia dr Agnieszka Matylda Schlichtinger z Uniwersytetu WSB Merito we Wrocławiu..

Oba te układy, zarówno ABO i Rh, są kluczowe między innymi przed przystąpieniem do procedur medycznych takich jak przeszczepianie organów. O tym, jaką grupę krwi w układzie ABO będzie miało dziecko, decydują geny przekazane przez rodziców. Istnieją trzy główne warianty genów, tzw. allele, których różne kombinacje będą decydowały o grupie krwi: są to tzw. allele A, B oraz 0. – Grupa krwi jest dziedziczona od obojga rodziców, a jej określenie wynika z kombinacji genetycznej alleli, które dziecko otrzymuje od każdego z nich – wyjaśnia dr Schlichtinger. – System grupy krwi ABO jest przykładem tego, że allel odpowiedzialny za grupę A lub B może być dominujący nad allelem grupy 0, a obecność obu alleli A i B prowadzi do grupy AB, co z kolei jest przykładem kodominacji – tłumaczy ekspertka.

Po kim dziedziczymy grupę krwi? Modele matematyczne

Każdy rodzic przekazuje potomkowi jeden z posiadanych, losowo wybranych alleli. Jeśli noworodek otrzyma po jednym allelu 0 od każdego z rodziców, będzie miał grupę krwi 0. Otrzymując od jednego rodzica allel A lub B, a od drugiego allel 0, będzie miał odpowiednio grupę A lub B. Z kolei w sytuacji, gdy od matki otrzyma wariant A, a od ojca B, wynikiem będzie grupa AB. Gdy zarówno od ojca, jak i od matki otrzyma ten sam wariant genu, to jego grupą krwi będzie odpowiednio A lub B.

– Posiadanie danej grupy krwi zależy od genów dziedziczonych od rodziców – wyjaśnia dr Schlichtinger – Każdy rodzic przekazuje jedną z dwóch kopii swojego genu, determinującego grupę krwi, swojemu dziecku. To, jakie allele dziecko otrzyma, determinuje jego grupę krwi. System ABO zależy od obecności genów A, B, lub 0, a dziedziczenie czynnika Rh zależy od obecności lub braku genu D. Całość mechanizmu uzależniona jest od głębokich procesów biologicznych, chemicznych i fizycznych, które w pracach naukowych opisywane są nawet przy pomocy wybranych modeli matematycznych – doprecyzowuje ekspertka.

Czytaj więcej

Po kim dziedziczymy charakter? Psycholożka tłumaczy

Znajomość grupy krwi

Grupa krwi, którą rodzice poznają po narodzinach dziecka, ma zasadnicze znaczenie w wielu procedurach medycznych. – Znajomość własnej grupy krwi jest kluczowa z wielu powodów, które łączą się zarówno z bezpieczeństwem medycznym, jak i głębszym zrozumieniem własnego zdrowia – wyjaśnia dr Schlichtinger – Po pierwsze, umożliwia ona bezpieczne przeprowadzanie transfuzji krwi, unikając potencjalnie niebezpiecznych dla życia reakcji aglutynacji, które mogą wystąpić, gdy przetaczana krew nie jest kompatybilna z grupą krwi odbiorcy. Jest to fundament medycyny transfuzjologicznej, która opiera się na wiedzy o grupach krwi, aby planować transfuzje i inne procedury medyczne w sposób bezpieczny dla pacjenta – dodaje ekspertka.

Świadomość własnej grupy krwi jest przydatna nie tylko w sytuacjach awaryjnych wymagających natychmiastowej interwencji. Pozwala też na lepsze zrozumienie następstw posiadania konkretnych antygenów oraz wynikającej z nich skłonności do zapadania na różne choroby. – Znajomość grupy krwi może pomóc w rozumieniu predyspozycji do pewnych chorób, co umożliwia lepsze planowanie działań profilaktycznych i monitorowanie stanu zdrowia – wyjaśnia dr Schlichtinger. – W kontekście ciąży, wiedza o grupie krwi i czynniku Rh jest niezbędna, gdyż niezgodność Rh między matką a dzieckiem może prowadzić do poważnych komplikacji, wymagających specjalnej opieki medycznej. W ten sposób, znajomość grupy krwi łączy w sobie aspekty związane z bezpieczeństwem podczas procedur medycznych, możliwością zapobiegania komplikacjom zdrowotnym oraz lepszym zrozumieniem własnego organizmu w kontekście genetycznym i epigenetycznym, co podkreśla jej wielowymiarowe znaczenie – doprecyzowuje ekspertka.

