Zmiana czasu nie jest obojętna dla mózgu. Oto, jak na niego wpływa

Od lat nie ustają postulaty o likwidację zmiany czasu, ale jak dotychczas nie udało się ich zrealizować. Tymczasem sprawa nie jest wcale taka błaha, jak z pozoru może się wydawać. Zmiana czasu wywiera bowiem bardzo konkretny wpływ na mózg, a w konsekwencji – na codzienne funkcjonowanie.

Publikacja: 27.10.2023 17:45

Mózg musi przywyknąć do zmiany czasu.

Mózg musi przywyknąć do zmiany czasu.

Foto: Adobe Stock

Oczywiście najbardziej plastyczny organ naszego ciała nie pozostaje obojętny na okoliczności związane ze zmianą czasu. Tak jak przy doświadczaniu każdej życiowej zmiany, mózg stara się zaadaptować do nowej rzeczywistości. Warto jednak tutaj nadmienić, że niestety nasze mózgi bardzo „nie lubią” zmian. Każda z nich oznacza bowiem utratę energii, a dodatkowo może sprawić, że pojawi się jakieś potencjalne zagrożenie. Nasze mózgi nie mają takich ambicji jak my sami, ich nadrzędnym celem jest utrzymanie ciała (czyli nas) po prostu przy życiu. Jeżeli więc zamiar ten udaje się zrealizować bez wprowadzania zmian, to nasz mózg raczej nie będzie nas do nich popychał. Dlatego tak trudno jest czasem człowiekowi zmienić swoje nawyki, podjąć ważne decyzje życiowe czy też rozstać z nałogami.

Zmiana czasu - tak reaguje na nią mózg

Nie inaczej mózg traktuje sytuację dotyczącą zmiany czasu. Dla niektórych osób przeżycie tego momentu może okazać się jeszcze trudniejsze. Mózgi różnią się między sobą i w innym zakresie „lubią” rytmiczne, powtarzalne funkcjonowanie.

– Niektórzy ludzie mają takie centralne układy nerwowe, które preferują codzienną rutynę. Wolą oni wstawać o tej samej porze, wykonywać mniej więcej te same czynności według wypracowanego przez praktykę schematu. Inni jednak wybiorą te sytuacje, które są spontaniczne i niepowtarzalne. Dla tej pierwszej grupy osób zmiana czasu może okazać się szczególnie dotkliwa. Jeżeli chodzi o reprezentantów grupy drugiej – istnieje szansa, że zmianę czasu przetrwają w miarę bezboleśnie – mówi Maciej Jonek, psycholog z Uniwersytetu Dolnośląskiego DSW.

Czytaj więcej

Zmiana czasu bardziej dotkliwa dla kobiet?

Niezależnie od tego, jakie preferencje mają mózgi, czas poznajemy za pomocą trzech sygnałów, które odbiera centralny układ nerwowy. Pierwszym z nich jest kąt padania światła i to, ile tego światła faktycznie jest. Dzięki temu stojąc przy oknie lub przebywając na zewnątrz, możemy z łatwością ocenić porę dnia. Dodatkowo istnieje taki system, który kontroluje zachodzące w naszym organizmie procesy i jest w stanie określić, jak bardzo jesteśmy zmęczeni - na ile mięśnie się napracowały, na ile napracowały się ścięgna, na ile napracował się nasz organizm. Te informacje gromadzą się w ciągu całego dnia. Im robi się później, tym bardziej jesteśmy zmęczeni i przy pomocy tego zmęczenia też jesteśmy w stanie stwierdzić mniej więcej, jaka pora dnia powinna być. Statystycznie najmocniej zmęczeni jesteśmy w okolicach godziny 16.00.

Trzecim źródłem informacji na temat tego, co się dzieje w czasie, jest sygnał o tym, ile wykonaliśmy czynności. Niektórzy są przyzwyczajeni do tego, że na przykład do południa wykonują 5-6 zadań. I z tych trzech informacji: kąta padania światła, poziomu zmęczenia organizmu i ilości wykonanych zadań orientujemy się w czasie.

