Kładziesz się spać i wstajesz o różnych porach? To grozi poważną chorobą

Naukowcy z Uniwersytetu Harvarda opublikowali niedawno wyniki wieloletnich obserwacji, które pokazują, że nie tylko odpowiednia długość snu, lecz także jego regularność ma znaczący wpływ na nasze zdrowie.

Publikacja: 02.05.2025 17:54

Zbyt krótki lub przerywany sen oddziałuje na poziom hormonów głodu i sytości, co może przyczyniać si

Zbyt krótki lub przerywany sen oddziałuje na poziom hormonów głodu i sytości, co może przyczyniać się do zaburzeń odżywiania oraz zwiększać prawdopodobieństwo nadwagi i otyłości.

Foto: Adobe Stock

Wystarczy jedna nieprzespana noc, żeby zmęczenie, uczucie osłabienia i rozbicia towarzyszyły nam nawet przez kilka następnych dni. Doświadczył tego każdy, dlatego o tym, jak ważny dla regeneracji jest odpowiednio długi sen, nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Jednak odczuwanie zmęczenie okazuje się tylko wierzchołkiem góry lodowej, jeśli chodzi o wpływ snu – lub jego zaburzeń – na zdrowie. Badacze od lat analizują to ciekawe zagadnienie. I co pewien czas donoszą o nowych odkryciach.

Sen to zdrowie. Naprawdę!

Wiemy już, że jakość nocnego odpoczynku wpływa na wszystkie układy i wszystkie organy naszego ciała – od mózgu, poprzez serce i układ krążenia, po przewód pokarmowy. Kiedy śpimy, organizm się regeneruje. Wydziela kluczowe hormony – m.in. hormon wzrostu, który pomaga naprawiać mięśnie, oraz melatoninę, odpowiadająca nie tylko za regulowanie rytmu dobowy, lecz także… cyklu menstruacyjnego u kobiet (zbadano, że receptory tego hormonu znajdują się m.in. w jajnikach). Odpowiednia ilość i jakość snu wpływają na układ odpornościowy – osoby dobrze wyspane rzadziej chorują, a gdy złapią infekcję, szybciej wracają do zdrowia.

Z kolei zbyt krótki lub przerywany sen oddziałuje na poziom hormonów głodu i sytości, co może przyczyniać się do zaburzeń odżywiania oraz zwiększać prawdopodobieństwo nadwagi i otyłości.

Czytaj więcej

Morning anxiety - napięcie, które może być niebezpieczne dla zdrowia. Jak mu zaradzić?

Jakby tego było mało, lekarze stwierdzili, że jakość snu ma znaczący wpływ na ryzyko cukrzycy typu 2, nawet u zdrowych i prawidłowo odżywiających się osób.

Nie za krótko, nie za długo

Dr Matthew Walker, założyciel Instytutu Badań nad Snem, w książce pt. „Dlaczego śpimy” opisywał badania epidemiologiczne przeprowadzone jednocześnie na kilku kontynentach, które miało na celu zbadanie wpływu długości snu na ryzyko cukrzycy typu drugiego. Biorącym w nim udział zdrowym osobom (które miały prawidłowy poziom cukru we krwi) przez 6 dni ograniczano długość snu do zaledwie 4 godzin na dobę. Okazało się, że po tych kilku dniach ich organizmy znacznie gorzej radziły sobie z przyswajaniem glukozy, komórki stawały się mniej wrażliwe na działanie insuliny, a wyniki badań wskazywały na przedcukrzycowy stan hiperglikemii.

Inne badania, m.in. przeprowadzone w amerykańskim Vanderbilt University Medical Center pokazały, że nie tylko niedobór snu (czyli przesypianie mniej niż 7 godzin na dobę), lecz także jego nadmiar (powyżej 9 godzin) mogą przyczyniać się do zwiększenia ryzyka cukrzycy typu 2. Szczególnie szkodliwe okazują się częste i duże zmiany długości snu, ponieważ przyczyniają się do zaburzeń metabolicznych i kardiometabolicznych (przyczyniających się do podwyższenia ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych).