Mając świadomość jak ważna jest znajomość grupy krwi własnej i dziecka, warto tę informację umieścić w łatwo dostępnym miejscu. Dokumentami potwierdzającymi grupę krwi, są: wynik badania laboratoryjnego z pieczątką pracowni, która wykonała badanie, identyfikacyjna karta grupy krwi czy legitymacja honorowego dawcy krwi. Jeśli pojawią się w tej kwestii wątpliwości, zawiedzie pamięć lub któryś z wymienionych dokumentów zaginie, grupę krwi można oznaczyć w każdym laboratorium medycznym, bez konieczności posiadania skierowania od lekarza. Jeśli dodatkowo ktoś zdecyduje się oddać krew w jednym z regionalnych centrów krwiodawstwa, grupa krwi zostanie oznaczona bezpłatnie. 

Dr Agnieszka Matylda Schlichtinger

Fizyk teoretyczny, biolog, psycholog kliniczny, pedagog, filozof, teolog i kompozytor muzyki poważnej. Absolwentka m. in. Uniwersytetu Wrocławskiego, Nelson Mandela University, Apsley Business School, Ewangelikalnej Wyższej Szkoły Teologicznej oraz licznych kursów specjalistycznych i studiów podyplomowych realizowanych na polskich oraz zagranicznych uczelniach, w tym Stanford University, Icahn School of Medicine at Mount Sinai, Duke University, The University of Edinburgh. Jako naukowiec specjalizuje się w badaniach interdyscyplinarnych z pogranicza nauk szczegółowych i humanistycznych, a do najbardziej interesujących ją obszarów badawczych należą metody matematyczne relatywistycznej mechaniki kwantowej i kwantowej teorii pola, teoria kategorii, epigenetyczne i neurobiologiczne czynniki starzenia się organizmów, filozofia umysłu, teologia analityczna oraz neuropsychologia. Jej największymi fascynacjami naukowymi są czas i świadomość. Z Uniwersytetem WSB Merito we Wrocławiu związana jest od 2018 roku. Posiada też doświadczenie jako wykładowca na innych uczelniach, nauczyciel w liceum oraz laborantka w Katedrze i Zakładzie Biofizyki i Neurobiologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Aktualnie bierze udział w międzynarodowym projekcie badawczym dotyczącym zastosowań rachunku fraktalnego w naukach fizycznych, chemicznych, biologicznych i medycznych.

4 warianty i czynnik Rh

Oprócz czterech podstawowych grup krwi – 0, A, B i AB – wyróżniany jest też czynnik Rh, inaczej nazywany antygenem D. Jego wystąpienie u danej osoby determinuje grupę krwi jako Rh+, natomiast jego brak oznacza Rh-. – Czynnik Rh jest dziedziczony na zasadzie obecności (Rh+) lub braku (Rh-) konkretnego antygenu D na powierzchni czerwonych krwinek. Dziedziczenie czynnika Rh jest przykładem dziedziczenia autosomalnego dominującego, w którym obecność co najmniej jednej kopii allelu D oznacza fenotyp Rh+ – wyjaśnia dr Agnieszka Matylda Schlichtinger z Uniwersytetu WSB Merito we Wrocławiu..

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Zdrowie
Pajączki na nogach to nie tylko problem estetyczny. Mogą być objawem poważnej choroby
Zdrowie
Popularny słodzik może sprzyjać chorobom sercowo-naczyniowym. Wyniki badania
Zdrowie
Gra na skrzypcach podczas usuwania guza mózgu? Neurochirurg o zabiegach „awake”
Zdrowie
Badanie pokazało, że weekendowe nadrabianie zaległości w śnie jest ważne dla zdrowia
Zdrowie
Odkryto nowy ważny powód, dla którego ciężarne powinny jeść ryby. Chodzi o autyzm