Epidemia udarów wśród młodych. "Nie należy jechać z chorym do dowolnego najbliższego szpitala"

W ostatnich dniach w mediach rozgorzała dyskusja o tym, że mamy do czynienia z epidemią udarów wśród młodych osób. O tym, czy zachorowanie można przewidzieć i która płeć jest bardziej narażona na jego wystąpienie, mówi prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka.

Publikacja: 27.01.2025 13:10

Prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka: Sam udar jest niemal niemożliwy do przewidzenia, nat

Prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka: Sam udar jest niemal niemożliwy do przewidzenia, natomiast jego najczęstsze objawy dość łatwo zauważyć i właściwie zinterpretować.

Foto: Adobe Stock

Najogólniej rzecz biorąc: jakie czynniki najczęściej zwiększają ryzyko udaru?

Prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka, NIZP PZH – PIB, członkini Rady Naukowej Medicover: Z perspektywy całej populacji największym ryzykiem jesteśmy my sami – czynniki ryzyka związane ze stylem życia, najczęściej kojarzone z chorobami serca.  Nadciśnienie tętnicze, siedzący tryb życia, palenie papierosów, dyslipidemia wiążą się również z ryzykiem wystąpienia udarów. Sama prawidłowa kontrola ciśnienia tętniczego pozwala zmniejszyć ryzyko udaru o niemal 40 proc.

Prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka

Prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka

Foto: Archiwum prywatne

Statystycznie: która płeć częściej doświadcza udaru?

Jest to zależne od grupy wiekowej – na podstawie raportu NFZ dot. Udaru mózgu w Polsce z października 2023 r. - u osób poniżej 75 r. ż. są to mężczyźni, natomiast po tym okresie zaczynają przeważać kobiety.

Czy udar można przewidzieć, dostrzec jego wczesne symptomy?

Sam udar jest niemal niemożliwy do przewidzenia, natomiast jego najczęstsze objawy dość łatwo zauważyć i właściwie zinterpretować. To, co ważne: cechują się one nagłością występowania – z greki apoplexia oznacza porażenie. Dostrzeżenie ich pozwala na szybką reakcję, co bywa kluczowe dla rokowania po udarze. Tą czujnością warto się wykazać, gdy dostrzega się u siebie lub kogoś bliskiego osłabienie i/lub drętwienie twarzy, ramion lub nóg – zazwyczaj po jednej stronie ciała, niewyraźną lub zniekształconą mowę, trudności w rozumieniu innych, zaburzenia widzenia, zawroty głowy, utratę równowagi czy koordynacji ciała. 

Czytaj więcej

Szczupłe ciało nie gwarantuje długiego życia w zdrowiu. Zbadano, co jest ważniejsze

Jakiego rodzaju udaru są najbardziej niebezpieczne dla pacjenta, a w jakich wypadkach zwykle udaje się mu pomóc?

Im większe ognisko uszkodzenia mózgu i lub zajęcie kluczowych dla funkcjonowania organizmu ośrodków w mózgu, tym udar jest gorzej rokujący dla pacjenta, natomiast im większa jest świadomość objawów udaru mózgu w populacji, tym większa szansa na jak najszybszą pomoc osobie z udarem.

Jak reagować w przypadku podejrzenia symptomów udaru?

Należy jak najszybciej wezwać pogotowie i przekazać jak najdokładniejszą informację o tym, o której godzinie wystąpiły objawy udaru bądź kiedy osoba była ostatni raz widziana bez objawów. Nie należy jechać z chorym do dowolnego najbliższego szpitala, gdyż może on nie mieć oddziału specjalizującego się w leczeniu udarów. Dla personelu medycznego ważne będą też informacje, czy pacjent cierpi na choroby przewlekłe, w tym nowotworowe, czy stosuje na stałe jakieś leki i kiedy ostatnio je przyjął - szczególnie leki wpływające na krzepnięcie krwi, czy przebył w ostatnich miesiącach zabiegi medyczne. 

Czy po udarze można wrócić do pełnej sprawności?

Odpowiadając wprost – tak, można, jednak zależy to od wielu czynników, jak chociażby ciężkość udaru, stan funkcjonalny przed zachorowaniem, zastosowanie leczenia w ostrej fazie udaru oraz wcześnie rozpoczęta rehabilitacja neurologiczna.

Czytaj więcej

Zmieniło się oblicze epidemii raka. Nowy raport pokazuje, kto dziś częściej zapada na tę chorobę

Czy po raz przebytym udarze ryzyko wystąpienia kolejnego jest większe?

Niestety tak, szczególnie w pierwszych dniach po wystąpieniu udaru, dlatego konieczna jest obserwacja w warunkach szpitalnych oraz wdrożenie działań mających jak najbardziej zmniejszyć ryzyko kolejnego udaru.

Czy przed udarem można się chronić, prowadząc np. określony tryb życia, stosując dietę?

Według dużego badania INTERSTROKE, mającego na celu ustalenie czynników ryzyka udarów mózgu, wyodrębniono 10 najważniejszych czynników ryzyka, które łącznie odpowiadają za ok. 90 proc. udarów w populacji. Są to – w malejącej kolejności znaczenia: nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, palenie papierosów, wskaźnik talia/biodra (waist-to-hip ratio), niewłaściwa dieta, siedzący tryb życia, nadużywanie alkoholu, cukrzyca, depresja i stres psychospołeczny). Najogólniej mówiąc, każda dieta działająca korzystnie na układ krążenia – DASH, śródziemnomorska – zmniejsza ryzyko udaru niedokrwiennego. U osób starszych również zaleca się też regularną umiarkowaną aktywność fizyczną.

Najogólniej rzecz biorąc: jakie czynniki najczęściej zwiększają ryzyko udaru?

Prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka, NIZP PZH – PIB, członkini Rady Naukowej Medicover: Z perspektywy całej populacji największym ryzykiem jesteśmy my sami – czynniki ryzyka związane ze stylem życia, najczęściej kojarzone z chorobami serca.  Nadciśnienie tętnicze, siedzący tryb życia, palenie papierosów, dyslipidemia wiążą się również z ryzykiem wystąpienia udarów. Sama prawidłowa kontrola ciśnienia tętniczego pozwala zmniejszyć ryzyko udaru o niemal 40 proc.

Pozostało jeszcze 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Zdrowie
Ta popularna herbata spowalnia starzenie się mózgu. Potwierdziły to badania
Materiał Promocyjny
Gospodarka natychmiastowości to wyzwanie i szansa
Zdrowie
Zmieniło się oblicze epidemii raka. Nowy raport pokazuje, kto dziś częściej zapada na tę chorobę
Zdrowie
Nawet najmniejsza dawka alkoholu zwiększa ryzyko kilku rodzajów raka. Nowe wyniki badań
Zdrowie
Screenagers: nastolatki przed ekranem. Jak aktywność online wpływa na ich zdrowie?
Materiał Promocyjny
7 powodów, dla których warto przejść na Małą Księgowość
Zdrowie
Diagnozowanie otyłości na podstawie BMI to błąd? Lekarze proponują nowe metody
Materiał Promocyjny
Wystartowały tegoroczne ferie zimowe