Turystyka snu coraz bardziej popularna. Na czym polega i kto powinien z niej skorzystać?

Turystyka snu

Przytłoczenie bieżącymi obowiązkami, konieczność godzenia pracy na kilku etatach z dbałością o dom i potrzeby rodziny, a także próby znalezienia w tym chaosie choćby odrobiny przestrzeni na własne hobby czy aktywność fizyczną sprawiają, że nie zawsze wystarcza czasu na pełnowartościową regenerację i ilość snu zapewniającą właściwy wypoczynek. Nowy trend wellness, zwany „sleep retreats” wychodzi naprzeciw oczekiwaniom osób, dla których sen jest dobrem luksusowym i deficytowym. Turystyka snu, jak można określić to zjawisko w języku polskim, oznacza przeznaczenie czasu wolnego na wyjazd, którego celem jest wypoczynek, wyciszenie organizmu i skupienie się na ograniczeniu bodźców, tak wszechobecnych i przytłaczających w codziennym życiu.

O tym, jak ważna jest regeneracja i jak na ludzkie samopoczucie wpływa odpowiednia ilość snu, przekonują specjaliści. – Sen jest niezbędny dla zachowania równowagi psychicznej i fizycznej – wyjaśnia Marta Wiercińska, psycholog kliniczny, psychoterapeuta. – Z psychoanalitycznej perspektywy jest to czas, w którym nieświadome pragnienia i nierozwiązane konflikty znajdują wyraz w snach, co jest kluczowe dla psychicznej stabilizacji. Behawioralnie, regularny, zdrowy sen wpływa na regulację emocji, koncentrację i ogólną wydajność w ciągu dnia. Z psychodynamicznego punktu widzenia, sen pozwala przetworzyć i zintegrować ubiegłodzienne emocjonalne doświadczenia, wspierając tym samym zdrowie psychiczne – dodaje ekspertka.

Nocna terapia

Wbrew powszechnemu przekonaniu sen nie jest jedynie krótkim przerywnikiem między bieżącymi czynnościami ani ściśle reglamentowaną przyjemnością, na którą trzeba zasłużyć. – Myślisz, że sen to tylko przerwa między zadaniami dnia? Nic bardziej mylnego! – przekonuje Marta Wiercińska. – Sen to niezbędny czas dla mózgu, by uporządkować emocje i przygotować psychicznie na następny dzień. Umysł wykorzystuje ten czas, aby przetwarzać nieświadome pragnienia i konflikty, co jest kluczowe dla emocjonalnego balansu. Pomyśl o tym jak o nocnej terapii, która zapewnia stabilność i świeżość umysłu każdego poranka – dodaje psycholog.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Śpimy coraz krócej i coraz gorzej. Najbardziej niewyspana jest generacja Z

Jakość snu pogarsza się z roku na rok na całym świecie – wynika z globalnego badania zleconego przez Samsunga. Nie wszyscy śpią tak samo – kobiety wysypiają się gorzej od mężczyzn, młodzi gorzej od swoich rodziców. Problemy ze snem mają też emeryci.

Jak wyliczają specjaliści, sen stanowi istotną część ludzkiego życia, co oznacza, że dbanie o jego odpowiednią jakość staje się koniecznością. – Sen to 1/3 naszego życia, dlatego jego odpowiednia długość, ale i jakość ma podstawowe znaczenie – dodaje dr hab. n. med. Sylwia Fudalej, lekarz specjalista psychiatra z Poradni Zaburzeń Snu w Centrum Terapii Dialog. – W czasie snu odbudowywane są zasoby energetyczne tkanki mózgowej. Usuwane są zbędne produkty przemiany materii z tej tkanki, na przykład różne metabolity, substancje, które gromadzą się w okresie czuwania. Im jest ich więcej, tym stajemy się bardziej znużeni, senni. Główną funkcją snu jest odwrócenie tych procesów. Sen wpływa stabilizująco na nasz organizm, między innymi na stabilizację ciśnienia tętniczego, procesów metabolicznych, zmniejsza ryzyko otyłości, cukrzycy. W czasie snu stabilizuje się układ immunologiczny, a przez to zwiększa się odporność organizmu. Ale też, co warto zaznaczyć, w czasie snu zachodzą procesy rozwojowe, na przykład wydzielany jest hormon wzrostu – wymienia psychiatra.

Gdy snu jest za mało

Niedostateczna ilość snu oznacza nie tylko obniżony poziom koncentracji następnego dnia, ale też prowadzi do szeregu innych niepożądanych konsekwencji, których tak łatwo uniknąć, zapewniając sobie odpowiedni poziom odpoczynku. – Niedostateczna ilość snu prowadzi do zmniejszenia zdolności kognitywnych, takich jak pamięć, uwaga i zdolność rozwiązywania problemów – wyjaśnia Marta Wiercińska. – Psychoanalitycznie, brak snu może powodować zwiększoną agresję i frustrację z powodu nieprzetworzonych emocji. Behawioralnie, może to prowadzić do negatywnych nawyków, takich jak nadużywanie kofeiny, co jeszcze bardziej zakłóca cykl snu. Psychodynamicznie, chroniczny niedobór snu może powodować ogólne uczucie niepokoju i zwiększoną podatność na stres – dodaje.

