Czy cukier żywi raka? Specjalistka tłumaczy

Czy cukier przyczynia się do zwiększenia prawdopodobieństwa zachorowania na raka? Jaką dietę stosować, by minimalizować ryzyko? Specjalistka z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego wyjaśnia.

Publikacja: 22.05.2024 15:01

Zaleca się ograniczenie spożywania cukrów prostych i zasada ta dotyczy zarówno osób zdrowych, jak i

Zaleca się ograniczenie spożywania cukrów prostych i zasada ta dotyczy zarówno osób zdrowych, jak i pacjentów onkologicznych.

Foto: Adobe Stock

Jak zauważa ekspertka, popularne stwierdzenie, że „cukier żywi raka” to jeden z mitów funkcjonujących wśród pacjentów onkologicznych. – Węglowodany występują w większości produktów spożywczych: produktach zbożowych, owocach, warzywach, ziemniakach, mleku, miodzie, wyrobach cukierniczych, słodzonych napojach, konserwach i przetworach, a nawet produktach wędliniarskich czy rybnych, dlatego nie jest możliwe, aby całkowicie wykluczyć je z diety. Eliminacja węglowodanów z diety zaburza prawidłowy metabolizm organizmu. Wszystkie komórki, w tym także nowotworowe wykorzystują do swojego metabolizmu glukozę. Jest ona jedynym źródłem energii dla komórek nerwowych i krwinek czerwonych. W związku z tym nie należy pozbawiać zdrowych komórek tego niezbędnego do uzyskania energii składnika – zaznacza dr n. med. i n. o zdr. Agnieszka Surwiłło-Snarska.

Ograniczyć cukry proste

Zaleca się jednak ograniczenie spożywania cukrów prostych i zasada ta dotyczy zarówno osób zdrowych, jak i pacjentów onkologicznych. –  Żywność wysokoprzetworzona i bogata w cukry proste jest pozbawiona witamin, składników mineralnych, białka, zdrowych tłuszczów, tak ważnych w chorobie nowotworowej – podkreśla dietetyk. – W 2008 roku opublikowano wyniki badań przeprowadzonych na myszach i komórkach drożdży, w których zasugerowano, że krótki okres głodzenia (kilka dni) może zwiększać odporność prawidłowych komórek na niekorzystny efekt chemioterapii, a komórki nowotworowe mogą stać się bardziej podatne na leczenie. W następnych latach teoria ta została obalona. Dowiedziono, że w sytuacji niedoboru glukozy komórki nowotworowe, poprzez receptor Glut3 wykazują wyższe powinowactwo do glukozy, tym samym jako pierwsze wykorzystują ją jako źródło energii. Oznacza to, że komórka nowotworowa i tak przetrwa w stanie głodzenia, zaś komórki prawidłowe nie poradzą sobie z niedoborami i przestaną pełnić swoje funkcje efektywnie – wyjaśnia ekspertka.

U osób ze zdiagnozowaną cukrzycą wzrasta ryzyko zachorowania na nowotwory. – Osoby chorujące na cukrzycę typu I mają o 29 proc. wyższe ryzyko rozwoju raka żołądka, płuca, wątroby, jajnika oraz nerki – wyjaśnia dr Agnieszka Surwiłło-Snarska. – Z kolei w przypadku cukrzycy typu II istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi, jelita grubego, trzonu macicy, pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych (o 28% u kobiet, i o 20% u mężczyzn). Z kolei współistnienie cukrzycy i nowotworu zwiększa śmiertelność o około 30-50%, a utrzymująca się przewlekle hiperglikemia zmniejsza efektywność leczenia onkologicznego i zwiększa ryzyko powikłań pooperacyjnych. Wśród mechanizmów, które prowadzą do zwiększonej zapadalności i umieralności na chorobę nowotworową u osób z cukrzycą, ważną rolę odgrywają otyłość oraz powiązane z nią insulinooporność, hiperinsulinemia, hiperglikemia oraz toczący się w organizmie przewlekły stan zapalny – dodaje specjalistka z Narodowego Instytutu Onkologii.

