"Pozywam smog". Sprawa Grażyny Wolszczak zmieniła podejście wymiaru sprawiedliwości do roszczeń obywateli

Pomiary poziomu smogu są w ostatnich dniach niepokojąco wysokie. Kilka lat temu pionierskie działania w zakresie walki z zanieczyszczeniem powietrza podjęła Grażyna Wolszczak. Aktorka pozwała Skarb Państwa i wygrała proces. Ten casus dał początek nowemu podejściu prokuratury do podobnych spraw.

Publikacja: 12.01.2024 14:37

Grażyna Wolszczak jest jedną z osób, które podjęły próbę zwrócenia uwagi rządzących na problem smogu

Grażyna Wolszczak jest jedną z osób, które podjęły próbę zwrócenia uwagi rządzących na problem smogu.

Foto: FOTON/PAP

Jesień i zima to czas, w którym poziom smogu jest szczególnie wysoki. Między październikiem a marcem trwa sezon grzewczy, będący przyczyną większej ilości szkodliwych pyłów w powietrzu. Od kilku dni jakość powietrza w Polsce jest tak zła, że mieszkańcy niektórych województw (11 stycznia były to: małopolskie, śląskiego, podkarpackie, dolnośląskie, opolskie, świętokrzyskie, małopolskie) otrzymali ostrzeżenie od Rządowego Centrum Bezpieczeństwa — zostali poproszeni o zrezygnowanie z aktywności na zewnątrz.

Od 2019 roku alarm smogowy jest ogłaszany, jeśli w trakcie doby zostanie przekroczona średnia wartość 150 mikrogramów na metr sześcienny dla pyłu PM10. Wcześniej dopiero dwukrotnie większa wartość była uznawana za zagrożenie.

Grażyna Wolszczak pozwała Polskę. Chodziło o jakość powietrza

O niskiej jakości powietrza w Polsce jest głośno od kilku lat. Na stronie internetowej iqair.com codziennie publikowany jest Air Quality Index (AQI), czyli wskaźnik jakości powietrza na świecie. Pod tym adresem można znaleźć listę miast, w których jest ono najbardziej zanieczyszczone. Polskie miasta wciąż są w czołówce najbardziej zanieczyszczonych metropolii na świecie. Dla przykładu: 10 stycznia 2024 roku Poznań w niechlubnym rankingu zajął drugie miejsce, Kraków czwarte, a Wrocław szóste. Warto podkreślić, że w pierwszej dziesiątce nie znalazło się żadne inne europejskie miasto.

Jedną z osób, które podjęły próbę zwrócenia uwagi rządzących na problem, była Grażyna Wolszczak. Aktorka w 2018 roku pozwała państwo polskie o niewystarczającą jej zdaniem ochronę obywateli przed skutkami działania smogu i wygrała proces.

- Państwo niedostatecznie dba o moje dobra osobiste. Naruszenie polega na tym, że przez smog jestem pozbawiona możliwości oddychania świeżym powietrzem, uprawiania sportu na zewnątrz, czy nawet otworzenia okna. Te czynniki powodują z kolei złe samopoczucie psychiczne — tłumaczy aktorka.

Artystka podkreśla, że ''mamy prawo wymagać od rządzących podejmowania działań, które nie będą fikcją''.

- Doceniam, że samorządy robią coraz więcej, by podnieść jakość powietrza, ale to wciąż kropla w morzu. Smog to cichy zabójca, który zabija powoli, ale skutecznie i nieodpowiedzialne jest odwracanie głowy — mówi Grażyna Wolszczak.

Aktorka zwraca uwagę na badania Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska, z których wynika, że w wyniku oddziaływania smogu co roku w Polsce umiera przedwcześnie ok. 45 tys. osób.

