Czy cukier żywi raka? Specjalistka tłumaczy

Czy cukier przyczynia się do zwiększenia prawdopodobieństwa zachorowania na raka? Jaką dietę stosować, by minimalizować ryzyko? Specjalistka z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego wyjaśnia.

Publikacja: 22.05.2024 15:01

Zaleca się ograniczenie spożywania cukrów prostych i zasada ta dotyczy zarówno osób zdrowych, jak i

Zaleca się ograniczenie spożywania cukrów prostych i zasada ta dotyczy zarówno osób zdrowych, jak i pacjentów onkologicznych.

Foto: Adobe Stock

Jak zauważa ekspertka, popularne stwierdzenie, że „cukier żywi raka” to jeden z mitów funkcjonujących wśród pacjentów onkologicznych. – Węglowodany występują w większości produktów spożywczych: produktach zbożowych, owocach, warzywach, ziemniakach, mleku, miodzie, wyrobach cukierniczych, słodzonych napojach, konserwach i przetworach, a nawet produktach wędliniarskich czy rybnych, dlatego nie jest możliwe, aby całkowicie wykluczyć je z diety. Eliminacja węglowodanów z diety zaburza prawidłowy metabolizm organizmu. Wszystkie komórki, w tym także nowotworowe wykorzystują do swojego metabolizmu glukozę. Jest ona jedynym źródłem energii dla komórek nerwowych i krwinek czerwonych. W związku z tym nie należy pozbawiać zdrowych komórek tego niezbędnego do uzyskania energii składnika – zaznacza dr n. med. i n. o zdr. Agnieszka Surwiłło-Snarska.

Ograniczyć cukry proste

Zaleca się jednak ograniczenie spożywania cukrów prostych i zasada ta dotyczy zarówno osób zdrowych, jak i pacjentów onkologicznych. –  Żywność wysokoprzetworzona i bogata w cukry proste jest pozbawiona witamin, składników mineralnych, białka, zdrowych tłuszczów, tak ważnych w chorobie nowotworowej – podkreśla dietetyk. – W 2008 roku opublikowano wyniki badań przeprowadzonych na myszach i komórkach drożdży, w których zasugerowano, że krótki okres głodzenia (kilka dni) może zwiększać odporność prawidłowych komórek na niekorzystny efekt chemioterapii, a komórki nowotworowe mogą stać się bardziej podatne na leczenie. W następnych latach teoria ta została obalona. Dowiedziono, że w sytuacji niedoboru glukozy komórki nowotworowe, poprzez receptor Glut3 wykazują wyższe powinowactwo do glukozy, tym samym jako pierwsze wykorzystują ją jako źródło energii. Oznacza to, że komórka nowotworowa i tak przetrwa w stanie głodzenia, zaś komórki prawidłowe nie poradzą sobie z niedoborami i przestaną pełnić swoje funkcje efektywnie – wyjaśnia ekspertka.

U osób ze zdiagnozowaną cukrzycą wzrasta ryzyko zachorowania na nowotwory. – Osoby chorujące na cukrzycę typu I mają o 29 proc. wyższe ryzyko rozwoju raka żołądka, płuca, wątroby, jajnika oraz nerki – wyjaśnia dr Agnieszka Surwiłło-Snarska. – Z kolei w przypadku cukrzycy typu II istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi, jelita grubego, trzonu macicy, pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych (o 28% u kobiet, i o 20% u mężczyzn). Z kolei współistnienie cukrzycy i nowotworu zwiększa śmiertelność o około 30-50%, a utrzymująca się przewlekle hiperglikemia zmniejsza efektywność leczenia onkologicznego i zwiększa ryzyko powikłań pooperacyjnych. Wśród mechanizmów, które prowadzą do zwiększonej zapadalności i umieralności na chorobę nowotworową u osób z cukrzycą, ważną rolę odgrywają otyłość oraz powiązane z nią insulinooporność, hiperinsulinemia, hiperglikemia oraz toczący się w organizmie przewlekły stan zapalny – dodaje specjalistka z Narodowego Instytutu Onkologii.

