Fair Isle: najsłynniejszy sweter świata. Jego wzoru nie da się już opatentować

Jest pewien element garderoby, który cenią sobie zarówno członkowie brytyjskiej rodziny królewskiej, jak i światowej sławy gwiazdy muzyki oraz kina. Swój egzemplarz noszą między innymi księżna Kate, Victoria Beckham, Reese Witherspoon czy Mick Jagger. Mowa o klasycznym swetrze Fair Isle. Jaka jest geneza powstania tych ciepłych ubrań i dzięki komu zyskały popularność w latach 20. poprzedniego wieku?

Publikacja: 03.01.2024 12:00

Wełniane wyroby ze wzorem Fair Isle stanowią filar kolekcji jesienno-zimowych wielu projektantów.

Wełniane wyroby ze wzorem Fair Isle stanowią filar kolekcji jesienno-zimowych wielu projektantów.

Foto: Adobe Stock

W minionych 5 latach wiele luksusowych marek odzieżowych wypuściło własny model swetra Fair Isle: Ralph Lauren, Thom Browne, Chanel, Celine, Balenciaga, Raf Simons, Versace oraz Dries van Noten. Londyńska projektantka Molly Goddard poszła o krok dalej i do wzorzystego odzienia wierzchniego zaprojektowała też pasującą spódnicę.

Wełniane swetry z charakterystycznym wzorem stały się nieodzownym elementem zimowej garderoby gwiazd. Kilka dni przed świętami Bożego Narodzenia paparazzi sfotografowali Hailey Bieber w rozpinanym swetrze połączonym z czarną plisowaną minispódniczką i klasycznymi mokasynami.

Wzór prosto z wyspy Fair Isle

Sam charakterystyczny wzór został po raz pierwszy wykonany na wyspie Fair Isle w archipelagu Szetlandów i początkowo zdobił rybackie kapelusze w XVIII wieku. Dwuniciowy motyw był nie tylko ładnie wykonany, ale też dodatkowo ocieplał wysokie czapki w kształcie stożka, które często posiadały też dzianinową podszewkę.

Typowy wzór Fair Isle powstaje według reguły OXO, wedle której po geometrycznym „O” następuje „X”, powtórzony przez całą powierzchnię dzianiny. Niektórzy dziewiarze wypełniają „O” dodatkowymi symbolami, takimi jak krzyże czy płatki śniegu. W XVIII wieku cechą wyróżniającą ubrania rybaków czy kapitanów łodzi od strojów zwykłych ludzi była bardzo bogata kolorystyka.

– Niebieski, czerwony, żółty, naturalna biel, brąz i czerń zwana Shetland black należały do kanonu kolorystycznego tych ubrań – wymienia dr Carol Christiansen, kuratorka Shetland Textile Museum. – Dla ówczesnych mieszkańców wyspy ważne było to, aby rybacy i kapitanowie łodzi i innych pojazdów wodnych wyróżniali się i aby łatwo ich było zauważyć nawet z daleka – tłumaczy. – W naszym muzeum można znaleźć pokaźną kolekcję strojów, pochodzących nawet z 1850 roku – dodaje.

Od odzieży roboczej po światowe wybiegi

– Rybackie kapelusze i stroje z czasem stały się przedmiotami atrakcyjnymi dla turystów odwiedzających wyspę – wyjaśnia dr Christensen. – W XIX wieku na Fair Isle przybywało wielu rybaków z Norwegii i Holandii. Zabawne kolorowe kapelusze lokalnych pracowników były postrzegane jako idealna pamiątka z podróży. Wraz ze wzrostem zapotrzebowania rosła też i produkcja nakryć głowy. Jako że wzór był interesujący, szybko zaczął pojawiać się na skarpetkach, rękawicach, szalach, a wreszcie i na swetrach – opowiada dr Christiansen.

Charakterystyczne wzory osiągnęły szczyt popularności w latach 20. poprzedniego wieku, kiedy ówczesny książę Edward VIII został sportretowany przez artystę Harry’ego Landera, mając na sobie właśnie sweter w stylu Fair Isle. Ciekawym dopełnieniem stylizacji był kaszkiet w szkocką kratę. Portret powstał w 1923 roku, czyli w okresie, w którym również styl kobiecy zaczął ulegać powolnym modyfikacjom. Luźne, bardziej komfortowe stylizacje zaczęły stopniowo wypierać niewygodne gorsety i halki, m.in. za sprawą projektantów takich jak Paul Poiret i Gabrielle Chanel. Ta ostania sama była wielbicielką stylu Fair Isle, co zostało uwiecznione na fotografii z 1910, na której projektantka ma na sobie kardigan z kołnierzem w charakterystyczne wzory OXO. Kobiety w tym czasie nosiły podobną odzież, często wykonywaną własnoręcznie i zestawianą z plisowanymi spódnicami do kolan.

