Co dzieje się z mózgiem w wieku 9, 32, 66 i 83 lat? Przełomowe wyniki badań

Naukowcy z Uniwersytetu Cambridge wykazali, że mózg pozostaje w okresie dojrzewania znacznie dłużej, niż dotąd sądzono. Określili również, kiedy nasz umysł wkracza w fazę starzenia. Wyniki najnowszych badań zostały opublikowane w czasopiśmie naukowym „Nature Communications”.

Pięć faz życia mózgu. Jakie okresy obejmują?

Faktem jest, że nasz mózg nieustannie się zmienia w wyniku zdobywania wiedzy i życiowych doświadczeń. Nowe badania pokazują jednak, że nie jest to jednolity, płynny proces trwający od urodzenia do końca życia. Naukowcy z Uniwersytetu Cambridge przebadali około 4000 osób do 90. roku życia, by ustalić, jak umysł zmienia się z wiekiem. Na podstawie przeprowadzonych badań obrazowych wyodrębnili pięć faz życia ludzkiego mózgu. Należą do nich:

„Mózg przeprogramowuje się przez całe życie. Stale wzmacnia lub osłabia połączenia między komórkami, ale nie jest to jeden stały wzorzec – występują wahania i fazy przeprogramowania mózgu” – powiedziała BBC dr Alexa Mousley, główna autorka badania.

Niektórzy osiągają punkty zwrotne nieco wcześniej, inni później, ale badania potwierdzają, że występują wyraźne granice wiekowe zachodzących zmian.

Czytaj więcej

Nauka

Ta przyprawa pomaga przy otyłości i wysokim cholesterolu. Wystarczy łyżeczka dziennie

Zespół naukowców z Osaka Metropolitan University przeprowadził badanie kliniczne, które wykazało...

Okres dojrzewania trwa dłużej, niż sądzono. Nowe ustalenia naukowców

Badania wykazały, że okres dzieciństwa trwa mniej więcej do dziewiątego roku życia. Na początku mózg gwałtownie zwiększa swój rozmiar, jednocześnie z czasem przerzedza nadmiar połączeń między komórkami nerwowymi, zwanymi synapsami, tworzonymi na początku życia. Mózg jest w tym okresie mniej wydajny. Jego pracę można porównać do zachowania dziecka, które idzie tam, gdzie poniesie je fantazja, zamiast zmierzać prosto z punktu A do punktu B.

Około dziewiątego roku życia zaczyna się okres dojrzewania mózgu. Znajdujące się w nim połączenia przechodzą w stan pełnej efektywności. To, według naukowców, najgłębsza zmiana między fazami mózgu. Ludzki umysł pozostaje w niej mniej więcej do 32. roku życia.

W świetle nowych badań okres dojrzewania trwa znacznie dłużej, niż dotąd uważano. Zgodnie z powszechnym przekonaniem kończył się on w wieku nastoletnim, zaś według neurobiologii trwa do około 20. roku życia. Choć to, że mózg pozostaje w tej samej fazie od 9. aż do 32. roku życia, może wydawać się zaskakujące, wiele pomiarów funkcji mózgu sugeruje, że właśnie w tym czasie jest on najbardziej wydajny, a swoje szczytowe możliwości osiąga tuż po trzydziestce.

Okres dorosłości trwa trzy dekady. Kiedy mózg zaczyna się starzeć?

W okresie dorosłości następuje faza stabilności mózgu. Jest to najdłużej trwający okres w życiu, obejmuje ponad trzy dekady. Zmiany zachodzą w tym czasie wolniej. Tendencja do poprawy efektywności pracy mózgu zaczyna powoli się odwracać.

Czytaj więcej

Nauka

Szansa na przełom w walce z cukrzycą. Nowe odkrycie podważa dotychczasową wiedzę

Naukowcy odkryli, dlaczego cukrzyca typu 1 ma cięższy i bardziej agresywny przebieg u małych dzie...

Wczesne starzenie zaczyna się w wieku 66 lat, jednak nie jest to nagły proces. W tym czasie powoli następują zmiany we wzorcach połączeń w mózgu. Zamiast koordynować działania jako jednolity organ, mózg staje się coraz bardziej podzielony na obszary, które ściśle ze sobą współpracują. Późne starzenie się następuje w wieku 83 lat. W mózgu zachodzą wtedy podobne zmiany jak w przypadku wczesnego starzenia się, jednak są jeszcze bardziej wyraźne.

Duży potencjał nowych badań mózgu. Jakie są wnioski?

Wyniki badań mogą pomóc zrozumieć, jak ryzyko zaburzeń zdrowia psychicznego i demencji zmienia się w ciągu życia. W okresie dojrzewania występuje największe zagrożenie pojawienia się zaburzeń zdrowia psychicznego. Według nowych badań trwa on dłużej, niż dotychczas sądzono.

Z kolei w fazie wczesnego starzenia się, czyli w wieku około 66 lat, zaczyna się ujawniać demencja i wysokie ciśnienie krwi, które wpływają na zdrowie mózgu.

„Wiele schorzeń neurorozwojowych, zdrowia psychicznego i neurologicznych jest powiązanych ze sposobem, w jaki mózg jest zaprogramowany. Rzeczywiście, zmiany zachodzące w mózgu przewidują trudności z uwagą, językiem, pamięcią i wieloma różnymi zachowaniami” – powiedział profesor neuroinformatyki Duncan Astle z Uniwersytetu Cambridge, członek zespołu badawczego.

„To bardzo ciekawe badanie pokazujące, jak bardzo nasze mózgi zmieniają się w ciągu życia” – ocenia prof. Tara Spires-Jones, dyrektor centrum nauk o mózgu na Uniwersytecie w Edynburgu, która nie uczestniczyła w badaniu.

Jej zdaniem wyniki dobrze wpisują się w rozumienie starzenia się mózgu, podkreśla jednak,  że „nie każdy doświadczy tych zmian w dokładnie tym samym wieku”.