Czytaj więcej

Nowe testy krwi będą wykrywać raka. Co zastąpią?

Dieta, styl życia, abstynencja

Aby ustrzec się negatywnego wpływu cukru na stan zdrowia, warto zadbać o właściwą dietę, eliminując z niej produkty, które sprzyjają rozwojowi chorób, a dodając te, które korzystnie wpływają na organizm. – Produkty i potrawy, które wybieramy i spożywamy każdego dnia mogą mieć wpływ na ryzyko zachorowania na nowotwór nie tylko pośrednio, wpływając na naszą masę ciała, ale również bezpośrednio poprzez składniki zawarte w pożywieniu – wyjaśnia ekspertka. – Niezwykle ważny dla profilaktyki choroby nowotworowej jest skład i energetyczność naszej codziennej diety. Należy unikać żywności wysokoenergetycznej, wysokoprzetworzonej, o dużej zawartości cukru dodanego (głównie wyroby cukiernicze, sklepowe słodycze, słodkie napoje) oraz tłuszczów nasyconych i typu trans (głownie żywność typu fast food). Badania naukowe wykazały, że osoby, których dieta bogata jest w warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, niesolone orzechy, przyprawy, a jednocześnie znajdują się w niej jedynie niewielkie ilości czerwonego i przetworzonego mięsa oraz soli, mają niższe ryzyko zachorowania na raka. Jedną z diet zalecanych w profilaktyce chorób nowotworowych jest dieta śródziemnomorska. – tłumaczy dr Surwiłło-Snarska.

Oprócz diety skomponowanej według powyższych wskazówek należy zadbać o odpowiednią dawkę aktywności fizycznej oraz powstrzymanie się od spożywania alkoholu. – Nasz styl życia ma również kluczowy wpływ na ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że można byłoby zapobiec 30-50% zgonów z powodu choroby nowotworowej stosując się do zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem (https://www.pib-nio.pl/profilaktyka-i-badania-przesiewowe/kodeks-walki-z-rakiem/). W profilaktyce chorób nowotworowych zaleca się całkowitą abstynencję. Alkohol zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór piersi, jelita, wątroby, jamy ustnej i gardła, przełyku oraz żołądka. Aldehyd octowy, który jest produktem metabolizmu alkoholu w organizmie, może uszkadzać DNA i w tym mechanizmie prowadzić do rozwoju nowotworów. Ponadto alkohol zwiększa stężenie niektórych hormonów, co również jest niekorzystne dla naszego zdrowia. Rakotwórcze działanie alkoholu potęgowane jest przez dym tytoniowy – wyjaśnia dietetyk.

Czytaj więcej

Koniec ery czerniaka złośliwego. Rewolucja w profilaktyce groźnego nowotworu

Dieta w trakcie leczenia onkologicznego

Aby wspomóc proces leczenia, pacjenci onkologiczni powinni stosować dietę zgodną z zaleceniami lekarzy i dietetyków oraz dostosowaną indywidualnie do potrzeb własnego organizmu. – W trakcie leczenia onkologicznego zbilansowana dieta odgrywa fundamentalną rolę – podkreśla ekspertka. – Właściwe żywienie traktuje się obecnie jako terapię wspomagającą leczenie choroby nowotworowej. Stosowanie się do zaleceń dietetycznych poprawia wyniki leczenia, pomoże pacjentowi przejść przez leczenie onkologiczne bez przerw, a także zminimalizować działania niepożądane zastosowanej terapii antynowotworowej. U pacjentów onkologicznych, którzy mają zapewnioną prawidłową dietę, zmniejsza się ryzyko powikłań pooperacyjnych, szybciej i efektywniej przebiega proces gojenia się ran po zabiegach, a proces rekonwalescencji postępuje sprawniej - wszystko to w konsekwencji przekłada się na krótszy pobyt pacjenta w szpitalu i zmniejszenie kosztów leczenia. Poprawia się także samopoczucie pacjenta, co również korzystnie wpływa na efekty leczenia – dodaje dietetyk.

