Zaskakujące źródło wrażliwości ludzkich zębów. Najnowsze odkrycie naukowców

Zębina, czyli wewnętrzna warstwa zębów przekazująca bodźce do nerwów wewnątrz miazgi, może mieć swoje źródło w tkance czuciowej u pancernych, starożytnych ryb. To natomiast tłumaczyć może wrażliwość zębów. Do takich wniosków doszli niedawno naukowcy.

Publikacja: 27.05.2025 09:59

Nowe odkrycie potwierdza teorię, według której zęby wyewoluowały najpierw poza jamą ustną.

Nowe odkrycie potwierdza teorię, według której zęby wyewoluowały najpierw poza jamą ustną.

Foto: Adobe Stock

Zespół badawczy pod kierownictwem Yary Haridy z University of Chicago wyniki swoich prac opublikował 21 maja w czasopiśmie naukowym „Nature”.

Zęby ewoluowały ze struktur na pancerzach ryb żyjących około 465 milionów lat temu?

Zęby mogły ewoluować ze struktur zwanych odontodami znajdujących się w guzkach na opancerzonych szkieletach starożytnych ryb, a dokładnie wczesnych kręgowców z okresu ordowiku około 465 milionów lat temu. Najnowsze badania dowodzą, że guzki te zawierały zębinę, dzięki której ryby mogły wyczuwać warunki panujące w otaczającej je wodzie i odbierać bodźce z otoczenia.

W trakcie badań naukowcom udało się również odkryć podobieństwa między wspomnianymi odontodami u ryb a sensillami. Te ostatnie są narządami zmysłów występującymi zarówno u skamieniałych bezkręgowców stawonogów, jak i w muszlach współczesnych zwierząt takich jak kraby i krewetki. Mogły to być jednocześnie pierwsze struktury przypominające zęby. Odkrycie to potwierdza teorię, według której zęby wyewoluowały najpierw poza jamą ustną.

Czytaj więcej

Zamiast leczenia, nowe własne zęby: czy to możliwe?

W wyniku analizy okazało się więc, że u dwóch różnych grup zwierząt – kręgowców i bezkręgowców – zaobserwowano to samo rozwiązanie. Narządy zmysłów obecne w ich pancerzach ewoluowały, co pozwoliło organizmom tym lepiej odczuwać świat wokół siebie i odbierać bodźce z otoczenia.

–  Z biegiem czasu u ryb wyewoluowały szczęki i korzystne stało się posiadanie spiczastych struktur wokół i w jamie ustnej. Stopniowo niektóre ryby ze szczękami wykształciły spiczaste odontody na krawędzi jamy ustnej, a następnie niektóre z nich znalazły się bezpośrednio w jamie ustnej, a zostały utracone w całym ciele – wyjaśniła Yara Haridy cytowana przez serwis CNN Science.

Badania skamieniałości z okresu kambryjskiego

Yara Haridy zaczynając swój projekt badawczy, nie szukała jednak źródła pochodzenia zębów. Chciała natomiast dowiedzieć się, jaki jest najwcześniejszy kręgowiec w zapisie kopalnym. Zagadnienie to stanowi jedno z odwiecznych pytań paleontologicznych.

Aby uzyskać na nie odpowiedź, badaczka poprosiła muzea w całych Stanach Zjednoczonych o okazy skamieniałości z okresu kambryjskiego (485-540 milionów lat temu). Chciała je zeskanować z wykorzystaniem tomografii komputerowej i poszukać charakterystycznych oznak cech kręgowców. Jedną z nich, przynajmniej u późniejszych ryb, jest obecność wspomnianej odontody.

Czytaj więcej

Kiedy lepiej myć zęby - przed śniadaniem czy po nim? Dentystka wyjaśnia

Haridy zebrała setki okazów, z których część była niezwykle mała, i przebadała je w Advanced Photon Source znajdującym się w Argonne National Laboratory w Lemont w stanie Illinois. W efekcie udało jej się uzyskać bardzo wysokiej rozdzielczości obrazy tomografii komputerowej skamieniałości.

Naukowcy zbadali skamieniałości o nazwie Anatolepis

Następnie Yara Haridy wraz ze swoim zespołem badawczym zaczęła uważnie przyglądać się uzyskanym obrazom ze skanów. Uwagę naukowców zwróciła jedna z próbek skamieniałości kambryjskiej o nazwie Anatolepis, która wykazywała cechy charakterystyczne dla kręgowców. Posiadała szereg kanalików wypełnionych materiałem podobnym do zębiny. 

Jednak dzięki przeprowadzonym analizom i porównaniom z innymi zeskanowanymi okazami stało się jasne, że Anatolepis nie był w rzeczywistości kręgowcem, a starożytnym stawonogiem bezkręgowym. Wspomniane kanaliki wypełnione czymś podobnym do zębiny okazały się bardziej przypominać sensille, czyli wspomniane już narządy zmysłów na muszlach np. krabów.

Wyniki badań pozwalają podejrzewać, że zarówno starożytne kręgowce takie jak ryby, jak i starożytne stawonogi wytwarzały tę samą zmineralizowana tkankę, która pomagała im wyczuwać bodźce z otoczenia. W wyniku ewolucji tkanka ta przekształciła się w zębinę.

Źródła:
https://biologicalsciences.uchicago.edu/news
https://www.nature.com/
https://edition.cnn.com/
https://www.newscientist.com

Zespół badawczy pod kierownictwem Yary Haridy z University of Chicago wyniki swoich prac opublikował 21 maja w czasopiśmie naukowym „Nature”.

Zęby ewoluowały ze struktur na pancerzach ryb żyjących około 465 milionów lat temu?

Pozostało jeszcze 95% artykułu
Nauka
Popularny suplement może spowolnić proces starzenia. Jak działa?
Materiał Promocyjny
Bank Pekao S.A. uruchomił nową usługę doradztwa inwestycyjnego
Nauka
Odkryto nowe zastosowanie leków odchudzających. Wyniki badania
Nauka
Oto produkty, których jakość wpływa na proces starzenia. Ważna informacja dla kobiet
Nauka
Po obejrzeniu takich reklam dzieci zjadały o 130 kilokalorii więcej. Wystarczyło 5 minut
Materiał Promocyjny
Cyberprzestępczy biznes coraz bardziej profesjonalny. Jak ochronić firmę
Nauka
Dlaczego niektóre dzieci uczą się chodzić później niż inne? Nowe odkrycie
Materiał Promocyjny
Pogodny dzień. Wiatr we włosach. Dookoła woda po horyzont