Czytaj więcej

Nowe testy krwi będą wykrywać raka. Co zastąpią?

Dieta, styl życia, abstynencja

Aby ustrzec się negatywnego wpływu cukru na stan zdrowia, warto zadbać o właściwą dietę, eliminując z niej produkty, które sprzyjają rozwojowi chorób, a dodając te, które korzystnie wpływają na organizm. – Produkty i potrawy, które wybieramy i spożywamy każdego dnia mogą mieć wpływ na ryzyko zachorowania na nowotwór nie tylko pośrednio, wpływając na naszą masę ciała, ale również bezpośrednio poprzez składniki zawarte w pożywieniu – wyjaśnia ekspertka. – Niezwykle ważny dla profilaktyki choroby nowotworowej jest skład i energetyczność naszej codziennej diety. Należy unikać żywności wysokoenergetycznej, wysokoprzetworzonej, o dużej zawartości cukru dodanego (głównie wyroby cukiernicze, sklepowe słodycze, słodkie napoje) oraz tłuszczów nasyconych i typu trans (głownie żywność typu fast food). Badania naukowe wykazały, że osoby, których dieta bogata jest w warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, niesolone orzechy, przyprawy, a jednocześnie znajdują się w niej jedynie niewielkie ilości czerwonego i przetworzonego mięsa oraz soli, mają niższe ryzyko zachorowania na raka. Jedną z diet zalecanych w profilaktyce chorób nowotworowych jest dieta śródziemnomorska. – tłumaczy dr Surwiłło-Snarska.

Oprócz diety skomponowanej według powyższych wskazówek należy zadbać o odpowiednią dawkę aktywności fizycznej oraz powstrzymanie się od spożywania alkoholu. – Nasz styl życia ma również kluczowy wpływ na ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że można byłoby zapobiec 30-50% zgonów z powodu choroby nowotworowej stosując się do zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem (https://www.pib-nio.pl/profilaktyka-i-badania-przesiewowe/kodeks-walki-z-rakiem/). W profilaktyce chorób nowotworowych zaleca się całkowitą abstynencję. Alkohol zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór piersi, jelita, wątroby, jamy ustnej i gardła, przełyku oraz żołądka. Aldehyd octowy, który jest produktem metabolizmu alkoholu w organizmie, może uszkadzać DNA i w tym mechanizmie prowadzić do rozwoju nowotworów. Ponadto alkohol zwiększa stężenie niektórych hormonów, co również jest niekorzystne dla naszego zdrowia. Rakotwórcze działanie alkoholu potęgowane jest przez dym tytoniowy – wyjaśnia dietetyk.

Czytaj więcej

Koniec ery czerniaka złośliwego. Rewolucja w profilaktyce groźnego nowotworu

Dieta w trakcie leczenia onkologicznego

Aby wspomóc proces leczenia, pacjenci onkologiczni powinni stosować dietę zgodną z zaleceniami lekarzy i dietetyków oraz dostosowaną indywidualnie do potrzeb własnego organizmu. – W trakcie leczenia onkologicznego zbilansowana dieta odgrywa fundamentalną rolę – podkreśla ekspertka. – Właściwe żywienie traktuje się obecnie jako terapię wspomagającą leczenie choroby nowotworowej. Stosowanie się do zaleceń dietetycznych poprawia wyniki leczenia, pomoże pacjentowi przejść przez leczenie onkologiczne bez przerw, a także zminimalizować działania niepożądane zastosowanej terapii antynowotworowej. U pacjentów onkologicznych, którzy mają zapewnioną prawidłową dietę, zmniejsza się ryzyko powikłań pooperacyjnych, szybciej i efektywniej przebiega proces gojenia się ran po zabiegach, a proces rekonwalescencji postępuje sprawniej - wszystko to w konsekwencji przekłada się na krótszy pobyt pacjenta w szpitalu i zmniejszenie kosztów leczenia. Poprawia się także samopoczucie pacjenta, co również korzystnie wpływa na efekty leczenia – dodaje dietetyk.