Własnoręcznie dziergane

Kolejna fala popularności przypadła na lata 40. i 50. poprzedniego wieku, za sprawą katalogów z robótkami ręcznymi, do których dołączano wzorniki dziewiarskie ułatwiające wszystkim gospodyniom domowym wykonywanie sweterków dla całej rodziny. Tym sposobem ubrania z charakterystycznym wzorem OXO stały się wręcz symbolem tradycji rodzinnych.

Do dziś te wełniane wyroby stanowią filar kolekcji jesienno-zimowych wielu projektantów.

– Sporo firm współpracuje ze specjalistyczną fabryką i przędzalniami w Szkocji – wyjaśnia Emma Brooks, starszy projektant wyrobów wełnianych w brytyjskiej firmie Toast. – Wełniane kardigany i golfy z wzorkami wokół karku i rękawów mają w sobie coś przyciągającego uwagę. – dodaje – Są kolorowe i radosne, ale niezbyt przytłaczające, co sprawia, że stanowią uniwersalny element garderoby, niezależnie od wieku – wyjaśnia.

Czytaj więcej

Najsłynniejszy sweter księżnej Diany sprzedano za gigantyczną kwotę. To ubranie z ukrytym przekazem

Nadal bez patentu

Charakterystyczny wzór OXO nie został wprawdzie nigdy opatentowany, jednak jego oryginalną formułę dość trudno wiernie odwzorować. W 2015 roku dom mody Chanel wypuścił kolekcję Metier d’Arts, którą niezależna marka z Wysp Szetlandzkich, Mati Ventrillon, uznała za próbę podrobienia jej wzorów. Management Chanel wystosował oficjalne przeprosiny i wymienił oryginalną nazwę marki podczas pokazu promującego kolekcję.

– Należy podkreślić, że poszczególne motywy są tradycyjne dla konkretnych regionów geograficznych – wyjaśnia Emma Brooks. – Jednocześnie, mnogość motywów i kolorów z Fair Isle jest nadal zaskakująca. Nawet w historycznych księgach widać, że wyroby od zawsze były barwne i różnorodne, podczas gdy w tamtym okresie można byłoby się spodziewać stonowanych barw – dodaje. – Oczywiście wzory zmieniały się na przestrzeni lat, podobnie jak i sposoby przeplatania włóczek, jednak wzór sam w sobie pozostał bardzo charakterystyczny – konstatuje.

Zdaniem dr Christiansen w obecnych czasach opatentowanie wzoru Fair Isle jest już niemożliwe.

– Wielokrotnie próbowano zmierzyć się z tym zagadnieniem – przyznaje – jest to jednak bardzo skomplikowana kwestia, również ze względu na fakt, że nie wszystkie wyroby dziewiarskie produkowane na wyspie Fair Isle pochodzą z owiec z tamtego regionu. Bardzo nad tym ubolewam, ale w mojej ocenie jest już za późno na objęcie tych wzorów znakiem towarowym – dodaje – pozostaje jedynie pogodzenie się z tym, że słynny motyw OXO stał się własnością globalną – podsumowuje.

Tym sposobem swetry w rozpoznawalne wzory przewijają się na fotografiach od ubiegłego stulecia, aż po czasy obecne. Na jednym z pierwszych zdjęć księżnej Diany widzimy ją odzianą w wiśniowy kardigan z białymi wzorami OXO. W ubiegłym roku księżna Kate wystąpiła w świątecznym klipie ubrana w biały golf z wzorami Fair Isle. Swoją mini wersję sweterka zaprezentowała też księżniczka Charlotte podczas swoich drugich urodzin. Jako że czas świąteczny w pełni, być może warto zaopatrzyć się w ciepły wełniany sweter, zadając szyku niczym największe gwiazdy światowego formatu?

Źródła:

https://www.townandcountrymag.com/style/fashion-trends/a34966276/fair-isle-sweater-style-history/

https://edition.cnn.com/style/the-surprising-history-of-the-fair-isle-sweater/index.html

W minionych 5 latach wiele luksusowych marek odzieżowych wypuściło własny model swetra Fair Isle: Ralph Lauren, Thom Browne, Chanel, Celine, Balenciaga, Raf Simons, Versace oraz Dries van Noten. Londyńska projektantka Molly Goddard poszła o krok dalej i do wzorzystego odzienia wierzchniego zaprojektowała też pasującą spódnicę.

Wełniane swetry z charakterystycznym wzorem stały się nieodzownym elementem zimowej garderoby gwiazd. Kilka dni przed świętami Bożego Narodzenia paparazzi sfotografowali Hailey Bieber w rozpinanym swetrze połączonym z czarną plisowaną minispódniczką i klasycznymi mokasynami.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Moda
5 ubrań, które zdaniem Giorgia Armaniego powinna mieć w szafie kobieta
Moda
Jessica Alba promuje recykling ubrań. Pomysł, jakiego jeszcze nie było
Moda
Hoof Boots od Alexandra McQueena - nowy nr 1 wśród najdroższych i najbrzydszych butów świata
Moda
Daniel Craig twarzą znanego domu mody. Kampania w okamgnieniu stała się wiralem
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Moda
Hailey Bieber w stylizacji od Magdy Butrym. "Bomba marketingowa"