Jennifer Lopez, Anne Hathaway, Katy Perry, Jennifer Aniston czy Madonna to tylko niektóre z gwiazd mających zarówno młodsze, jak i starsze rodzeństwo. – Fakt, że przyszłam na świat jako środkowe dziecko najlepiej przygotowało mnie do roli jurorki w „American Idol” – żartowała Katy Perry na planie popularnego programu w 2019 roku. Oznaczałoby to, że takie cechy jak szczerość, gotowość do polubownego rozwiązywania sporów czy oferowanie wsparcia innym mogły okazać się pomocne w wykonywaniu zajęcia, które powierzono popularnej wokalistce.
Badanie przeprowadzone przez kanadyjskich naukowców jedynie potwierdza szereg zalet przypisywanych środkowym dzieciom. Według Michaela Ashton z Brock University oraz Kibeom Lee z Uniwersytetu w Calgary to właśnie dzieci obdarzone zarówno młodszym, jak i starszym rodzeństwem, są nie tylko bardziej samodzielne niż ich bracia i siostry, ale też z dużą łatwością nawiązują relacje społeczne, wykazują się empatią i nie mają tendencji do manipulowania osobami z najbliższego otoczenia. Czy zaprezentowane wyniki badań w miarodajny sposób oddają wzorce i schematy zachowań osób obdarzonych licznym rodzeństwem? Jakie cechy bywają wiodące wśród dzieci najstarszych oraz tych, które pojawiły się w danej rodzinie najpóźniej? Komentarza w tej kwestii udziela dr Anna Mitręga, adiunkt w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, pedagog, terapeuta, coach.
Czytaj więcej
Fakty zebrane w ciągu wielu lat badań i pokazują̨, że istnieją̨ różnice indywidualne w zachowaniu, których nie sposób wytłumaczyć odwołując się jedynie do czynnika środowiskowego.
Czy rzeczywiście kolejność urodzenia w rodzinie wielodzietnej przekłada się na cechy charakteru poszczególnych dzieci?
Kolejno rodzące się dzieci tworzą relacje z rodzeństwem, które należą do najdłużej trwających w ciągu życia, a w dzieciństwie istotnie kształtują atmosferę rodziny. Każda zmiana w strukturze rodziny związana z dołączeniem do niej nowego członka, jak również z jego odejściem, wpływa na funkcjonowanie życia rodzinnego i na każdą osobę indywidualnie. Starsze dziecko wraz z pojawieniem się kolejnego może być doświadczać syndromu “zdetronizowanego księcia/księżniczki”, przeżywanego jako żałobę utraty statusu jedynaka. Jednak rezultat tego doświadczenia może okazać się zarówno pozytywny (np. mnożenie zachowań samodzielnych), jak i negatywny (np. okazywanie zazdrości). Zarówno doświadczenia psychoterapeutów w indywidualnej pracy z pacjentami, jak i wiele badań naukowych, wykazują, że można lepiej rozumieć wzorce i schematy wyniesione z rodziny pochodzenia przez pryzmat struktury rodziny, w tym także, kolejności narodzin. Trzeba jednak przyznać, że wyniki tych badań są nie tylko rozproszone, ale mają szereg nieścisłości. Badanie często nie uwzględnia takich istotnych czynników społecznych, jak pochodzenie etniczne, edukacja, opieka rodziców i relacje w rodzinie. Chociaż kolejność urodzenia może mieć pewien wpływ na osobowość i inteligencję, nie powinniśmy zapominać, że relacje rodzic-dziecko i wychowanie dzieci otrzymywane w ich domach, to znacznie ważniejsze czynniki w kształtowaniu ich życia jako jednostki. Wyposażenie genetyczne dziecka, niewspólne pozarodzinne warunki wychowania mogą zmieniać konteksty rozwoju. Zatem odpowiedź jest tylko połowicznie twierdząca.