Dobór właściwej dla danego pacjenta diety ma ogromne znaczenie nie tylko w kwestii przebiegu leczenia, ale i odzyskiwania sprawności po zakończonej terapii. – Dieta w chorobie nowotworowej to przede wszystkim sposób żywienia pacjenta, który jest nastawiony na utrzymanie prawidłowej masy ciała pacjenta (zapobieganie i leczenie niedożywienia), a także zapobieganie skutkom ubocznym zastosowanej terapii (nudności, biegunka, zaparcia, brak apetytu, zapalenie śluzówek) – wyjaśnia specjalistka z Narodowego Instytutu Onkologii. – Dietę dla pacjenta onkologicznego zawsze dobieramy indywidualnie, uwzględniając wiele czynników; biologię choroby nowotworowej, rodzaj zastosowanego leczenia, kondycję przewodu pokarmowego, dolegliwości, które zgłasza pacjent, a także wiek, płeć, możliwości finansowe i upodobania kulinarne pacjenta. Nie ma jednej diety czy jednego modelu żywienia, który by pasował dla wszystkich chorych, a diety dla wszystkich to diety dla nikogo. Wytyczne żywienia mogą się zmieniać u tego samego pacjenta w zależności od etapu terapii, w którym się znajduje i od dolegliwości, które zgłasza. Każdy pacjent już w momencie diagnozy choroby nowotworowej powinien zostać skierowany do dietetyka w celu oceny stanu odżywienia i wdrożenia właściwych zaleceń żywieniowych – wyjaśnia Surwiłło-Snarska.

W trosce o własne zdrowie oraz w celu zadbania o jak najlepsze efekty leczenia onkologicznego, warto świadomie podejmować decyzje żywieniowe, a ograniczenie cukrów prostych oraz wzbogacanie diety w produkty będące źródłem pełnowartościowego białka, zdrowych tłuszczów, witamin i składników mineralnych stanowią dobry początek działań w tym zakresie.

Informacje o ekspertce:

Dr n. med. i n. o zdr. Agnieszka Surwiłło-Snarska

Pracuje jako dietetyk w Dziale Żywienia Klinicznego oraz Poradni Chorób Metabolicznych Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie. Jest członkiem Szpitalnego Zespołu Żywieniowego. Prowadzi seminaria i wykłady m.in. z tematyki leczenia żywieniowego w onkologii. 

Jak zauważa ekspertka, popularne stwierdzenie, że „cukier żywi raka” to jeden z mitów funkcjonujących wśród pacjentów onkologicznych. – Węglowodany występują w większości produktów spożywczych: produktach zbożowych, owocach, warzywach, ziemniakach, mleku, miodzie, wyrobach cukierniczych, słodzonych napojach, konserwach i przetworach, a nawet produktach wędliniarskich czy rybnych, dlatego nie jest możliwe, aby całkowicie wykluczyć je z diety. Eliminacja węglowodanów z diety zaburza prawidłowy metabolizm organizmu. Wszystkie komórki, w tym także nowotworowe wykorzystują do swojego metabolizmu glukozę. Jest ona jedynym źródłem energii dla komórek nerwowych i krwinek czerwonych. W związku z tym nie należy pozbawiać zdrowych komórek tego niezbędnego do uzyskania energii składnika – zaznacza dr n. med. i n. o zdr. Agnieszka Surwiłło-Snarska.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Zdrowie
Po utracie ręki Brytyjka otrzymała innowacyjną protezę. Kieruje nią sztuczna inteligencja
Zdrowie
Szepty z brzucha rodem. Żaneta Geltz podpowiada, co jeść, żeby lepiej i dłużej żyć
Zdrowie
Monika Olejnik poinformowała, że choruje na raka piersi. "Zrobiła coś bardzo ważnego"
Zdrowie
Nowe testy krwi będą wykrywać raka. Co zastąpią?
Akcje Specjalne
Firmy chcą działać w sposób zrównoważony
Zdrowie
Światowy Dzień Astmy. Ekspert: Nie warto czekać z wizytą u lekarza
Materiał Promocyjny
Sztuczna inteligencja może być wykorzystywana w każdej branży