Martyna Byczkowska: Nie poświęcam czasu na walkę o popularność. Nie interesuje mnie celebryctwo i ścianki

„1670” i „Absolutni debiutanci” to dwa świetne seriale Netflixa z dwiema twoimi znakomitymi pierwszoplanowymi rolami. Czy stajesz się twarzą dwudziestolatków, którzy niedawno zmienili bieg polityki w Polsce. Czy twoje role dobrze oddają treść tej zmiany?

Martyna Byczkowska: Myślę, że praca nad tymi dwoma serialami przekonała mnie, że można angażować się w projekty, z którymi chciałabym się utożsamiać. Bardzo przyjemnie jest mi je promować, chętniej je polecam znajomym, rodzinie i to jest bardzo miłe uczucie, bo nie zawsze się to zdarza w tej pracy.

Na pewno zyskałam większą wiarę w to, że w grupie jest siła. Pracę na planach obu tych seriali cechowało to, że byliśmy naprawdę zgranym zespołem o podobnym poczuciu humoru, guście i spojrzeniu na to, co chcemy robić w polskiej kinematografii.

Obie te role są ważne również dlatego, ze pokazujesz polską kobietę i dziewczynę w nowej odsłonie, w nowej roli. Obie bohaterki nie są bierne, tylko aktywne, nie dają się zdominować, co zwłaszcza dotyczy sarmackiego świata „1670”. Czy właśnie w ten sposób czytałaś i interpretowałaś oba scenariusze?

Tak, na pewno. Już na samym wstępie zapoznawania się ze scenariuszami, widziałam w tych dwóch bohaterkach silne osobowości, które chcą czegoś więcej, niż tylko wyglądać.

Świetnie móc dać głos takim dziewczynom, jako przykład dla innych kobiet i nastolatek.

Jakie one, twoim zdaniem, są?

Lena z „Absolutnych debiutantów” jest dziewczyną, która chce zostać reżyserką i spełniać się poprzez tworzenie. Aniela z „1670” nie mieści się w ciasnych ramach sarmackiego dworu i wsi. Ma dużo innowacyjnych pomysłów i gdyby ktoś jej w końcu wysłuchał - możliwe, że jej szlachecka rodzina oraz należąca do niej wieś, żyłaby dużo lepiej, szczęśliwiej.

Obie te dziewczyny są ważnym i inspirującym głosem.

Czy w sarmackim kostiumie, który nosili przez ostatnie lata rządzący ze Zjednoczonej Prawicy, otrzymaliśmy w „1670” satyrę na stereotypy, zaściankowość, a przede wszystkim głupotę?

Myślę, że dla Anieli sytuacja wyjściowa na polu bitwy o lepsze obyczaje nie jest najlepsza. Znalazła się na pierwszej linii frontu i mimo pozornie uprzywilejowanej pozycji i nie ma za dużo możliwości, żeby o sobie decydować. Chociaż bardzo by chciała. I tak przecież wyglądała sytuacja kobiet jeszcze do niedawna. Trzeba było wyjść za mąż za kogoś, kto może dać rodzinie dobry posag. Aniela przeciwko temu się buntuje. Walczy też o prawa chłopów. Stara się zabrać głos w tym bardzo męskim świecie. Jest nawet taka scena, w której Aniela próbuje wyperswadować tacie, żeby się nie pojedynkował, bo to od wieków bezsensowna walka o rzekomą dumę mężczyzn, która pochłania wiele ofiar w imię niczego. Zajmuje bardzo zdecydowane stanowisko, a jedyny komentarz, jaki dostaje od ojca brzmi: „Masz bardzo ładny warkocz”.

Jest traktowana jak maskotka w sienkiewiczowskim stylu. To bardzo ciekawe ujęcie rodzinnego tematu, ponieważ postępowa Aniela, która chce zmienić świat, ma jednocześnie sarmackiego ojca i brata duchownego, przedstawiciela Kościoła pokazanego jako członka komercyjnej korporacji, która wysysa kasę z całej społeczności. Polska w pigułce?

Tak, ale kiedy po raz pierwszy obejrzałam serial, spodobało mi się, że chociaż mamy wśród bohaterów brata Anieli, czyli księdza, który rzeczywiście jest negatywną postacią, to w kolejnych odcinkach widz może zobaczyć też postać innego duchownego, który ma już zupełnie odmienny charakter i znaczenie. Podobnie jest z ojcem Anieli, szlachcicem Janem Pawłem, który pomimo, że ma dobre intencje, ma też sporo wad i nie powinien mieć władzy, jaką posiada. Jednocześnie na drugim biegunie mamy szlacheckiego sąsiada Andrzeja, który ma bardzo postępowe poglądy i lepiej traktuje swoich poddanych. Nie mamy więc czarno-białego obrazu społecznego, tylko bardzo zróżnicowaną galerię bohaterów.

Składa się na to mieszczańska rodzina z Wilanowa, co ma swój zabawny, współczesny kontekst, i trzeba podkreślić, że scenariusz gwarantuje świetną zabawę.

Kuba Rużyłło napisał świetny tekst, inteligentny, z poczuciem humoru. To sama przyjemność grać w serialu według tak dobrego scenariusza. Od początku, kiedy dostałam fragmenty scenopisu, jeszcze na etapie castingów, byłam nim zachwycona. Wizyta Ciesława z rodziną to zresztą jeden z moich ulubionych wątków w tym serialu. Cieszę się, że mogłam wziąć udział w projekcie, który przede wszystkim ma ludziom dostarczyć dużo śmiechu i dystansu do bardzo uniwersalnych tematów i relacji.

