Jak pokonać napięcie związane ze zbliżającą się podróżą?

W jednym z finałowych odcinków serialu „I tak po prostu”, znana z zamiłowania do wyszukanych stylizacji Carrie Bradshaw wybiera się w podróż w towarzystwie przyjaciółki. Ku zaskoczeniu serialowej Seemy, Carrie zabiera ze sobą jedynie lekką torbę z dwoma kompletami ubrań. – Do tego laptop i błyszczyk. Podróżuję lekko i bez obciążeń – wyjaśnia, zapytana, czy kufer z połową zawartości swojej szafy zdążyła nadać przed wyjazdem.

Brak obciążeń rzeczywiście znacząco wpływa na jakość podróżowania, umożliwiając łatwe przemieszczanie się bez potrzeby zwalniania tempa przy każdej napotkanej przeszkodzie. 

Gdy jednak dłuższy wyjazd wakacyjny wiąże się z koniecznością zaopatrzenia się w wypełniony po brzegi bagaż, który należy sprawnie transportować między lotniskiem, postojem taksówek czy zatłoczonym peronem dworca kolejowego, może okazać się, że radość z nadchodzącej podróży zostanie przyćmiona obawą o odpowiednią organizację wycieczki. Doliczając do tego lęk przed spóźnieniem się na samolot czy pociąg, ewentualną chorobę lokomocyjną czy uporczywie powracające myśli o odpowiednim zabezpieczeniu mieszkania na czas nieobecności, początek długo wyczekiwanej wakacyjnej podróży nie zawsze jest łatwym doświadczeniem.

Na jakie symptomy zjawiska zwanego travel anxiety warto zwrócić uwagę, by wiedzieć, jak sobie z nimi radzić przed kolejnym wyjazdem? Porad w tej kwestii udziela dr Beata Mańkowska, adiunkt w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, psycholog kliniczny, psychoterapeutka psychodynamiczna, badaczka stresu oraz wypalenia zawodowego.

Czytaj więcej

Styl życia

Post-vacation blues: jak łagodnie wrócić do obowiązków po wakacyjnej przerwie?

Gdy długo wyczekiwany urlop nieuchronnie dobiega końca, powrót do rzeczywistości może okazać się...

Powszechne objawy travel anxiety

– Na początek warto odróżnić określenie hodofobii jako formalnego terminu medycznego określającego specyficzną fobię, a więc irracjonalny napadowy lęk przed podróżowaniem opisywany w podręczniku klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM -5, od bardziej popularnego i powszechnego sformułowania travel anxiety opisującego różnorakie obawy doświadczane przez ludzi i związane z różnymi kontekstami podróży, takimi jak jej zaplanowanie, spakowanie wszystkich niezbędnych rzeczy, poddanie się procedurom kontroli na lotnisku czy na drodze, jak i ogólnie konfrontacji z nieznanym.

O ile z napadowymi objawami hodofobii trudno poradzić sobie samemu bez procesu terapii, o tyle powszechnym niepokojom związanym z różnymi okolicznościami podróży można zaradzić, ponieważ okazują się bardziej racjonalne i konkretne. Można je zatem przeanalizować i poddać osobistej kontroli, a więc opanować – zauważa dr Beata Mańkowska.

Objawy towarzyszące zjawisku travel anxiety można podzielić na fizyczne, psychiczne i behawioralne. – Wśród objawów lęku przed podróżowaniem wyróżnić można oznaki fizyczne, takie jak: przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie rąk, napięcie mięśni, problemy żołądkowe, bóle głowy, bezsenność przed podróżą, psychiczne: niepokój, trudności z koncentracją, „katastrofizowanie”, czyli przewidywanie zagrożeń czy niepowodzeń podczas podróży; behawioralne: odkładanie przygotowań na ostatnią chwilę, częste sprawdzanie biletów/dokumentów, rezygnacja z wyjazdów mimo planów, porzucenie myśli o jakiejkolwiek podróży”– wymienia rozmówczyni.

Czytaj więcej

Rozwój

Idąc na urlop, w autoresponderze lepiej nie pisać o ograniczonym kontakcie. Dlaczego?

Przerwanie obowiązków służbowych przed wakacjami nie zawsze jest możliwe z dnia na dzień. Jak sku...

Travel anxiety: jakie mogą być przyczyny tego zjawiska?

Przyczyn travel anxiety może być wiele. – Po pierwsze, mogą mieć związek ze specyficznymi cechami osobniczymi jednostki. Ludzie różnią się poziomem śmiałości, otwartości na nowe doświadczenia, czy odporności na stres i już te właściwości mogą sprawiać, iż w różnym stopniu przejawiać będą obawy przed nieznanym: nowym miejscem, ludźmi, odmienną kulturą czy językiem.

