Dr hab. n. med. Inga Ludwin o szczepieniach dzieci przeciw HPV: Jestem ich 100-proc. entuzjastką

W związku z trwającym Światowym Tygodniem Szczepień od 24 do 26 kwietnia w szkołach podstawowych Dzielnicy Warszawa Śródmieście Fundacja SEXEDPL i Urząd Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy z udziałem miejskiego SPZOZ Warszawa Wola-Śródmieście realizują wspólnie szczepienia wśród swoich uczniów i uczennic, którzy ze względu na wiek są objęci darmowym szczepieniem przeciwko HPV. Projekt został objęty Honorowym Patronatem Ministra Zdrowia. O wadze profilaktyki zakażenia wirusem HPV mówi dr hab. n. med. Inga Ludwin, specjalista ginekologii onkologicznej.

Szczepienia małoletnich przeciwko HPV budzą w Polsce wiele emocji – słusznie?

Dr hab. n. med. Inga Ludwin: Szczepionki przeciw HPV są w powszechnym zastosowaniu jako profilaktyka raka szyjki macicy od 17 lat.  Pierwsza wprowadziła szczepienia Australia — początkowo obejmując nimi dziewczynki, następnie po 8 latach chłopców. Kolejne rządy krajów Europy i Ameryki wprowadzały szczepienia populacji nastolatek.

Emocje związane z wprowadzeniem szczepień są dla mnie niezrozumiałe. Przecież są to szczepienia których celem jest wyeliminowanie raka szyjki macicy.

Populacja szczepiona to dziewczynki i chłopcy powyżej 9 roku życia, a więc populacja, którą jesteśmy w stanie tą szczepionką zabezpieczyć przed zachorowaniem na najczęściej występujące w Europie typy wirusów wysokoonkogennych brodawczaka ludzkiego. Jeśli u kobiety ta infekcja będzie przetrwała, doprowadzi do rozwoju raka szyjki macicy.

Emocje są zapewne związane z tym, że szczepionka ma chronić przed wirusami przenoszonymi drogą płciową, więc część rodziców zakłada, że ich dzieciom ona „nie jest potrzebna”, bo przecież nie współżyją i jeszcze długo „nie będą współżyć”.

Wiele niepotwierdzonych informacji i plotek pojawiło się też na temat skutków ubocznych szczepionek – nie został jednak potwierdzony związek podania szczepionki z ciężkimi skutkami ubocznymi. Wręcz przeciwnie: w wysokiej jakości publikacjach naukowych podaje się, że liczba jakichkolwiek odnotowywanych skutków ubocznych jest niska, podobna jak przy innych typach szczepionek profilaktycznych.

Czytaj więcej

Diagnostyka i terapie

Niewielu chętnych na darmowe szczepienia przeciwko HPV

Choć zaszczepienie się przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy, ale także na nowotwory głowy i szyi, chętnych na szczepienia jest niewielu.

Pani jako ekspert jest ich zwolenniczką czy spogląda na nie sceptycznie?

Jestem ginekologiem i położnikiem, ale przede wszystkim ginekologiem onkologiem. Zajmuję się więc diagnostyką i leczeniem nowotworów narządu rodnego, w tym raka szyjki macicy. Byłam uczestnikiem badania klinicznego – pierwszego w Polsce dotyczącego skuteczności szczepionki HPV, byłam badaczem, który zaszczepił pierwsza Polkę przeciwko HPV. Wtedy szczepionka była w trakcie badań. Mówiliśmy o nadziei dla Polek i dla wielu milionów kobiet na świecie, jeśli okaże się, że szczepionka jest skuteczna i jednocześnie bezpieczna. Dziś to już wiemy. Wiele milionów kobiet zostało zaszczepionych po potwierdzeniu bezpieczeństwa i skuteczności szczepionki w badaniach klinicznych. Jednak szczepionka była dostępna odpłatnie, a jej koszt przekraczał znacząco koszt innych szczepionek. Nie każdy chętny mógł z niej skorzystać. Dziś mamy refundację na szczepienia docelowej grupy. Stąd jestem ogromnie szczęśliwa jako lekarz i kobieta, że możemy uchronić kolejne pokolenia kobiet przed zachorowaniem na raka szyjki macicy poprzez wprowadzenie tej szczepionki jako profilaktyki pierwotnej. To wielkie osiągnięcie medycyny. Tak jak szczepienia przeciw ospie czy różyczce i innym pozwoliły wyeliminować te choroby z naszej populacji, tak teraz jesteśmy świadkami czegoś niesamowitego w medycynie. Możemy doprowadzić do wyeliminowania zachorowania na raka szyjki macicy. Jestem 100-procentową entuzjastką szczepień przeciwko HPV.