Czytaj więcej

Jakość snu zależy od posiadanych oszczędności. Badanie pokazało ciekawą relację

Trzymaj się harmonogramu

Mogłoby się wydawać, że osoby, które co noc przesypiają zalecane 7-8 godzin, są bezpieczne. Jest jednak jeszcze jeden warunek – regularność. Jeśli o nią nie zadbasz i – na przykład - jednej nocy pójdziesz spać o godz. 22, innej o 24, a w weekend wrócisz z imprezy o 4 nad ranem, to nawet jeśli potem będziesz spać odpowiednio długo, ryzyko cukrzycy tupu 2 i tak wzrośnie. Do takich wniosków doszli naukowcy z Harvardu, którzy przez ponad 7 lat obserwowali ponad 84 tys. osób, u których wcześniej nie stwierdzono cukrzycy. Z badania opublikowanego w 2024 roku w czasopiśmie Diabetes Care wynika, że u osób, których długość snu wahała się o więcej niż godzinę z nocy na noc, ryzyko rozwoju cukrzycy było aż o 34% wyższe niż u tych, które przestrzegały stałych pór snu. Ta zależność dotyczyła zarówno ludzi, którzy sypiali zbyt krótko, jak i tych, którzy przesypiali zalecane 7-8 godzin. Zatem, nawet jeśli śpisz wystarczająco długo, ważne jest, by robić to regularnie.

Jak zadbać o zdrowy sen?

• Ustal stały rytm i przestrzegaj go – kładź się i wstawaj o podobnych porach, także w weekendy.

• Dbaj o codzienną aktywność fizyczną, ale unikaj intensywnych ćwiczeń na ok. 3 godziny położeniem się spać.

• Zadbaj o komfortowe warunki do spania – wygodny materac, zaciemnienie sypialni i cisza to podstawa dobrego wypoczynku.

• Unikaj jasnego światła przed snem. To dotyczy także ekranów emitujących tzw. światło niebieskie, które zaburza produkcję melatoniny.

• Jeśli masz problemy ze snem, skonsultuj się z lekarzem.

Źródła:
Dr Matthew Walker „Dlaczego śpimy. Odkrywanie potęgi snu i marzeń sennych”, wyd. Marginesy 2017
https://www.health.harvard.edu/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/

Wystarczy jedna nieprzespana noc, żeby zmęczenie, uczucie osłabienia i rozbicia towarzyszyły nam nawet przez kilka następnych dni. Doświadczył tego każdy, dlatego o tym, jak ważny dla regeneracji jest odpowiednio długi sen, nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Jednak odczuwanie zmęczenie okazuje się tylko wierzchołkiem góry lodowej, jeśli chodzi o wpływ snu – lub jego zaburzeń – na zdrowie. Badacze od lat analizują to ciekawe zagadnienie. I co pewien czas donoszą o nowych odkryciach.

Pozostało jeszcze 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
SPOŁECZEŃSTWO
Trump odwołuje kontrowersyjną decyzję ws. finansowania Women’s Health Initiative
Zdrowie
Kolejna zaleta diety śródziemnomorskiej. Obniża ryzyko rozwoju jednego z nowotworów
Zdrowie
Odkryto możliwą przyczynę raka jelita grubego. Ma związek z dzieciństwem
SPOŁECZEŃSTWO
USA: Trump ucina finansowanie największemu instytutowi w kraju, który bada zdrowie kobiet
Materiał Promocyjny
Tech trendy to zmiana rynku pracy
Zdrowie
Świąteczny stół nie sprzyja asertywności. "Nieświadomie odtwarzamy wzorce"
Materiał Partnera
Polska ma ogromny potencjał jeśli chodzi o samochody elektryczne