Do tej samej grupy źródeł można zaliczyć także takie cechy indywidualne jak nadmierny perfekcjonizm, który będzie generować lęk, że nie wszystko pójdzie w zgodzie z pierwotnym planem i coś może wymknąć się spod kontroli. Osobom mało elastycznym, do których zalicza się perfekcjonistów, trudniej będzie znosić trudy podróży. Kolejnym źródłem lęku mogą być negatywne doświadczenia z odbytych już podróży, takie jak opóźnienia lub odwołania lotów/innych środków transportu, nieprzyjemne okoliczności podczas kontroli bagaży lub ich zagubienie, przebyte choroby lub wypadki – wymienia psychoterapeutka.

Poza specyficznymi predyspozycjami jednostki oraz czynnikami sytuacyjnymi, warto wspomnieć o ogólnej kondycji i dobrostanie psychicznym danej osoby szykującej się do podróży. Myśl tę kontynuuje ekspertka. – Do czynników powszechnych, choć nie dość często uwzględnianych, należy także aktualny stan psychiczny jednostki, a więc obciążenie stresem życiowym w momencie podejmowania decyzji o podróży. W stanie przemęczenia, ogrom przygotowań do podróży, pomimo perspektywy długo wyczekiwanego wytchnienia, może przyprawiać o „zawrót głowy” i dodatkowo obciążać. I tu rodzi się pytanie, w jaki sposób dbamy o własną kondycję psychofizyczną na co dzień.

Permanentne zmęczenie może odbierać radość wypoczynku już na etapie jego planowania. Ważne, byśmy mieli taką refleksję i świadomość znaczenia ogólnej kondycji psychicznej w momencie planowania podróży. Warto wspomnieć również o pracoholizmie uznawanym najczęściej za formę uzależnienia behawioralnego od pracy przejawiającą się nadmiernym, kompulsywnym i niekontrolowanym zaangażowaniem w obowiązki zawodowe, która prowadzi do zaniedbywania innych sfer życia, tj. rodzina, zdrowie i, co ważne – odpoczynek. Osobną kategorię źródeł lęków przed podróżą stanowić mogą specyficzne problemy zdrowotne natury psychicznej, takie jak zaburzenia lękowe, w tym poza wspomnianą na początku hodofobią, aerofobia (lęk przed lataniem), klaustrofobia (lęk przed ciasnymi pomieszczeniami), agorafobia (lęk przed przestrzenią), dystychifobia (lęk przed wypadkami), jak również szerokie spektrum zaburzeń depresyjnych, odbierających chęci do jakiejkolwiek aktywności życiowej czy czerpania radości z życia. Z pewnością wspomniane problemy generują ogrom cierpienia i wymagają możliwie wczesnej diagnozy, pomocy psychologicznej oraz psychiatrycznej. W takich przypadkach planowanie podróży staje się praktycznie niemożliwe, a jej odbywanie może być ryzykowne dla życia jednostki – dodaje dr Beata Mańkowska.

Czytaj więcej

Psychologia

Rodzinne wakacje z terapią. Nowy trend zyskuje popularność. Czy to ma sens?

Niektóre luksusowe kurorty oferują rodzinną terapię wplecioną w wakacyjny wypoczynek w bajecznej...

Wybrane sposoby radzenia sobie z travel anxiety

Istnieją sposoby radzenia sobie z objawami travel anxiety tak, by zjawisko było jak najmniej uciążliwe zarówno dla podróżującego, jak i osób towarzyszących. – Z powszechnymi lękami przed podróżą, o ile nie stanowią specyficznych problemów natury psychicznej wymagających leczenia/terapii, można radzić sobie na wiele sposobów, począwszy od etapu dokładnego jej zaplanowania (lista rzeczy do zabrania, opracowanie poszczególnych etapów podróży z uwzględnieniem transportu, noclegów, ram czasowych, zgromadzenie dokumentów w osobnym miejscu, plan B na wypadek nieprzewidzianych okoliczności), zadbanie o zdrowie i zdrowy tryb życia przed i podczas podróży (sen, dieta, ruch), nauka relaksu celem panowania nad stresem, zmiana nawyków myślowych (racjonalizacja lęku, pozytywne myślenie, stopniowanie trudności i wyzwań związanych z podróżą), zadbanie, w miarę możliwości, o towarzystwo osoby/osób budzących zaufanie – wymienia psychoterapeutka.

Czytaj więcej

Podróże

Quietcation, czyli cisza i odłączenie od ekranów. Komu potrzebny jest taki wypoczynek?

