Kilka dni temu profesor Jerzy Bralczyk, będąc gościem w programie „100 pytań do” w TVP Info, wygłosił opinię, którą naraził się licznemu gronu Polaków – przede wszystkim miłośnikom zwierząt, ale nie tylko. Zapytany przez dziennikarkę Justynę Dżbik-Kluge o to, czy w mówieniu o zwierzętach właściwe jest używanie form tradycyjnie zarezerwowanych dla ludzi, językoznawca odpowiedział, że nie pasuje mu to.
„Pies niestety zdechł”
„Tak samo, jak nie pasuje mi na przykład „adoptowanie zwierząt”. Też mi nie pasuje. Jednak co ludzkie, to ludzkie. Jestem starym człowiekiem i te tradycyjne formuły i tradycyjny sposób myślenia... Nawet mówienie, że choćby najulubieńszy pies „umarł”, będzie dla mnie obce. Nie, pies niestety „zdechł”. Bardzo lubię zwierzęta, naprawdę" - mówił Jerzy Bralczyk.
Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie, dodał, odpowiadając na kolejne pytanie, które padło z ust uczestnika programu – „Dlaczego zdechł, a nie umarł?” – że istnieje wiele innych kontekstów, w których wskazujemy na odrębność bytu zwierzęcego i ludzkiego. Człowiek ma twarz, a zwierzę pysk lub mordę. Podobnie wygląda kwestia włosów i sierści. O człowieku nie mówi się też raczej, że żre, a użyty w odniesieniu do zwierzęcia czasownik żreć nie jest rażący.
To – należy przyznać: konserwatywne, szczególnie w dobie językowej inkluzywności i wrażliwości – stanowisko – spotkało się z reakcją wielu ludzi, którzy mieli okazję je usłyszeć lub o nim przeczytać w sieci. Fala hejtu, która spłynęła na profesora, ze strony internautów komentujących sprawę, jest ogromna. Miłośnicy zwierząt wyrażają swoje niezadowolenie i krytykę przede wszystkim w mediach społecznościowych. Nie przebierają w inwektywach i nie hamują negatywnych emocji. Czy mają do tego merytoryczne podstawy?
Kilkoro językoznawców, których poprosiliśmy o opinię w sprawie, zgodziło się wyrazić swoje zdanie wyłącznie anonimowo. To znak, że kwestia, o której mowa, jest drażliwa. W głosach, które udało się usłyszeć, wyraźnie daje o sobie znać dualistyczne podejście do sprawy. Eksperci ds. języka mówią, że rozumieją jedną i drugą stronę sporu. Zwracają uwagę, że w sytuacji, o której mowa, w pierwszej kolejności należałoby zastanowić się, czy opinia zaprezentowana przez profesora to wyraz jego podejścia do języka, czy do zwierząt. Odpowiedź na to pytanie powinna być punktem wyjścia do dokonywania ewentualnych ocen jego wypowiedzi. Profesor, jak sam zaznaczył w wypowiedzi, reprezentuje tradycyjne podejście do języka i jest członkiem pokolenia, w którym istoty zwierzęce wyraźnie odróżniało się od ludzkich za pomocą używanych w odniesieniu do nich konstruktów językowych.