Proszę przypomnieć, jakie konsekwencje niesie zakażenie HPV i kto jest na nie szczególnie narażony.

Zakażenie HPV odpowiedzialne jest za rozwój raka szyjki macicy, raka odbytu, raka krtani i gardła. Raki tych narządów nieleczone doprowadzają do śmierci. Leczenie jest skuteczne tylko w części przypadków. Niejednokrotnie jest to leczenie nie tylko operacyjne, ale również radioterapia i chemioterapia. Takie leczenie może mieć istotne skutki uboczne. Może dawać powikłania. Nie wszystkim pacjentom współczesna medycyna jest w stanie pomóc. Rocznie na raka szyjki umiera ponad 2000 kobiet w Polsce. Część z nich jest w wieku reprodukcyjnym.

Te wszystkie kobiety mogłyby żyć, gdyby nie miały rak szyjki macicy. Gdyby były zaszczepione.

Wirusy HPV doprowadzają tez do wystąpienia uciążliwych zmian o charakterze kłykcin i brodawczaków (wyrośli na skórze i śluzówkach sromu, pochwy, szyjki macicy, gardła, okolicy odbytu). Zakażeniu ulec może każdy aktywny seksualnie człowiek. Zmiany te nie wyglądają estetycznie. Szacuje się, że 80-85 proc. populacji kobiet i mężczyzn było, jest lub będzie zakażonych.

Czytaj więcej

Diagnostyka i terapie

Tydzień świadomości raka szyjki macicy

Zaledwie co piąte dziecko zostało zaszczepione przeciwko HPV, wirusowi wywołującemu m.in. raka szyjki macicy.

Jak pani ocenia poziom świadomości społecznej na temat zagrożeń płynących z zakażenia HPV?

Żyjemy w społeczeństwie coraz bardziej świadomym dróg zakażenia wirusem HPV, oraz możliwości jakie płyną z zastosowania szczepień. Jednak wciąż pokutuje myślenie, że infekcja HPV dotyczy tylko tych którzy mają dużą liczbę partnerów. Często pacjenci nie wiążą nieprawidłowego wyniku cytologicznego z infekcją wirusem. Nie wiedzą, że zmiany o charakterze kłykcin czy brodawczaków są związane z wirusem, również rozwoju raka szyjki kompletnie nie wiążą z tym zakażeniem.

Jak w porównaniu do innych krajów wygląda profilaktyka HPV w Polsce – możemy być dumni, czy wręcz przeciwnie?

Niestety w Polsce profilaktyka pierwotna w postaci szczepień do tej pory była dostępna tylko w ramach programów organizowanych przez większe miasta dla dziewczynek zamieszkujących dany rejon, w pozostałych ograniczona była do osób które na to szczepienie było stać – koszt jednej szczepionki (cykl szczepień w zależności od wieku jest 2 lub 3 krotny) jest wysoki.

Wprowadzenie szczepienia jako populacyjnego dla dzieci 9-12 lat (dziewczynek i chłopców) jest więc zrównaniem szans na „niezachorowanie” na raka dla każdej grupy społecznej, nie różnicując dzieci w zależności od zasobności portfela rodzica.

Jak wspomniałam, pierwszym krajem które wprowadziło powszechne szczepienie była Australia – szacuje się, iż dzięki temu do 2050 roku uda się wyeliminować zachorowania na raka szyjki macicy w tym kraju.

Ważne jest, iż w naszym kraju szczepieniem objęte są zarówno dziewczynki jak i chłopcy – czyli uczymy się na doświadczeniach innych krajów.