Czytaj więcej

Nerwy w las. Ekspertka o tym, jak obcowanie z przyrodą leczy choroby spowodowane życiem w mieście

Skarb Państwa nie wypłacił zadośćuczynienia

Prawomocny wyrok w sprawie założonej przez aktorkę zapadł w 2021 roku. Zasądzono 5 tysięcy zł zadośćuczynienia na rzecz powódki. Zgodnie z wolą aktorki pieniądze miały trafić do stowarzyszenia UNICORN, które pomaga osobom chorym na nowotwór i ich rodzinom. Skarb Państwa do tej pory nie wypłacił jednak zasądzonej kwoty.

Pełnomocnik Grażyny Wolszczak mec. Radosław Górski wyjaśnia, że zadecydowała o tym skarga nadzwyczajna, która wpłynęła do sądu.

- Z mojej perspektywy sprawa wygląda w ten sposób, że wyrok dotyczący sprawy pani Grażyny Wolszczak za wszelką cenę ma być zwalczony sposobami, które wprowadził w życie ówczesny obóz rządzący. Po tym, jak uzyskaliśmy prawomocny wyrok, z którego wynika, że Skarb Państwa odpowiada za zaniechanie poprawy jakości powietrza w Polsce i w związku z tym powinien wpłacić pieniądze na wskazany przez nią cel społeczny, wpłynęła skarga nadzwyczajna. To najprawdopodobniej decyzja ówczesnego prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobry. Sprawa do tej pory nie została rozstrzygnięta.

Zdaniem mecenasa po wyroku dotyczącym sprawy Grażyny Wolszczak organy wymiaru sprawiedliwości inaczej podchodzą do procesów o podobnych zarzutach.

- Od kiedy zapadł wyrok w sprawie Grażyny Wolszczak, prokuratury w całej Polsce masowo zaczęły przystępować do wszystkich postępowań sądowych dotyczących smogu, opowiadając się przeciwko roszczeniom obywateli — tłumaczy adwokat.

Radosław Górski wspomina też o akcji ''Pozywam smog'', która przez ostanie lata była popularna wśród medialnych osób. Większość z nich wygrała w pierwszej instancji.

- W toku pozostają jeszcze inne sprawy sądowe ambasadorów akcji społecznej ''Pozywam smog''. Biorące udział w akcji osoby medialne upominały się o wypłacenie przez państwo środków na wskazany przez siebie cel charytatywny. Obecnie w toku są jeszcze trzy połączone ze sobą postępowania: Mariusza Szczygła, Jerzego Stuhra oraz Tomasza Sadlika. Zarówno panowie, jak i Katarzyna Ankudowicz wygrali w pierwszej instancji. Ciągle nie doczekaliśmy się prawomocnych wyroków. Prokuratura opowiada się przeciwko roszczeniom obywateli. Czekamy też na rozstrzygnięcie sprawy Wiesława Żurka, który przegrał w pierwszej instancji, a my złożyliśmy apelację - podsumowuje Radosław Górski.

Jesień i zima to czas, w którym poziom smogu jest szczególnie wysoki. Między październikiem a marcem trwa sezon grzewczy, będący przyczyną większej ilości szkodliwych pyłów w powietrzu. Od kilku dni jakość powietrza w Polsce jest tak zła, że mieszkańcy niektórych województw (11 stycznia były to: małopolskie, śląskiego, podkarpackie, dolnośląskie, opolskie, świętokrzyskie, małopolskie) otrzymali ostrzeżenie od Rządowego Centrum Bezpieczeństwa — zostali poproszeni o zrezygnowanie z aktywności na zewnątrz.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Zdrowie
Monika Olejnik poinformowała, że choruje na raka piersi. "Zrobiła coś bardzo ważnego"
Zdrowie
Nowe testy krwi będą wykrywać raka. Co zastąpią?
Zdrowie
Światowy Dzień Astmy. Ekspert: Nie warto czekać z wizytą u lekarza
Zdrowie
Światowy Dzień Higieny Rąk. Dlaczego eksperci odradzają używanie mydła w kostce?
Zdrowie
Koniec ery czerniaka złośliwego. Rewolucja w profilaktyce groźnego nowotworu