Czytaj więcej

Jej historia

Vanessa Redgrave nagrodzona Europejską Nagrodą Filmową za całokształt twórczości: "Bardzo chcę żyć"

Wielka aktorka, kobieta nieobojętna na traumy świata i losy innych. 9 grudnia 86-letnia Vanessa Redgrave odbiera Europejską Nagrodę Filmową za całokształt twórczości.

Rola Leny, która marzy o filmówce, i chce zagrać w odważnym erotycznie filmie, była trudniejsza?

Dużo ludzi mówi, że komedie łatwo się ogląda, ale ciężko gra. Komedia to jest naprawdę bardzo żmudna praca, polegająca m.in. na znalezieniu właściwego rytmu. Nie wystarczy przyjść na plan i się pośmiać. Dlatego obu tych moich ról bym nie porównywała, jeśli chodzi o poziom trudności. W „1670” pracowaliśmy w kalendarzową zimę, więc warunki atmosferyczne były trudne, dosłownie taplaliśmy się w błocie, co do opowiadanej historii akurat doskonale pasuje. Pokazuje przecież beznadzieję życia chłopów. Jednak stanie w błocie przez kilka godzin było momentami bardzo wyczerpujące.

Na pewno z myślą o Anieli wykonałam więcej pracy teoretycznej niż fizycznej. Dużo czytałam. Miałam też trudną sytuację prywatną, bo wchodziłam na plan po wypadku, a scena tańca, w której biorę udział, wymagała dobrej kondycji. To mnie nauczyło dużej dyscypliny i cierpliwości.

Z Leną potrzebowałam większego przygotowania fizycznego. Spotykałam się z Anetą Jankowską, dzięki której całą pracę teoretyczną na temat dziewczyn w spektrum autyzmu, mogłam przenieść na praktykę. Czułam wobec tej roli duże zobowiązanie. Na pewno było to dla mnie ogromne wyzwanie. „Absolutnych debiutantów” nagrywałam wcześniej i dużo mi dało to pięć miesięcy na planie. Z większym doświadczeniem rozpoczynałam „1670”.

W „Absolutnych debiutantach” zagrałaś liderkę. Eksperyment, który rozpoczyna twoja bohaterka w trójkącie z dwoma rówieśnikami ma zakończenie zaskakujące wszystkich, definiujące na nowo ich tożsamość, także seksualną. To chyba ważna teraz kwestia dla młodych ludzi.

Oczywiście. Eksperyment, ten odważny erotycznie film, który Lena proponuje swojemu przyjacielowi Nikodemowi, jest w dużej mierze pretekstem do tego, żeby zbliżyć się do niego.

Zamiast bezpośrednio zakomunikować jak się czuję, jakie ma oczekiwania wobec ich relacji - robi to poprzez film. Proponowana scena nie wychodzi tak, jak Lena chciała ją wyreżyserować, zarówno na planie, jak i w życiu. Scenariusz trzeba zmienić, pojawia się też nowy bohater, Igor.

Dobra lekcja grania zazdrością.

Żeby nie spoilerować, powiem tylko, że wszystko to, co się dzieje w „Absolutnych debiutantach” jest bardzo życiowe. Po prostu nie jesteśmy w stanie przewidzieć rozwoju sytuacji wobec, której mamy bardzo konkretne życiowe oczekiwania. I zwłaszcza wtedy rzadko one się spełniają. Lepiej więc nie mieć zbyt wygórowanych oczekiwań, tylko pamiętać, że wszystko może się zdarzyć. Podoba mi się to, że Lena na koniec akceptuję zaskakującą ją sytuację i gdy musi podjąć życiową decyzję - idzie za głosem swojego serca.

Nie zdradzając wszystkiego, powiedzmy, że zagrałaś scenę egzaminu z udziałem Agnieszki Holland jako profesorki.

Moment, kiedy pani Agnieszka Holland pyta Lenę, dlaczego chce robić filmy, miał dla mnie posmak metafizyki, choć przecież stałam na scenie filmówki jako Lena. Trudno było pozbyć się refleksji, że ja młoda aktorka, Martyna Byczkowska, gram początkującą reżyserkę, którą artystka takiego formatu jak Agnieszka Holland pyta: dlaczego chcę robić filmy?

A jakbyś odpowiedziała na pytanie Holland: dlaczego chcesz grać?

Myślę, że to jest ogromna siła wewnętrzna, która każe mi tworzyć. U mnie przeradza się ona powoli w sens życia i nie potrafiłabym już żyć inaczej. Samo zaś granie w filmach jest bardzo piękne, jeżeli realizujemy wartościowe projekty. Chciałabym pracować tylko w takich. Dawanie ludziom głosu i przekazywanie widzom emocji jest czymś wielkim. Nawet jeżeli to będzie jeden widz. Jeżeli ktoś dzięki temu odkrywa coś w sobie. Zmienia. Dzielenie się z innymi takimi doświadczeniami jest dla mnie czymś naprawdę pięknym.

Sporo masz już znaczących ról na koncie. Czy wobec tego zaczynasz już się zastanawiać nad tym, jakie są koszty tak zwanej popularności i rozpoznawalności? Tego tematu dotyka film „Na chwilę, na zawsze”, gdzie zagrałaś uzależnioną od alkoholu gwiazdę pop – z Pawłem Domagałą i Olafem Lubaszenko.

W „Na chwilę, na zawsze” Pola, moja bohaterka, miała życie już zaaranżowane odgórnie przez tatę, jednocześnie producenta i menedżera jej życia od najwcześniejszych lat.

Trochę jak Britney Spears.