Zmiana czasu - mózg musi do niej przywyknąć

Żyjemy w czasach, w których dysponujemy rewolucyjnym wynalazkiem, którego powstania z pewnością nasz mózg nie przewidział - zegarkiem. Jeżeli przyzwyczaimy się do tego, że wskazywana na zegarku pora mniej więcej pokrywa się z sygnałami płynącymi z organizmu, to trudno nam będzie odnaleźć się w sytuacji, gdy nagle te informacje zaczną się rozmijać. Kiedy kąt padania światła, poziom zmęczenia oraz ilość wykonanych zadań nie współgra z godziną widniejącą na zegarku, nasz umysł może doznać wrażenia rozregulowania i chaosu. Przywyknięcie do tej zmiany zajmie mu z pewnością trochę czasu.

Czy jednak istnieją jakiekolwiek pozytywne strony zmiany czasu? Z pewnością zmusza ona układ poznawczy do ćwiczenia elastyczności. A im bardziej jest on giętki i elastyczny, tym większą ma szansę dłużej sprawnie odgrywać swoją rolę.

Czytaj więcej

Jesienne dolce vita - modny trend na przetrwanie przygnębiającej pory roku. Psycholog wyjaśnia, czy warto z niego czerpać

Na szczęście nie jesteśmy całkowicie bezbronni i możemy postarać się pomóc naszemu organizmowi przetrwać niełatwy moment zmiany czasu.

– Długie, jesienne wieczory sprzyjają np. nadrabianiu zaległości w spaniu, chociaż wielu z nas zapewne mierzy się z pokusą, aby wykorzystać je raczej na pasjonujące lektury lub seanse filmowe. Z tego typu rozrywek warto jednak korzystać z umiarem, gdyż niekoniecznie są one dobre dla naszego narządu wzroku. Powinno się również zadbać o to, aby forma naszego odpoczynku różniła się od czasu spędzanego w pracy. Jeżeli w pracy siedzimy wiele godzin przed komputerem, to raczej nie zafundujemy naszemu mózgowi właściwego odpoczynku, czyniąc to samo po powrocie do domu. Układ poznawczy nie odpoczywa, bo robi ciągle to samo. Starajmy się również maksymalnie wykorzystać światło dzienne, gdyż jest ono dużo zdrowsze dla naszych oczu niż to sztuczne. A przede wszystkim – porządnie się wysypiajmy - radzi psycholog Maciej Jonek.

Oczywiście najbardziej plastyczny organ naszego ciała nie pozostaje obojętny na okoliczności związane ze zmianą czasu. Tak jak przy doświadczaniu każdej życiowej zmiany, mózg stara się zaadaptować do nowej rzeczywistości. Warto jednak tutaj nadmienić, że niestety nasze mózgi bardzo „nie lubią” zmian. Każda z nich oznacza bowiem utratę energii, a dodatkowo może sprawić, że pojawi się jakieś potencjalne zagrożenie. Nasze mózgi nie mają takich ambicji jak my sami, ich nadrzędnym celem jest utrzymanie ciała (czyli nas) po prostu przy życiu. Jeżeli więc zamiar ten udaje się zrealizować bez wprowadzania zmian, to nasz mózg raczej nie będzie nas do nich popychał. Dlatego tak trudno jest czasem człowiekowi zmienić swoje nawyki, podjąć ważne decyzje życiowe czy też rozstać z nałogami.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Zdrowie
Długotrwałe noszenie japonek szkodzi zdrowiu? Eksperci nie mają wątpliwości
Zdrowie
Kobiety z różnych krajów "różnie chorują" na raka piersi. Wiedza o tym jest ważna
Zdrowie
Czy można przedawkować kawę? Oto, co się dzieje z ciałem, gdy ma nadmiar kofeiny
Zdrowie
Brak zębów trzonowych przyspiesza siwienie włosów? Nowe ustalenia badaczy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Społeczeństwo
Prawodawcy idą na wojnę z pigułką gwałtu. Nowe przepisy rozwiążą problem?