Zapotrzebowanie na sen jest kwestią indywidualną i zależy od wielu czynników, jak choćby wiek, ale też i uwarunkowania genetyczne. – Sen jest zbudowany z cykli, które u różnych osób trwają od 80 do 120 minut. Przeciętnie dorosła osoba potrzebuje około czterech takich cykli w ciągu nocy – wyjaśnia dr hab. n. med. Sylwia Fudalej. – Natomiast są osoby, które potrzebują sześciu cykli snu, aby mieć poczucie dobrego wypoczynku. Stąd łatwo policzyć, że ta właściwa liczba godzin snu dla różnych osób może być bardzo odmienna. Warto też przypomnieć, że zapotrzebowanie na sen zmniejsza się z wiekiem. W czasie dorastania sen jest dłuższy. Charakterystyczne dla młodzieży jest opóźnienie fazy snu (sen zaczyna się zwykle po północy i trwa do 9-10 rano). Osoba dorosła śpi krócej, średnio 7-9 godzin. Natomiast osoba w wieku podeszłym – jeszcze krócej, zwykle 5-6 godzin. Z wiekiem sen staje się płytszy, bardziej przerywany. Osoba starsza zwykle kładzie się spać wcześniej i wcześniej wstaje, często drzemie w ciągu dnia – zaznacza psychiatra.

Nie tylko obniżona koncentracja i senność

Koncentrując się na wykonaniu pilnego zadania, wymagającego wielogodzinnej pracy, również w godzinach nocnych, można następnego dnia dobitnie odczuć konsekwencje niedoborów snu. Jak podkreślają specjaliści, skutki braku snu mogą mieć jednak charakter długofalowy i przybierać znacznie poważniejszą formę niż jedynie senność i spadek koncentracji uwagi. – Zbyt mała ilość snu powoduje, już po jednej nieprzespanej nocy czujemy senność w ciągu dnia, mamy problemy z koncentracją uwagi, ze zmobilizowaniem się do swoich zadań – wymienia dr hab. n. med. Sylwia Fudalej. Jeżeli deprywacja snu trwa dłużej, może zwiększać ryzyko rozwoju poważnych chorób somatycznych takich jak nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia, otyłość, cukrzyca typu drugiego, udar, ale również zaburzeń psychicznych, zwłaszcza depresji i zaburzeń lękowych. Niedobór snu najczęściej jest wtórny do przewlekłej sytuacji stresowej, z drugiej strony bezsenność jest przyczyną przewlekłego stresu. Zwykle pacjenci denerwują się, że nie mogą spać i odczuwają lęk przed nieprzespaną nocą. W przewlekłym stresie następuje zwiększone wydzielanie kortyzolu, co z kolei może mieć takie poważne następstwa fizjologiczne jak śmierć komórek mózgowych, na przykład komórek hipokampa, czyli struktury odpowiedzialnej za pamięć i uczenie się. Kortyzol razem z hormonem odpowiedzialnym za gromadzenie się tłuszczu w komórkach, czyli neuropeptydem Y, przyczynia się do otyłości brzusznej. Jednocześnie do otyłości predysponuje również wzrost stężenia innego hormonu stresu – noradrenaliny, co może prowadzić do zwiększenia apetytu, zwłaszcza na węglowodany i słodycze – zastrzega psychiatra.

Nadrabianie niedoborów snu

Zaległości w ilości snu niezbędnego do odpowiedniej regeneracji organizmu nie da się nadrobić w zaplanowanym z góry terminie. Nie można też spać „na zapas” – Niestety to tak nie działa, choć byłoby to bardzo wygodne – przyznaje dr hab. n. med. Sylwia Fudalej. – Regulacja procesu snu jest bardzo złożona i nie do końca poznana. Jest uwarunkowana biologicznie. Nie można jej oszukać, nie można nauczyć się spać krócej. Po kilku niedospanych nocach niedobór snu narasta i organizm musi ten deficyt wyrównać w kolejnej nocy, kiedy to sen jest dłuższy. Trzeba pokreślić, że nie tyle długość snu jest istotna, co jego jakość z dużą ilością snu głębokiego (stadium N3 snu NREM) – podkreśla.

Marta Wiercińska przyznaje, że wprawdzie krótkotrwałe „odsypanie” jest możliwe, to jednak chroniczne niedobory snu nie mogą być całkowicie „nadrobione”. – Behawioralne podejście sugeruje regularność i stabilność jako kluczowe elementy zdrowego snu, ponieważ nieregularne wzorce snu mogą perturbować wewnętrzny zegar ciała. Z psychoanalitycznej i psychodynamicznej perspektywy, snu nie można traktować jako zmienna, którą można manipulować bez konsekwencji, a regularny sen jest niezbędny dla emocjonalnej i psychicznej równowagi – wyjaśnia psycholog kliniczny.

Czytaj więcej

Nauka

Sen o spadaniu. Co mówi o nim nauka?

Wielu ludzi doświadczyło w swoim życiu snu, w którym leci w dół. Często temu obrazowi sennemu towarzyszy nagłe przebudzenie się i uczucie szarpnięcia. Co nauka mówi o śnie, w którym spadamy?