Quietcation nie jest chwilową modą – to odpowiedź na fundamentalne potrzeby człowieka XXI wieku,...

Mentalne i emocjonalne przygotowanie do wakacji antidotum na travel anxiety

– Bez względu na typ czy cel podróży warto korzystać ze wskazówek opisanych powyżej. Zarówno wyjazd służbowy, jak i urlop może stanowić czas inspiracji wzbogacający nasze życie albo być pasmem niepowodzeń i udręki. Do każdej podróży należy dobrze się przygotować, zarówno na etapie planowania, w tym logistyki, jak i pod względem mentalnym, o czym wspomniałam już wcześniej – podkreśla dr Mańkowska.

Do czasu wypoczynku warto przygotować się tak, by również najbliżsi współpracownicy mieli świadomość nieobecności danej osoby i, odpowiednio poinstruowani, zwracali się w tym czasie do wskazanych członków zespołu zastępujących urlopowicza w jego obowiązkach. – Nie wystarczy przemierzyć nawet długiej drogi, by zagwarantować sobie błogi relaks podczas urlopu, jeśli mentalnie i emocjonalnie nie przygotujemy się do tego. Należy stopniowo inwestować w wypoczynek kosztem angażowania w pracę i obowiązki zawodowe, by wygasić obciążenia z pracy wynikające i z „wolnym’ umysłem rozpocząć czas wypoczynku. W innym wypadku sprawy zawodowe będą wciąż zakłócać nasze myśli i emocje. Zalecałabym pozostawienie w domu laptopów i innych urządzeń mobilnych, które służą na co dzień pracy. Warto zakomunikować, poprzez ustawienie odpowiedzi automatycznych, że w określonym terminie przebywamy na urlopie i po jego zakończeniu odpowiemy na wszelkie pytania/ podejmiemy dalsze zobowiązania – zaleca dr Mańkowska.

Czytaj więcej

Zdrowie

Potęga ciszy. Psycholog wyjaśnia, dlaczego warto ją zrozumieć

Bywa niewygodna, krępująca, a nawet grobowa. Zwykle traktowana jako niezręczny przerywnik w rozmo...

Zaniechanie powyższych wskazówek może nie tylko zakłócić czas wypoczynku, ale i prowadzić do napięć między osobami, które wraz zapracowanym współtowarzyszem podróży, zmuszone są uczestniczyć w niechcianych rozmowach dotyczących kwestii zawodowych. – Jakże często słyszę toczące się rozmowy zawodowe prowadzone przez osoby przebywające na urlopach, pełnie napięć i nerwowości. Z pewnością mieszanie czasu wypoczynku z pracą nie służy wytchnieniu i zaburza te cenne chwile, podczas których “ładujemy baterie”, a więc gromadzimy siły do efektywnej pracy, do której wcześniej czy później wrócimy. Nieocenioną wartością jest także dobrze dobrane towarzystwo. Powinniśmy podróżować z osobami, na których możemy polegać w sytuacjach trudnych, a podczas urlopu powstrzymać się od tematów zawodowych. Wspólne wakacje z tymi samymi osobami, z którymi pracujemy na co dzień, pomimo ich wszelkich walorów, nie pomogą w pełni oderwać się mentalnie i emocjonalnie od spraw zawodowych. Warto zadbać i o ten aspekt work-life balance planując swój wypoczynek – zastrzega psychoterapeutka.

– Warto pamiętać, iż lęk przed podróżą, jak i napięcie towarzyszące podróżowaniu to zjawisko naturalne i doświadczane, choć w różnym stopniu, przez wszystkich ludzi, ponieważ stanowi ekspozycję na nieznane, nieprzewidziane, a więc stresujące okoliczności, których podróżowanie może przysporzyć. Ważna jest zatem dobra organizacja, pozytywne nastawienie i wypracowane sposoby elastycznego radzenia sobie ze stresem, które mogą je znacząco obniżyć – zaleca na koniec rozmówczyni.

Przygotowanie do urlopu z odpowiednim wyprzedzeniem i rozłożenie poszczególnych etapów w czasie tak, aby w przeddzień wyjazdu nie stanowiły one nadmiernego obciążenia, to również cenna rada dla tych, którzy wakacyjny wypoczynek mają jeszcze przed sobą. Pozostali, planujący weekendowe wypady za miasto lub tzw. city breaks, mogą bez wahania zastosować metodę, która okazała się skuteczna w przypadku Carrie Bradshaw. Jak widać, nawet taka znawczyni mody bezbłędnie poradziła sobie z dwoma zestawami ubrań, gwarantując sobie tym samym upragniony komfort podróży, bez zbędnego obciążenia i napięcia.