Dobór właściwej dla danego pacjenta diety ma ogromne znaczenie nie tylko w kwestii przebiegu leczenia, ale i odzyskiwania sprawności po zakończonej terapii. – Dieta w chorobie nowotworowej to przede wszystkim sposób żywienia pacjenta, który jest nastawiony na utrzymanie prawidłowej masy ciała pacjenta (zapobieganie i leczenie niedożywienia), a także zapobieganie skutkom ubocznym zastosowanej terapii (nudności, biegunka, zaparcia, brak apetytu, zapalenie śluzówek) – wyjaśnia specjalistka z Narodowego Instytutu Onkologii. – Dietę dla pacjenta onkologicznego zawsze dobieramy indywidualnie, uwzględniając wiele czynników; biologię choroby nowotworowej, rodzaj zastosowanego leczenia, kondycję przewodu pokarmowego, dolegliwości, które zgłasza pacjent, a także wiek, płeć, możliwości finansowe i upodobania kulinarne pacjenta. Nie ma jednej diety czy jednego modelu żywienia, który by pasował dla wszystkich chorych, a diety dla wszystkich to diety dla nikogo. Wytyczne żywienia mogą się zmieniać u tego samego pacjenta w zależności od etapu terapii, w którym się znajduje i od dolegliwości, które zgłasza. Każdy pacjent już w momencie diagnozy choroby nowotworowej powinien zostać skierowany do dietetyka w celu oceny stanu odżywienia i wdrożenia właściwych zaleceń żywieniowych – wyjaśnia Surwiłło-Snarska.

W trosce o własne zdrowie oraz w celu zadbania o jak najlepsze efekty leczenia onkologicznego, warto świadomie podejmować decyzje żywieniowe, a ograniczenie cukrów prostych oraz wzbogacanie diety w produkty będące źródłem pełnowartościowego białka, zdrowych tłuszczów, witamin i składników mineralnych stanowią dobry początek działań w tym zakresie.

Informacje o ekspertce:

Dr n. med. i n. o zdr. Agnieszka Surwiłło-Snarska

Pracuje jako dietetyk w Dziale Żywienia Klinicznego oraz Poradni Chorób Metabolicznych Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie. Jest członkiem Szpitalnego Zespołu Żywieniowego. Prowadzi seminaria i wykłady m.in. z tematyki leczenia żywieniowego w onkologii. 

Jak zauważa ekspertka, popularne stwierdzenie, że „cukier żywi raka” to jeden z mitów funkcjonujących wśród pacjentów onkologicznych. – Węglowodany występują w większości produktów spożywczych: produktach zbożowych, owocach, warzywach, ziemniakach, mleku, miodzie, wyrobach cukierniczych, słodzonych napojach, konserwach i przetworach, a nawet produktach wędliniarskich czy rybnych, dlatego nie jest możliwe, aby całkowicie wykluczyć je z diety. Eliminacja węglowodanów z diety zaburza prawidłowy metabolizm organizmu. Wszystkie komórki, w tym także nowotworowe wykorzystują do swojego metabolizmu glukozę. Jest ona jedynym źródłem energii dla komórek nerwowych i krwinek czerwonych. W związku z tym nie należy pozbawiać zdrowych komórek tego niezbędnego do uzyskania energii składnika – zaznacza dr n. med. i n. o zdr. Agnieszka Surwiłło-Snarska.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Zdrowie
Po utracie ręki Brytyjka otrzymała innowacyjną protezę. Kieruje nią sztuczna inteligencja
Zdrowie
Szepty z brzucha rodem. Żaneta Geltz podpowiada, co jeść, żeby lepiej i dłużej żyć
Zdrowie
Monika Olejnik poinformowała, że choruje na raka piersi. "Zrobiła coś bardzo ważnego"
Zdrowie
Nowe testy krwi będą wykrywać raka. Co zastąpią?
Materiał Promocyjny
Jaki jest proces tworzenia banku cyfrowego i jakie czynniki są kluczowe dla jego sukcesu?
Zdrowie
Światowy Dzień Astmy. Ekspert: Nie warto czekać z wizytą u lekarza
Zdrowie
Światowy Dzień Higieny Rąk. Dlaczego eksperci odradzają używanie mydła w kostce?